रशिया
रशिया हा आशिया खंडाच्या उत्तर भागातील एक देश आहे. क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने रशिया हा जगातील सर्वात मोठा देश आहे. पृथ्वीच्या जमिनी पृष्ठभागाचा ९वा भाग रशियाने व्यापला आहे, असे असले तरी रशियाची लोकसंख्या अतिशय कमी म्हणजे फक्त १४,२९,०५,२०० एवढी आहे. ही लोकसंख्यासुद्धा देशाच्या पश्चिम भागातच एकवटली आहे. मॅास्को ही रशियाची राजधानी व सर्वात मोठे शहर आहे. रूबल हे रशियाचे चलन आहे. ख्रिश्चन व निधर्मी हे येथील प्रमुख धर्म आहेत. दुसऱ्या महायुद्धापर्यंत रशिया ही एक महासत्ता होती, त्यानंतर रशियाची पीछेहाट झाली.
| रशिया Российская Федерация रशियन संघराज्य | |||||
| |||||
| राष्ट्रगीत: रशियन संघराज्याचे राष्ट्रगीत | |||||
.svg) | |||||
| राजधानी (व सर्वात मोठे शहर) |
मॉस्को | ||||
| अधिकृत भाषा | रशियन | ||||
| सरकार | संघीय अध्यक्षीय प्रजासत्ताक | ||||
| - राष्ट्रप्रमुख | व्लादिमीर पुतिन (Vladimir Putin) | ||||
| - पंतप्रधान | Mikhail Mishustin | ||||
| महत्त्वपूर्ण घटना | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| - स्वातंत्र्य दिवस | जून १२, १९९०(घोषित) डिसेंबर २६, १९९१(मान्यता) | ||||
| क्षेत्रफळ | |||||
| - एकूण | १,७०,७५,४०० किमी२ (१वा क्रमांक) | ||||
| - पाणी (%) | १३ | ||||
| लोकसंख्या | |||||
| - २०१० | १४,१९,२७,२९७ (९वा क्रमांक) | ||||
| - गणती | {{{लोकसंख्या_गणना}}}
{{{लोकसंख्या_गणना_वर्ष}}} | ||||
| - घनता | ८.३/किमी² | ||||
| वार्षिक सकल उत्पन्न (पीपीपी) | |||||
| - एकूण | १५७६ अब्ज अमेरिकन डॉलर (१०वा क्रमांक) | ||||
| - वार्षिक दरडोई उत्पन्न | १४,९१९ अमेरिकन डॉलर (६२वा क्रमांक) | ||||
| राष्ट्रीय चलन | रशियन रूबल (RUB) | ||||
| आंतरराष्ट्रीय कालविभाग | विविध विभाग (यूटीसी +२ ते +१२) | ||||
| आय.एस.ओ. ३१६६-१ | RU | ||||
| आंतरजाल प्रत्यय | .ru, .рф | ||||
| आंतरराष्ट्रीय दूरध्वनी क्रमांक | +७ | ||||
 | |||||
 |
रशिया हा लेख अपूर्ण आहे आणि पूर्ण करण्यास आपण हातभार लावू शकता.
हा लेख संपादित करण्यासाठी येथे टिचकी द्या.
|
इतिहाससंपादन करा
रशियन साम्राज्यसंपादन करा
इ.स. १७२१ साली, पीटर द ग्रेटच्या अधिपत्याखाली रशियन साम्राज्य उदयास आले. इ.स. १६८२ ते १७२५ या काळात पीटर रशियावर राज्य करत होता. त्याने उत्तरेकडच्या महान युद्धात स्वीडिश साम्राज्याचा पराभव केला व स्वीडनकडील प्रदेश स्वतःच्या ताब्यात घेतले. हे प्रदेश बाल्टिक समुद्राला लागून असल्याने रशियाला समुद्रातून व्यापार करणे शक्य झाले. बाल्टिक समुद्राला लागूनच पीटर द ग्रेटने सेंट पीटर्सबर्ग ही राजधानी उभारली.
पीटर द ग्रेटची मुलगी एलिझाबेथ ही पीटरनंतर गादीवर बसली. तिच्या कारकिर्दीत रशियाने सात वर्षीय युद्धात भाग घेतला, व पूर्व प्रशिया जिंकून घेतले. परंतु एलिझाबेथच्या मृत्यूनंतर तिसरा प्योत्र याने हे सर्व विभाग प्रशियाच्या ताब्यात दिले.
कॅथेरिन दुसरी किंवा "महान कॅथेरिन" हिने रशियावर इ.स. १७६२-९६ या कालावधीत राज्य केले. हिचा कालखंड रशियाच्या प्रबोधनाचा कालखंड म्हणून ओळखला जातो.
सोव्हिएत रशियासंपादन करा
रशियन भाषासंपादन करा
रशियन मातृभाषा असणाऱ्या भाषकांची जगभरातील संख्या धरता एकूण भाषकसंख्या जगभरात २७.८ कोटी आहे.
१९९१ सालापर्यंत रशिया सोव्हिएत संघाचा एक व सर्वात मोठा घटक देश होता.
सोव्हिएत संघ दुसऱ्या महायुद्धात दोस्त राष्ट्रांच्या बाजूने लढला.
नावाची व्युत्पत्तीसंपादन करा
प्रागैतिहासिक कालखंडसंपादन करा
भूगोलसंपादन करा
रशिया हा जगातील क्षेत्रफळानुसार सर्वांत मोठा देश आहे. रशियाचे एकूण क्षेत्रफळ १,७०,७५,४०० चौ.किमी. आहे. रशियात २३ जागतिक वारसा स्थळे व ४० राष्ट्रीय उद्याने आहेत.
चतुःसीमासंपादन करा
युरोप व आशियामधील एकूण १४ देशांच्या सीमा रशियाला लागून आहेत.
राजकीय विभागसंपादन करा
रशिया देशाचे एकूण ८३ राजकीय विभाग आहेत.
 |
प्रत्येक विभाग खालीलपैकी एका गटात मोडतो.
| २१ प्रजासत्ताक (रशियन: республики) | |
| ४६ ओब्लास्त (प्रांत) (रशियन: области) | |
| ९ क्राय (रशियन: края) | |
| १ स्वायत्त ओब्लास्त (रशियन: автономная область) | |
| ४ स्वायत्त ऑक्रूग (रशियन: автономные округа) | |
| २ केंद्रशासित शहरे (रशियन: города федерального значения) |
मोठी शहरेसंपादन करा
| क्रमांक | शहर | रशियन | विभाग | लोकसंख्या (२००२) |
|---|---|---|---|---|
| १ | मॉस्को | Москва | मॉस्को | १,०३,८२,७५४ |
| २ | सेंट पीटर्सबर्ग | Санкт-Петербург | सेंट पीटर्सबर्ग | ४६,६१,२१९ |
| ३ | नोव्होसिबिर्स्क | Новосибирск | नोवोसिबिर्स्क ओब्लास्त | १४,२५,५०८ |
| ४ | निज्नी नॉवगोरोद | Нижний Новгород | निज्नी नॉवगोरोद ओब्लास्त | १३,११,२५२ |
| ५ | येकातेरिनबुर्ग | Екатеринбург | स्वेर्दलोव्स्क ओब्लास्त | १२,९३,५३७ |
| ६ | समारा | Самара | समारा ओब्लास्त | ११,५७,८८० |
| ७ | ओम्स्क | Омск | ओम्स्क ओब्लास्त | ११,३४,०१६ |
| ८ | कझान | Казань | टाटरस्तान | ११,०५,२८९ |
| ९ | चेलियाