भारतातील गव्हर्नर-जनरलांची यादी

भारतात गव्हर्नर-जनरल पदाची निर्मिती रेग्युलेटिंग अ‍ॅक्ट १७७३ कायद्यानुसार झाली. त्यावेळी बंगाल प्रांत असल्याने न्यायालयाने नियुक्त संचालक मंडळाने अर्थात, ईस्ट इंडिया कंपनीच्या न्यायालयाने गव्हर्नर जनरल या पदाची निर्मिती केली.

Chater Act(सनदी कायदा) १८३३ या शीर्षकासह 'गव्हर्नर-जनरल ऑफ इंडिया' नेमला गेला.

१७७३ च्या नियमन अधिनियमाने फोर्ट विल्यम ऑफ प्रेसीडेंसीचे गव्हर्नर जनरल किंवा बंगालचे गव्हर्नर जनरल या उपाधीने ईस्ट इंडिया कंपनी (ईआयसी)च्या कोर्टाचे संचालक नियुक्त करण्यासाठी हे कार्यालय तयार केले. न्यायालयाचे संचालक नियुक्त केले गेले. गव्हर्नर जनरलला मदत करण्यासाठी फोर कौन्सिल ऑफ इंडिया (jsjjndjदेचा निर्णय बंधनकारक होता.

सेंट हेलेना अ‍ॅक्ट १८३३. (किंवा भारत सरकारचा कायदा १८३३) यांनी या कार्यालयाला नव्याने नियुक्त केलेले गव्हर्नर-जनरल ऑफ इंडिया.

१८५७ च्या भारतीय विद्रोहानंतर कंपनीचा अंमल संपुष्टात आला, परंतु ब्रिटिश भारत व इतर राज्ये यांच्याबरोबरच ब्रिटिश राजवटीच्या थेट अंशाखाली आली. भारत सरकार अधिनियम १८५८ मध्ये भारताचे राज्य सचिव कार्यालय तयार केले गेले. १८५८ च्या भारताच्या कारभारावर देखरेख करण्यासाठी, १५ सदस्यांसह (लंडनमधील) नवे कौन्सिल ऑफ इंडियाने सल्ला दिला. विद्यमान चारचे कौन्सिल ऑफ इंडियाचे गव्हर्नर जनरल ऑफ इंडिया ऑफ इंडिया किंवा एक्झिक्युटिव्ह कौन्सिल ऑफ इंडिया असे औपचारिकपणे नाव बदलण्यात आले. नंतर भारत सरकार अधिनियम १९३५ ने भारतीय परिषद रद्द केली.

१८५८ च्या भारत सरकारचा कायदा लागू केल्यावर, मुकुटचे प्रतिनिधित्व करणारे गव्हर्नर जनरल व्हायसरॉय म्हणून ओळखले जाऊ लागले. 'व्हायसरॉय' हा पदनाम बहुधा सामान्य भाषेत वापरला जात असला तरी त्याला वैधानिक अधिकार नव्हते आणि संसदेत कधीच कार्यरत नव्हते. १८५८ च्या घोषणेने लॉर्ड कॅनिंगला "पहिला व्हायसराय आणि गव्हर्नर जनरल" म्हणून संबोधिले, परंतु १८५८ च्या घोषित घोषणेने भारत सरकारची सत्ता स्वीकारण्याची घोषणा केली, परंतु त्याचे वारसदार म्हणून नियुक्त केलेल्या वॉरंटपैकी कोणीही त्यांना 'व्हायसराय' आणि पदवी म्हणून संबोधले नाही. प्राधान्याने वागणाऱ्या वॉरंटमध्ये आणि सार्वजनिक सूचनांमध्ये वारंवार वापरला जात असे, मुळात सार्वभौम प्रतिनिधीच्या राज्य आणि सामाजिक कार्याशी संबंधित एक समारंभ होता. गव्हर्नर-जनरल हे मुकुटचे एकमेव प्रतिनिधी म्हणून कार्यरत राहिले आणि भारत सरकारच्या गव्हर्नर जनरलच्या नियुक्त्यांची नियुक्ती ब्रिटिश मुकुट यांनी भारतीय राज्यसचिव यांच्या सल्ल्यानुसार केली. अनुक्रमे १९५० आणि १९५७ मध्ये प्रजासत्ताक राज्यघटना लागू न होईपर्यंत गव्हर्नर जनरल यांचे कार्यालय नवीन राज्यांत प्रत्येक औपचारिक पदाच्या रूपात अस्तित्वात राहिले.

गव्हर्नर-जनरल यांची यादी

चित्र	नाव (जन्म–मृत्यु)	पदाची मुदत		उल्लेखनीय घटना
१७७३ पूर्वी फोर्ट विल्यम (बंगाल) प्रांताचे गव्हर्नर-जनरल यांचे बंगालचे गव्हर्नर असे नाव होते, जे १७५७ ते १७७२ पर्यंत अस्तित्वात होते. बंगालच्या गव्हर्नरच्या यादीसाठी बंगालचे गव्हर्नर यांची यादी पहा.
ईस्ट इंडिया कंपनीच्या संचालक न्यायालयद्वारे नियुक्ती
फोर्ट विल्यम (बंगाल)च्या प्रांताचे गव्हर्नर-जनरल, १७७३–१८३३
	वॉरन हेस्टिंग्स (१७३२–१८१८)	२० ऑक्टोबर १७७३ ^{[nb १]}	८ फेब्रुवारी १७८५	१७७३ चा नियमन कायदा बंगालची सर्वोच्च परिषद (१७७४) फोर्ट विल्यम येथील सर्वोच्च न्यायालया ची स्थापना झाली. एशियाटिक सोसायटी ऑफ बंगाल (१७८४) पिटचा भारत कायदा (१७८४) शाह आलम दुसरा चे मुघल निवृत्तीवेतन थांबवले बंगालमधील दुहेरी व्यवस्था रद्द केली (जी रॉबर्ट क्लाइव्ह ने सुरू केली होती). ^[१] कोषागार मुर्शिदाबाद हून कलकत्त्या ला हलवले जेम्स ऑगस्टस हिकी चे बंगाल गॅझेट - पहिले भारतीय वृत्तपत्र प्रकाशित झाले (१७८०) मध्ये पहिले इंग्रज-मराठा युद्ध (१७७५-८२) दुसरे अँग्लो-म्हैसूर युद्ध (१७८०-८४) १७७३-१७७४ चे पहिले रोहिला युद्ध रिंग कुंपण धोरण १७८० मध्ये कलकत्ता मदरसा (आलिया विद्यापीठा)ची स्थापना केली जिल्हाधिकारी पदाची निर्मिती महाभियोगासाठी खटला चालवलेले पहिले गव्हर्नर जनरल. (पहिल्या रोहिल्ला युद्धा त त्याच्या सहभागाचा परिणाम म्हणून)^[२] जमिनीच्या वसाहतींवर प्रयोग. (१७७२-पाच वर्षांचा सेटलमेंट, १७७६ मध्ये एक वर्षात बदलला) त्यांनी १७७६ मध्ये अमिनी आयोग स्थापन केला^[३] दस्तक प्रणाली रद्द केली (जी रॉबर्ट क्लाइव्ह ने सुरू केली होती) चार्ल्स विल्किन्स द्वारे भगवत गीते चे इंग्रजी भाषांतर ^[४]
	सर जॉन मॅकफरसन,बीटी (कार्यवाहु) (१७४५–१८२१)	८ फेब्रुवारी १७८५	१२ सप्टेंबर १७८६
	अर्ल कॉर्नवॉलिस^{[nb २]} (१७३८–१८०५)	१३ सप्टेंबर १७८६	२८ ऑक्टोबर १७९३	कनिष्ठ न्यायालये आणि अपीलीय न्यायालये स्थापन केली १७९३ मध्ये बिहार आणि बंगालमध्ये स्थायी बंदोबस्त १७९३ मध्ये कॉर्नवॉलिस संहितेचा परिचय. भारतातील नागरी सेवां चा परिचय बनारस (आता वाराणसी) येथील संस्कृत विद्यालय जोनाथन डंकन (तत्कालीन बॉम्बेचे राज्यपाल) यांनी १७९१ मध्ये स्थापन केले. सूर्यास्त कायदा सादर केला.
	जॉन शोर (१७५१-१८३४)	२८ ऑक्टोबर १७९३	१८ मार्च १७९८	अहस्तक्षेप धोरण सनदी कायदा १७९३ दुसरे रोहिला युद्ध १७९४ खर्ड्याची लढाई निजाम आणि मराठा (१७९५)
	लेफ्टनंट जनरल सर अलयुरेड क्लार्क (कार्यवाहु) (१७४४–१८३२)	१८ मार्च १७९८	१८ मे १७९८
	द मार्क्वेस वेलस्ली^{[nb ३]} (१७६०–१८४२)	१८ मे १७९८	३० जुलै १८०५	तैनाती फौज सुरुवात (१७९८) चौथे अँग्लो म्हैसूर युद्ध १७९९ १८०२ मध्ये वसईचा तह^[५] आणि दुसरे अँग्लो-मराठा युद्ध (१८०३-०५)^[६] कलकत्ता येथील फोर्ट विल्यम कॉलेज (१८००) राजभवन कलकत्ता येथे १८०३ मध्ये स्थापन झाले. मुद्रण पर्यवेक्षण कायदा, १७९९
	द अर्ल कॉर्नवॉलिस (१७३८–१८०५)	३० जुलै १८०५	५ ऑक्टोबर १८०५
	सर जॉर्ज बार्लो, बीटी (कार्यवाहु) (१७६२–१८४७)	१० ऑक्टोबर १८०५	३१ जुलै १८०७	वेल्लोर येथे शिपाई विद्रोह भारताच्या पहिल्या स्वातंत्र्ययुद्धाची प्रस्तावना) बँक ऑफ कलकत्ता (१८०६) ची स्थापना (नंतर इम्पीरियल बँक ऑफ इंडिया, आता स्टेट बँक ऑफ इंडिया)
	द लॉर्ड मिंटो (१७५१–१८१४)	३१ जुलै १८०७	४ ऑक्टोबर १८१३	महाराज रणजीत सिंग सोबत अमृतसरचा तह, १८०९ सनदी कायदा १८१३
	द मार्केस ऑफ हेस्टिंग्स^{[nb ४]} (१७५४–१८२६)	४ ऑक्टोबर १८१३	९ जानेवारी १८२३	अहस्तक्षेप धोरण संपवले तिसरे अँग्लो-मराठा युद्ध (१८१६-१८१८) आणि पेशवाईचे उच्चाटन अँग्लो-नेपाळी युद्ध (१८१४-१६) सुगौली तहावर स्वाक्षरी करून संपले (१८१६)^[७] १८१८ मध्येे बाॅम्बे प्रांता ची निर्मिती १८२० मध्ये गव्हर्नर सर थॉमस मुनरो यांनी मद्रास प्रांता मध्येे रयतवारी प्रणाली ची स्थापना केली. होल्ट मॅकेन्झी (१८२२) द्वारेे उत्तर भारतात महालवारी प्रणाली ची स्थापना केली. १८१७ मध्ये कलकत्ता येथे हिंदू महाविद्यालय (आताचे प्रेसिडेंसी विद्यापीठ) पिंडारी युद्ध (१८१७-१८१८) (भारतातील पिंडारी वंशाचा संपूर्ण नाश) बंगाल भाडेकरू कायदा १८२२ मध्ये मंजूर झाला. १८२३ मध्ये सार्वजनिक निर्देशांची सामान्य समिती स्थापन करण्यात आली
	जॉन अॅडम (कार्यवाहु) (१७७९–१८२५)	९ जानेवारी १८२३	१ ऑगस्ट १८२३	परवाना नियमन राजा राममोहन रॉय यांनी कलकत्ता एकतावादी समिती स्थापन केली.
	द अर्ल ऍम्हर्स्ट ^{[nb ५]} (१७७३–१८५७)	१ ऑगस्ट १८२३	१३ मार्च १८२८	पहिले अँग्लो-बर्मीज युद्ध (१८२४-२६) (ईस्ट इंडिया कंपनीने बर्मीज राजा बाग्यदाॅचा पराभव केला आणि आसाम, मणिपूर, मणीपूर, आराकन आणि तेनासेरीमला जोडले) कलकत्ता येथील संस्कृत महाविद्यालय ची स्थापना (१८२४) यांदाबोचा तह, १८२६ (ईस्ट इंडिया कंपनीने अपमानित केले आणि बर्मीज राजा बाग्यदॉकडून १ दशलक्ष पाउंड काढले)
	विल्यम बटरवर्थ बेली (कार्यवाहु) (१७८२–१८६०)	१३ मार्च १८२८	४ जुलै १८२८
भारताचे गव्हर्नर-जनरल, १८३३-१८५८
	लॉर्ड विल्यम बेंटिक १७७४–१८३९)	४ जुलै १८२८	२० मार्च १८३५	भारताचे पहिले गव्हर्नर-जनरल बंगाल सती नियमन, १८२९' महालवारी प्रणाली मध्य भारत, पंजाब आणि पश्चिम उत्तर प्रदेशात. सेंट हेलेना कायदा १८३३ किंवा सनदी कायदा १८३३ (ख्रिश्चन मिशनरीज यांना ब्रिटिश भारतत ख्रिस्ती धर्माचा प्रसार करण्याचे विशेष अधिकार मिळतात ज्यामध्ये सध्याचा पाकिस्तानचा समावेश आहे) १८३१ मधील कोल बंड १८३१ मध्ये बारासात उठाव, तितुमीर च्या नेतृत्वाखाली इंग्रजी शिक्षण कायदा १८३५ आणि शिक्षणाचे माध्यम म्हणून इंग्रजीचा परिचय वैद्यकीय महाविद्यालय आणि रुग्णालय, कोलकाता (१८३५) ठग्गीचे दमन (१८२९-३५)
	सर चार्ल्स मेटकाफ, बीटी (कार्यवाहु) (1785–1846)	२० मार्च १८३५	४ मार्च १८३६	१८२३ परवाना नियमन रद्द केले भारतीय वृत्तपत्रांचा मुक्तिदाता म्हणून ओळखले जाते कलकत्ता सार्वजनिक ग्रंथालय १८३६ ची स्थापना (सध्या नॅशनल लायब्ररी ऑफ इंडिया म्हणून ओळखले जाते)
	द अर्ल ऑफ ऑकलंड^{[nb ६]} (१७८४–१८४९)	४ मार्च १८३६	२८ फेब्रुवारी १८४२	१८३८ मध्ये ब्रिटिश, शाह शुजा आणि महाराजा रणजित सिंग यांच्यात दोस्त यांच्यात त्रिपक्षीय करार मुहम्मद खान. पहिले अँग्लो अफगाण युद्ध(१८४०-१८४२) १८४२ मध्ये काबुलपासून माघार घेतल्यानंतर बलाढ्य अफगाण सैन्य आणि मिलिशिया यांनी ब्रिटिश सैन्याची हत्या केली - सर्वात वाईट ब्रिटिश लष्करी आपत्ती) बँक ऑफ बॉम्बे (१८४०) ची स्थापना (नंतर इम्पीरियल बँक ऑफ इंडिया, आता स्टेट बँक ऑफ इंडिया) पहिले बंगाली दैनिक संवाद प्रभाकर १८३९ मध्ये प्रकाशित झाले तत्वबोधिनी सभा ची स्थापना देवेंद्रनाथ टागोर यांनी १८३९ मध्ये केली
	द लॉर्ड एलेनबरो (१७९०–१८७१)	२८ फेब्रुवारी १८४२	जुन १८४४	ग्वाल्हेर युद्ध (१८४३) (ब्रिटिशांनी मराठ्यांचा पराभव) बँक ऑफ मद्रास (१८४३) ची स्थापना (नंतर इम्पीरियल बँक ऑफ इंडिया, आता स्टेट बँक ऑफ इंडिया) ब्रिटिशांनी सिंध प्रांत जिंकणे आणि जोडणे (१८४३)^[८] भारतीय गुलामगिरी कायदा, १८४३
	विल्यम विल्बरफोर्स बर्ड (कार्यवाहु) (१७८४–१८५७)	जुन १८४४	२३ जुलै १८४४
	हेन्री हार्डिंग^{[nb ७]} (१७८५–१८५६)	२३ जुलै १८४४	१२ जानेवारी १८४८	पहिले अँग्लो-शीख युद्ध (१८४५-४६) (ब्रिटिश साम्राज्यने शीख साम्राज्याचा पराभव केला आणि त्याच्या प्रदेशाचा मोठा भाग जप्त केला) लाहोरचा तह (१८४६) (ब्रिटिशांनी शीखांकडून काश्मीर जप्त केले आणि ते जम्मूच्या राजाला ७५ लाख रुपयांना विकले) भैरोवालचा तह (१८४६) रुरकी अभियांत्रिकी महाविद्यालय (१८४७)^[९]
	द अर्ल ऑफ डलहौसी^{[nb ८]} (१८१२-१८६०)	१२ जानेवारी १८४८	२८ फेब्रुवारी १८५६	संस्थाने खालसा धोरण किंवा व्यपंगत सिद्धांत सनदी कायदा १८५३ बेथून कॉलेजिएट स्कूल (१८४९) (कलकत्ता फिमेल स्कूल म्हणूनही ओळखले जात होते) जॉन इलियट ड्रिंकवॉटर बेथून यांनी स्थापन केले होते. चार्ल्स वुड खलिता(१८५४) शिमला येथे उन्हाळी राजधानीची स्थापना दुसरे अँग्लो-बर्मीज युद्ध (१८५२) (डलहौसीचे एकमेव उद्दिष्ट अपमानित करणे आणि बर्मीच्या अधिक प्रदेशांना जोडणे हे होते. बर्मावर विनाकारण हल्ला करण्यात आला) बॉम्बे ते ठाणे दरम्यान पहिली प्रवासी ट्रेन (१८५३) पहिली टेलीग्राफ लाइन डायमंड हार्बर ते कलकत्ता दरम्यान टाकण्यात आली. (१८५१) पोस्ट ऑफिस कायदा, १८५४ स्थापना सार्वजनिक बांधकाम विभाग^{[permanent dead link]} (१८५४) दुसरे अँग्लो-शीख युद्ध (१८४८-१८४९) (ब्रिटिशांनी शीख साम्राज्य पूर्णपणे पराभूत केले आणि पंजाब ताब्यात घेतले) संथाळ बंड (१८५५) (बंडाच्या वेळी ब्रिटिश सैन्याने १५,००० संथाल मारले. संथाल निवासस्थान नष्ट करण्यासाठी हत्तींचा वापर करण्यात आला) धार्मिक अपंगत्व कायदा, १८५६ कथित अंतर्गत कुशासनाच्या कारणास्तव औधचे विलयीकरण (१८५६) मध्य प्रांत, ओडिशा आणि महाराष्ट्रात स्त्री भ्रूणहत्या आणि मानवी बलिदानावर पूर्णपणे बंदी
	द व्हिसकाउंट कॅनिंग^{[nb ९]} (१८१२–१८६२)	२८ फेब्रुवारी १८५६	३१ ऑक्टोबर १८५८	हिंदू विधवा पुनर्विवाह कायदा, १८५६ (कायद्याचा मसुदा द अर्ल ऑफ डलहौसी यांनी तयार केला होता) १८५७ चा उठाव कलकत्ता विद्यापीठ, बॉम्बे विद्यापीठ, आणि मद्रास विद्यापीठ स्थापना १८५७ मध्ये झाली.

चित्र	नाव (जन्म-मृत्यू)	पदाचा कार्यकाळ		उल्लेखनीय घटना	भारतमंत्री	पंतप्रधान
भारताचे गव्हर्नर-जनरल आणि व्हाईसरॉय, १८५८-१९४७
व्हिक्टोरिया (१८३७–१९०१) द्वारे नियुक्त
	द व्हिस्काउंट कॅनिंग^{[nb ९]} (१८१२–१८६२)	१ नोव्हेंबर १८५८	२१ मार्च १८६२	राणी व्हिक्टोरियाचा जाहीरनामा (१ नोव्हेंबर १८५८ रोजी) आणि भारत सरकार कायदा, १८५८^[१०] अर्थसंकल्प प्रणाली सादर करण्यात आला भारतीय नागरी सेवेची निर्मिती १८५९-६० मध्ये बंगालमधील निळ विद्रोह १८५९ मध्ये युरोपियन सैन्याने पांढरा विद्रोह १८६० मध्ये भारतीय दंड संहिता लागू भारतीय उच्च न्यायालय कायदा १८६१ भारतीय परिषद कायदा, १८६१ भारतीय नागरी सेवा कायदा, १८६१ पोलीस कायदा, १८६१^[११] १८६१ मध्ये भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण ची स्थापना पोर्टफोलिओ प्रणाली सादर केली ज्याने कॅबिनेट प्रणालीला पाया दिला	लॉर्ड स्टॅनली सर चार्ल्स वुड	डर्बीचा १४ वा अर्ल व्हिस्काउंट पामर्स्टन
	द अर्ल ऑफ एल्गिन (१८११–१८६३)	२१ मार्च १८६२	२० नोव्हेंबर १८६३	१८६२ मध्ये कोलकाता उच्च न्यायालय (२ जुलै), बॉम्बे उच्च न्यायालय (१४ ऑगस्ट) आणि मद्रास उच्च न्यायालय (१५ ऑगस्ट) ची स्थापना वहाबी चळवळ दडपली	सर चार्ल्स वुड	व्हिस्काउंट पामर्स्टन
	रॉबर्ट नेपियर (कार्यवाहु) (१८१०–१८९०)	२१ नोव्हेंबर १८६३	२ डिसेंबर १८६३
	विल्यम डेनिसन (कार्यवाहु) (१८०४–१८७१)	२ डिसेंबर १८६३	१२ जानेवारी १८६४
	सर जॉन लॉरेन्स, बीटी (१८११-१८७९)	१२ जानेवारी १८६४	१२ जानेवारी १८६९	भूतान युद्ध (१८६४-६५) (ब्रिटिश ने एक असुरक्षित भूतान पराभव केला आणि आसाम आणि बंगाल ड्युअर्सला जोडले) १८६३ मध्ये भारताची उन्हाळी राजधानी म्हणून शिमला ची स्थापना The Tabernacle of New Dispensation, केशुब चंद्र सेन यांनी स्थापन केलेले नवीन चर्च १८६६ मध्ये अलाहाबाद उच्च न्यायालय ची स्थापना १८६६ च्या ओरिसा दुष्काळ मुळे हेन्री कॅम्पबेल यांच्या नेतृत्वाखाली १८६७ मध्ये दुष्काळ आयोगाची स्थापना करण्यात आली. १८६८ मध्ये पंजाब आणि औधमध्ये भाडेकरू कायदा मंजूर करण्यात आला	सर चार्ल्स वुड द अर्ल डी ग्रे व्हिस्काउंट क्रॅनबॉर्न सर स्टॅफोर्ड नॉर्थकोट द ड्यूक ऑफ आर्गील	व्हिस्काउंट पामर्स्टन द अर्ल रसेल द 14वा अर्ल ऑफ डर्बी बेंजामिन डिझरायली विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन
	द अर्ल ऑफ मेयो (१८२२–१८७२)	१२ जानेवारी १८६९	८ फेब्रुवारी १८७२	१८७२ मध्ये पठाण शेर अली आफ्रिदी द्वारे हत्या^[१२] १८७२ मध्ये भारतातील जनगणना सुरू झाली. भारतीय राजकुमारांच्या राजकीय प्रशिक्षणासाठी राजकोटमधील राजकुमार महाविद्यालय आणि अजमेर येथील मेयो कॉलेज उघडणे केशुब चंद्र सेन यांनी भारतीय सुधारणा संघटना (१८७०) ची स्थापना केली. १८७० मध्ये आर्थिक विकेंद्रीकरण सुरू केले^[१३] वहाबी चळवळीला तोंड देण्यासाठी आयपीसी सुधारणा-देशद्रोह कायदा १८७० लागू त्यांनी १८७२ मध्ये कृषी आणि वाणिज्य विभागाची स्थापना केली^[१३] १८७२ मध्ये भारताच्या सांख्यिकी सर्वेक्षणाची स्थापना केली^[१३]	आर्गिलचा ८ वा ड्यूक	विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन
	सर जॉन स्ट्रेची (कार्यवाहु) (१८२३–१९०७)	९ फेब्रुवारी १८७२	२३ फेब्रुवारी १८७२
	द लॉर्ड नेपियर (कार्यवाहु) (१८१९–१८९८)	२४ फेब्रुवारी १८७२	३ मे १८७२
	द लॉर्ड नॉर्थब्रुक (१८२६–१९०४)	३ मे १८७२	१२ एप्रिल १८७६	* ज्योतिबा फुले महाराष्ट्र जातिव्यवस्था आणि अस्पृश्यता विरुद्ध सत्यशोधक समाज १८७३ मध्ये सुरू करतात. नाटकीय कामगिरी कायदा, १८७६ त्यांनी १८७२ मध्ये रामसिंग यांच्या नेतृत्वाखाली पंजाबमधील कुका बंड दडपले १८७४ मध्ये गायकवाड बडोदा चा खटला मुहम्मदन अँग्लो-ओरिएंटल कॉलेज सर सय्यद अहमद खान (१८७५) यांनी स्थापन केले. प्रिन्स ऑफ वेल्स एडवर्ड सातवा १८७५ मध्ये भारताला भेट दिली १८७६ मध्ये ब्रिटिश पंतप्रधान बेंजामिन डिसरायली यांनी अफगाणिस्तानचे अमीर शेर अली खान यांच्याशी करार करण्यास सांगितल्यावर त्यांनी राजीनामा दिला.	आर्गिलचा ८ वा ड्यूक सॅलिस्बरीचा मार्क्वेस	विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन बेंजामिन डिझरायली
	द लॉर्ड लिटन (१८३१–१८९१)	१२ एप्रिल १८७६	८ जुन १८८०	रॉयल टायटल्स अॅक्ट, १८७६ ज्याद्वारे क्वीन व्हिक्टोरिया ने 'भारताची सम्राज्ञी' ही पदवी धारण केली. पहिला दिल्ली दरबार (३ पैकी) १८७७ मध्ये १८७६-१८७८ चा मोठा दुष्काळ आणि १८७८ मध्ये रिचर्ड स्ट्रेची अंतर्गत दुष्काळ आयोगाची स्थापना करण्यात आली. व्हर्नाक्युलर प्रेस अॅक्ट, १८७८ शस्त्र कायदा, १८७८^[१४] नागरी सेवामध्ये उपस्थित राहण्याचे कमाल वय २१ ते १९ पर्यंत कमी केले दुसरे अँग्लो-अफगाण युद्ध, (१८७८-८०) गंडमकचा तह १८७९ मध्ये स्वाक्षरी	सॅलिस्बरीचा मार्क्वेस द व्हिस्काउंट क्रॅनब्रुक हार्टिंग्टनचा मार्क्वेस	बेंजामिन डिझरायली विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन
	द मार्क्स ऑफ रिपन (१८२७–१९०९)	८ जुन १८८०	१३ डिसेंबर १८८४	पहिला कारखाना कायदा (१८८१) निगोशिएबल इन्स्ट्रुमेंट्स ऍक्ट, १८८१ १८८२ मध्ये व्हर्नाक्युलर प्रेस अॅक्ट रद्द करणे इल्बर्ट बिल(१८३३) १८८२ मध्ये पंजाब विद्यापीठ ची स्थापना स्थानिक स्वराज्य (१८८२)^[१५] १८८२ मध्ये सर विल्यम विल्सन हंटर यांच्या अंतर्गत शिक्षण आयोगाची नियुक्ती^[१६] १८८१ मध्ये प्रथम पूर्ण भारतातील जनगणना त्यांनी १८३३ मध्ये दुष्काळाचे कोड पार केले नागरी सेवा मध्ये उपस्थित राहण्याचे कमाल वय १८ वरून २१ पर्यंत वाढवले आहे.	हार्टिंग्टनचा मार्क्वेस द अर्ल ऑफ किम्बर्ली	विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन
	द अर्ल ऑफ डफरिन (१८२६–१९०२)	१३ डिसेंबर १८८४	१० डिसेंबर १८८८	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसची स्थापना (१८८५) बंगाल भाडेकरू कायदा (१८८५) तिसरे अँग्लो-बर्मीज युद्ध (१८८५) १८८६ मध्ये, बर्मा हा भारताचा प्रांत बनवण्यात आला, ज्याची राजधानी रंगून होती^[१७]	द अर्ल ऑफ किम्बर्ली लॉर्ड रँडॉल्फ चर्चिल द अर्ल ऑफ किम्बर्ली द व्हिस्काउंट क्रॉस	विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन सॅलिस्बरीचा मार्क्वेस विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन सॅलिस्बरीचा मार्क्वेस
	लॅन्सडाउनचा मार्क्वेस (१८४५–१९२७)	१० डिसेंबर १८८८	११ ऑक्टोबर १८९४	संमतीचे वय कायदा, १८९१ वर्षांखालील मुलींच्या विवाहास प्रतिबंध करण्यासाठी पारित करण्यात आला. भारतीय परिषद कायदा १८९२ दुसरा कारखाना कायदा 1891 १८९३ मध्ये ड्युरंड कमिशन ची स्थापना (भारत-अफगाणिस्तान)	द व्हिस्काउंट क्रॉस द अर्ल ऑफ किम्बर्ली हेन्री फॉलर	सॅलिस्बरीचा मार्क्वेस विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोन रोझबेरीचा अर्ल
	द अर्ल ऑफ एल्गिन (१८४९–१९१७)	११ ऑक्टोबर १८९४	६ जानेवारी १८९९	भारतीय दुष्काळ १८९६-१८९७ बॉम्बेमधील बुबोनिक प्लेग चा प्रसार (१८९६) १८९७ मध्ये स्वामी विवेकानंद बेलूर मठ येथे रामकृष्ण मिशन ची स्थापना १८९७ मध्ये चापेकर बंधूंनी दोन ब्रिटिश अधिकाऱ्यांची (वॉल्टर चार्ल्स रँड आणि आयर्स्ट) हत्या	हेन्री फॉलर लॉर्ड जॉर्ज हॅमिल्टन	द अर्ल ऑफ रोझबेरी सॅलिस्बरीचा मार्क्वेस
	केडलस्टनचा लॉर्ड कर्झन^{[nb १०]} (१८५९–१९२५)	६ जानेवारी १८९९	१८ नोव्हेंबर १९०५	भारतीय दुष्काळ १८९९-१९०० १८९९-१९०० मध्ये बिरसा मुंडा यांच्या नेतृत्वाखाली मुंडा (उलगुलान) बंड १९०१ मध्ये कृषी विभागाची स्थापना करण्यात आली कृषी संशोधन संस्था बिहार येथे पुसा ची स्थापना १९०५ मध्ये झाली. बंगालची फाळणी (१९०५) राले विद्यापीठ आयोग (१९०२) ची नियुक्ती (भारतीय विद्यापीठ कायदा, १९०४ या आयोगाच्या शिफारशीनुसार पारित करण्यात आला) प्राचीन स्मारके संरक्षण कायदा १९०४ मुक्त प्रेसवर अंकुश ठेवण्यासाठी अधिकृत गुप्त कायदा १९०४ दुसरा दिल्ली दरबार (३ पैकी) १९०३ मध्ये १९०२ मध्ये सर अँड्र्यू फ्रेझर अंतर्गत पोलीस आयोगाची नियुक्ती १९०१ मध्ये उत्तर-पश्चिम सरहद्द प्रांत ची निर्मिती दुसरी स्वदेशी चळवळ (१९०५-१९११) लाल बाल पाल-अरबिंदो घोष द्वारा बंगालचे विभाजन विरुद्ध बनारस हिंदू गर्ल्स स्कूल (कन्या विद्यालय) अ‍ॅनी बेझंट यांनी १९०४ मध्ये स्थापन केले. १९०३-०४ मध्ये फ्रान्सिस यंगहसबँड अंतर्गत तिबेटची यंगहसबँड मोहीम	लॉर्ड जॉर्ज हॅमिल्टन विल्यम सेंट जॉन ब्रॉड्रिक	सॅलिस्बरीचा मार्क्वेस आर्थर बाल्फोर
एडवर्ड ७ वा द्वारे नियुक्त (१९०१–१९१०)
	द अर्ल ऑफ मिंटो (१८४५–१९१४)	१८ नोव्हेंबर १९०५	२३ नोव्हेंबर १९१०	मॉर्ले-मिंटो सुधारणा १९०९, किंवा भारतीय परिषद कायदा १९०९ १९०७ मध्ये काँग्रेसमध्ये फूट पडली (सुरत अधिवेशनात) सत्येंद्र प्रसन्न सिन्हा व्हाइसरॉयच्या कार्यकारी परिषदेत नियुक्त झालेले पहिले भारतीय सदस्य ठरले. अतिरेकी चळवळीला आळा घालण्यासाठी राजद्रोह सभा (प्रतिबंध) कायदा १९०७ १९०६ मध्ये आगा खान III आणि ख्वाजा सलीमुल्लाह (ढाक्याचा नवाब) यांनी मुस्लिम लीग ची स्थापना केली. बंगालमधील जुगंतर क्रांतिकारी गटाची स्थापना (१९०६) भारतीय पत्रकार कायदा, १९१० जमशेटजी टाटा यांनी १९०७ मध्ये टिस्को ची स्थापना केली. १९०६ मध्ये 'व्हिक्टोरिया मेमोरियल'ची पायाभरणी वृत्तपत्र कायदा १९०८	विल्यम सेंट जॉन ब्रॉड्रिक जॉन मोर्ले द अर्ल ऑफ क्रेवे	आर्थर बाल्फोर सर हेन्री कॅम्पबेल-बॅनरमन एच. एच. एस्क्विथ
पाचव्या जॉर्ज द्वारे नियुक्त (१९१०-१९३६)
	द लॉर्ड हार्डिंग ऑफ पेनहर्स्ट (१८५८-१९४४)	२३ नोव्हेंबर १९१०	४ एप्रिल १९१६	तिसरा दिल्ली दरबार (१९११) १९११ मध्ये किंग जॉर्ज पंचम द्वारे बंगालची फाळणी रद्द करणे. राजधानीचे कलकत्ता ते दिल्ली हस्तांतरण (१९११) बंगालची फाळणी करून बिहार आणि ओरिसा प्रांत (१९१२) पहिले महायुद्ध (१९१४-१८) कोमागाटा मारूची घटना (१९१४) मॅकमोहन सीमारेषा १९१४ मध्ये भारत आणि चीन दरम्यान निर्माण झाली. गदर बंड (१९१५) महात्मा गांधी १९१५ मध्ये दक्षिण आफ्रिकेतून भारतात परत आले मदन मोहन मालवीय यांनी हिंदू महासभेची स्थापना केली (१९१५) बनारस हिंदू विद्यापीठ ची स्थापना १९१६ मध्ये	द अर्ल ऑफ क्रेवे ब्लॅकबर्नचा व्हिस्काउंट मॉर्ले द मार्क्स ऑफ क्रेवे ऑस्टेन चेंबरलेन	एच. एच. एस्क्विथ
	द लॉर्ड चेम्सफोर्ड (१८६८–१९३०)	४ एप्रिल १९१६	२ एप्रिल १९२१	बाळ गंगाधर टिळक आणि अ‍ॅनी बेझंट (१९१६) द्वारे भारतीय गृहराज्य चळवळ ची निर्मिती भारतातील पहिले महिला विद्यापीठ श्रीमती नाथीबाई दामोदर ठाकरसी महिला विद्यापीठ) पुणे येथे धोंडो केशव कर्वे यांनी स्थापन केले लखनौ करार (१९१६) (भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस आणि मुस्लिम लीग) चंपारण सत्याग्रह, ब्रिटिश भारत मधील महात्मा गांधी यांच्या नेतृत्वाखालील पहिले सत्याग्रह चळवळ ऑगस्ट घोषणा, १९१७ सॅडलर युनिव्हर्सिटी कमिशन किंवा कलकत्ता कमिशन (१९१७) १९१८ चा खेडा सत्याग्रह मॉन्टेगु-चेम्सफोर्ड सुधारणा (१९१९) भारत सरकार कायदा १९१९ रॉलेट कायदा (१९१९) जालियनवाला बाग हत्याकांड (१९१९) खिलाफत चळवळ (१९१९-२०) (नंतर १९१९ मध्ये असहकार चळवळ मध्ये विलीन झाले) असहकार चळवळ (१९२०-२२) १९२० मध्ये अलिगढ मुस्लिम विद्यापीठची स्थापना इम्पीरियल बँक ऑफ इंडिया (आता स्टेट बँक ऑफ इंडिया १९२१ मध्ये स्थापित)	ऑस्टेन चेंबरलेन एडविन मोंटागु	एच. एच. एस्क्विथ डेव्हिड लॉईड जॉर्ज
	द अर्ल ऑफ रीडिंग (१८६०–१९३५)	२ एप्रिल १९२१	३ एप्रिल १९२६	मलबार बंड ('मोपला बंड' म्हणूनही ओळखले जाते), पहिले वांशिक बंड (१९२१) रवींद्रनाथ टागोर यांनी विश्व-भारती विद्यापीठ १९२१ मध्ये स्थापन केले. चौरी चौरा घटना (१९२२) आणि महात्मा गांधी यांनी असहकार आंदोलन मागे घेणे १९२३ मध्ये स्वराज पक्ष ची स्थापना सार्वजनिक सेवा सुधारणांवर १९२३ मध्ये ली कमिशनची नियुक्ती^[१८] रेल्वे अर्थसंकल्प १९२४ पासून सामान्य अर्थसंकल्प पासून वेगळा करण्यात आला (ही परंपरा २०१६ पर्यंत चालू राहिली) काकोरी ट्रेन दरोडा १९२५ मध्ये राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ ची स्थापना के. बी. हेडगेवार १९२५ मध्ये १९२५ मध्ये कानपूर मध्ये भारतीय कम्युनिस्ट पार्टीची स्थापना १९१० चा प्रेस कायदा रद्द करणे आणि १९१९ चा रॉलेट कायदा	एडविन मोंटागु द व्हिस्काउंट पील द लॉर्ड ऑलिव्हियर द अर्ल ऑफ बर्कनहेड	डेव्हिड लॉईड जॉर्ज बोनार कायदा स्टॅन्ली बाल्डविन रामसे मॅकडोनाल्ड स्टॅन्ली बाल्डविन
	लॉर्ड इर्विन (१८८१–१९५९)	३ एप्रिल १९२६	१८ एप्रिल १९३१	सायमन कमिशन (१९२८) नेहरू अहवाल (१९२८) लाला लजपत राय यांचा मृत्यू (१९२८) जिनांचे चौदा मुद्दे (१९२९) पूर्ण स्वराज घोषणा (१९२९) मेरठ कट प्रकरण (१९२९) ८ एप्रिल १९२९ रोजी भगतसिंग आणि बटुकेश्वर दत्त यांनी मध्य विधानसभेत बॉम्बस्फोट ३१ ऑक्टोबर १९२९ रोजी "दीपावली घोषणा" (नियतकालिक भारताला अधिराज्याचा दर्जा देण्यासाठी) ब्रिटिश भारत^[१९] सविनय कायदेभंग चळवळीची सॉल्ट मार्च सुरुवात (१९३०) धारासन सत्याग्रह (१९३०) पहिली गोलमेज परिषद (१९३०) अलाहाबादचा पत्ता सर मुहम्मद इक्बाल (१९३०) १९३० मध्ये चितगाव शस्त्रागारावर छापा गांधी-आयर्विन करार (१९३१) भगतसिंग, शिवराम राजगुरू, आणि सुखदेव थापर (१९३१) यांची फाशी	द अर्ल ऑफ बर्कनहेड द व्हिस्काउंट पील विल्यम वेजवुड बेन	स्टॅन्ले बाल्डविन रामसे मॅकडोनाल्ड
	द अर्ल ऑफ विलिंग्डन (१८६६–१९४१)	१८ एप्रिल १९३१	१८ एप्रिल १९३६	दुसरी गोलमेज परिषद (१९३१) रॅमसे मॅकडोनाल्ड (१९३२) द्वारे जातीय निवाडाची घोषणा १९३२ मध्ये महात्मा गांधी आणि बी. आर. आंबेडकर यांच्यात पुणे करार तिसरी गोलमेज परिषद (१९३२) पाकिस्तान घोषणा (१९३३) १९३४ मध्ये काँग्रेस समाजवादी पक्षची स्थापना भारत सरकार कायदा १९३५ १९३६ मध्ये अखिल भारतीय किसान सभा ची स्थापना भारतीय रिझर्व्ह बँकची स्थापना भारतीय रिझर्व्ह बँक कायदा १९३४ पारित करून.	विलियम वेजवुड बेन सर सॅम्युअल होरे द मार्क्स ऑफ झेटलँड	रामसे मॅकडोनाल्ड स्टॅन्ली बाल्डविन
आठव्या एडवर्ड द्वारे नियुक्त (१९३६)
	लिनलिथगोचा मार्क्वेस (१८८७–१९५२)	१८ एप्रिल १९३६	१ ऑक्टोबर १९४३	भारतीय प्रांतिक निवडणुका (१९३७) दुसऱ्या महायुद्धात भारताचा प्रवेश (१९३९) मुक्तीचा दिवस (१९३९) ऑल इंडिया फॉरवर्ड ब्लॉकची निर्मिती (१९३९) लाहोर ठराव (१९४०) ऑगस्ट ऑफर (१९४०) क्रिप्स मिशन (१९४२) भारतीय सैन्य निर्मिती (१९४२) भारत छोडो आंदोलन (१९४२) भारतीय राष्ट्रीय सैन्याची निर्मिती (१९४२) बंगाल दुष्काळ (१९४३)	द मार्क्स ऑफ झेटलँड लिओ अमेरी	स्टॅन्ले बाल्डविन नेव्हिल चेंबरलेन विन्स्टन चर्चिल
सहाव्या जॉर्ज द्वारे नियुक्त (१९३६-१९४७)
	द व्हिस्काउंट वेव्हेल (१८८३–१९५०)	१ ऑक्टोबर १९४३	२१ फेब्रुवारी १९४७	सी. आर. सूत्र (१९४४) सिमला परिषद१९४५) कॅबिनेट मिशन (१९४६) प्रत्यक्ष कृती दिवस (१६ ऑगस्ट १९४६) अंतरिम सरकार १९४६ मध्ये स्थापन झाले भारतीय नौसेना विद्रोह (१९४६)	लिओ अमेरी द लॉर्ड पेथिक-लॉरेन्स	विन्स्टन चर्चिल क्लेमेंट ऍटली
	द व्हिस्काउंट माउंटबॅटन ऑफ बर्मा (१९००–१९७९)	२१ फेब्रुवारी १९४७	१५ ऑगस्ट १९४७	भारतीय स्वातंत्र्य कायदा १९४७ १८ जुलै १९४७ रोजी मंजूर झाला. बंगाल प्रांत आणि पंजाब प्रांत यांची सीमारेषा निश्चित करण्यासाठी सिरिल रॅडक्लिफ यांच्या अध्यक्षतेखाली रॅडक्लिफ आयोग नियुक्त करण्यात आली होती.	द लॉर्ड पेथिक-लॉरेन्स लिस्टोवेलचा अर्ल	क्लेमेंट ऍटली

चित्र	नाव (जन्म–मृत्यु)	पदाचा कार्यकाळ		उल्लेखनीय घटना	पंतप्रधान
स्वतंत्र भारताचे गव्हर्नर-जनरल , १९४७–१९५०
सहावा जॉर्ज द्वारे नियुक्त (१९४७-१९५०)
	द व्हायकाउंट माउंटबॅटन ऑफ बर्मा ^{[nb ११]} (१९००–१९७९)	१५ ऑगस्ट १९४७	२१ जुन १९४८	स्वतंत्र भारताचे पहिले गव्हर्नर जनरल	जवाहरलाल नेहरू
	चक्रवर्ती राजगोपालाचारी (१८७८–१९७२)	२१ जुन १९४८	२६ जानेवारी १९५०	भारताचे शेवटचे गव्हर्नर जनरल, १९५० मध्ये कार्यालय कायमचे रद्द करण्यापूर्वी	जवाहरलाल नेहरू

नोंदी :

^ मूलतः २८ एप्रिल १७७२ रोजी सामील झाले
^ १७६२ पासून अर्ल कॉर्नवॉलिस; १७९२ मध्ये मार्क्वेस कॉर्नवॉलिसची निर्मिती केली.
^ १७९९ मध्ये मार्क्वेस वेलस्ली यांनी तयार केले.
^ १८१६ मध्ये मार्क्वेस ऑफ हेस्टिंग्ज तयार होण्यापूर्वी मोइराचा अर्ल
^ १८२६ मध्ये अर्ल एमहर्स्ट तयार केले.
^ १८३९ मध्ये ऑकलंडचे अर्ल तयार केले.
^ १८४६ मध्ये व्हिसकाउंट हार्डिंग तयार केले.
^ १८४९ मध्ये डलहौसीचा मार्क्वेस तयार केला.
^ ^a ^b यांनी १८५९ मध्ये अर्ल कॅनिंगची निवड केली.
^ द लॉर्ड ऍम्पथिल १९०४ मध्ये गव्हर्नर-जनरल कार्यवाह होते.
^ २८ ऑक्टोबर १९४७ रोजी बर्माचे अर्ल बॅटन तयार केले.

हे सुद्धा पहा

संदर्भ

^ "रॉबर्ट क्लाइव्हच्या प्रशासकीय सुधारणा". britannica.com. १६ ऑगस्ट २०२० रोजी पाहिले.
^ साचा:EB1911
^ "अमिनी आयोग १७७६ - बांग्लापिडीया". en.banglapedia.org. २१ मार्च २०२२ रोजी पाहिले.
^ क्लार्क, जाॅन जेम्स (१ जानेवारी १९९७). ओरिएंटल एनलाइटनमेंट: द एन्काउंटर बिटवीन एशियन आणि वेस्टर्न थॉट. मानसशास्त्र प्रेस. ISBN 9780415133753.
^ रेड्डी, कृष्णा (२०१७). भारतीय इतिहास (२ री ed.). चेन्नई: मॅकग्राॅ हिल एज्युकेशन (भारत) पीव्हीटी. एलटीडी. pp. सी.५३. ISBN 9789352606627.
^ रेड्डी, विनोद (२८ ऑक्टोबर २०१५). "भारताचे गव्हर्नर जनरल (१७७२–१८५७)". एज्युजनरल (इंग्रजी भाषेत). 2020-07-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 30 June 2020 रोजी पाहिले.
^ "Treaty of Sagauli | British-Nepalese history [1816]". Encyclopædia Britannica. 2020-05-27 रोजी पाहिले.
^ "Sind-British conflict". Britanica.com. 21 March 2022 रोजी पाहिले.
^ Information Management Group, IIT रुड़की. "Indian Institute of Technology Roorkee Index. ची स्थापना". www.iitr.ac.in.
^ साचा:Web
^ "Police Act. 1861" (PDF). Ministry of Home Affairs. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.
^ website/story/opinion-how-viceroy-lord-mayos-assassination-led-to-creation-of-indias-first-intelligence-bureau/352084 "व्हाईसरॉय लॉर्ड मेयोच्या हत्येमुळे भारताच्या पहिल्या इंटेलिजेंस ब्युरोची निर्मिती कशी झाली" Check |url= value (सहाय्य). Outlook India (इंग्रजी भाषेत). 14 फेब्रुवारी २०२२. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.
^ ^a ^b ^c Reddy, Krishna (2017). Indian History (2nd ed.). Chennai: McGraw Hill Education (India) प्रा. Ltd. pp. C.55. ISBN 9789352606627.
^ "Arms Act," (PDF). myanmar-law- library.org. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.
^ /News/lord-ripon-father-of-local-self-goverment-in-india#:~:text=Lord%20Ripon%20was%20known%20as,%20them%20in%20their%20locality. "Lord Ripon: Father of Local Self Government in India" Check |url= value (सहाय्य). thenationaltv.com. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.
^ "Hunter Commission - Banglapedia". en.banglapedia.org. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.
^ /features/2008/04/18/history#:~:text=The%20British%20made%20Burma%20a,resentment%20in%20many%20Burmese%20people. "A Short History of Burma" Check |url= value (सहाय्य). New Internationalist (इंग्रजी भाषेत). 18 एप्रिल 2008. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.
^ "Lee Commission". www.britannica.com (इंग्रजी भाषेत). 23 मार्च 2022 रोजी पाहिले.
^ /law/acts/hartog-committee-report-1929/44829 "Hartog Committee रिपोर्ट, 1929" Check |url= value (सहाय्य). तुमची लेख लायब्ररी. 22 डिसेंबर 2014. 23 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[1] मूलतः २८ एप्रिल १७७२ रोजी सामील झाले

[6] १७६२ पासून अर्ल कॉर्नवॉलिस; १७९२ मध्ये मार्क्वेस कॉर्नवॉलिसची निर्मिती केली.

[7] १७९९ मध्ये मार्क्वेस वेलस्ली यांनी तयार केले.

[10] १८१६ मध्ये मार्क्वेस ऑफ हेस्टिंग्ज तयार होण्यापूर्वी मोइराचा अर्ल

[12] १८२६ मध्ये अर्ल एमहर्स्ट तयार केले.

[13] १८३९ मध्ये ऑकलंडचे अर्ल तयार केले.

[15] १८४६ मध्ये व्हिसकाउंट हार्डिंग तयार केले.

[17] १८४९ मध्ये डलहौसीचा मार्क्वेस तयार केला.

[auto-18] यांनी १८५९ मध्ये अर्ल कॅनिंगची निवड केली.

[27] द लॉर्ड ऍम्पथिल १९०४ मध्ये गव्हर्नर-जनरल कार्यवाह होते.

[30] २८ ऑक्टोबर १९४७ रोजी बर्माचे अर्ल बॅटन तयार केले.

[2] "रॉबर्ट क्लाइव्हच्या प्रशासकीय सुधारणा". britannica.com. १६ ऑगस्ट २०२० रोजी पाहिले.

[EB1911-3] साचा:EB1911

[4] "अमिनी आयोग १७७६ - बांग्लापिडीया". en.banglapedia.org. २१ मार्च २०२२ रोजी पाहिले.

[5] क्लार्क, जाॅन जेम्स (१ जानेवारी १९९७). ओरिएंटल एनलाइटनमेंट: द एन्काउंटर बिटवीन एशियन आणि वेस्टर्न थॉट. मानसशास्त्र प्रेस. ISBN 9780415133753.

[8] रेड्डी, कृष्णा (२०१७). भारतीय इतिहास (२ री ed.). चेन्नई: मॅकग्राॅ हिल एज्युकेशन (भारत) पीव्हीटी. एलटीडी. pp. सी.५३. ISBN 9789352606627.

[9] रेड्डी, विनोद (२८ ऑक्टोबर २०१५). "भारताचे गव्हर्नर जनरल (१७७२–१८५७)". एज्युजनरल (इंग्रजी भाषेत). 2020-07-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 30 June 2020 रोजी पाहिले.

[11] "Treaty of Sagauli | British-Nepalese history [1816]". Encyclopædia Britannica. 2020-05-27 रोजी पाहिले.

[14] "Sind-British conflict". Britanica.com. 21 March 2022 रोजी पाहिले.

[IIT_Roorkee-16] Information Management Group, IIT रुड़की. "Indian Institute of Technology Roorkee Index. ची स्थापना". www.iitr.ac.in.

[19] साचा:Web

[20] "Police Act. 1861" (PDF). Ministry of Home Affairs. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[21] website/story/opinion-how-viceroy-lord-mayos-assassination-led-to-creation-of-indias-first-intelligence-bureau/352084 "व्हाईसरॉय लॉर्ड मेयोच्या हत्येमुळे भारताच्या पहिल्या इंटेलिजेंस ब्युरोची निर्मिती कशी झाली" Check |url= value (सहाय्य). Outlook India (इंग्रजी भाषेत). 14 फेब्रुवारी २०२२. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[Lord_Mayo-22] Reddy, Krishna (2017). Indian History (2nd ed.). Chennai: McGraw Hill Education (India) प्रा. Ltd. pp. C.55. ISBN 9789352606627.

[23] "Arms Act," (PDF). myanmar-law- library.org. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[24] /News/lord-ripon-father-of-local-self-goverment-in-india#:~:text=Lord%20Ripon%20was%20known%20as,%20them%20in%20their%20locality. "Lord Ripon: Father of Local Self Government in India" Check |url= value (सहाय्य). thenationaltv.com. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[25] "Hunter Commission - Banglapedia". en.banglapedia.org. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[26] /features/2008/04/18/history#:~:text=The%20British%20made%20Burma%20a,resentment%20in%20many%20Burmese%20people. "A Short History of Burma" Check |url= value (सहाय्य). New Internationalist (इंग्रजी भाषेत). 18 एप्रिल 2008. 22 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[28] "Lee Commission". www.britannica.com (इंग्रजी भाषेत). 23 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[29] /law/acts/hartog-committee-report-1929/44829 "Hartog Committee रिपोर्ट, 1929" Check |url= value (सहाय्य). तुमची लेख लायब्ररी. 22 डिसेंबर 2014. 23 मार्च 2022 रोजी पाहिले.

[nb १]

[१]

[२]

[३]

[४]

[nb २]

[nb ३]

[५]

[६]

[nb ४]

[७]

[nb ५]

[nb ६]

[८]

[nb ७]

[९]

[nb ८]

[nb ९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

[१५]

[१६]

[१७]

[nb १०]

[१८]

[१९]

[nb ११]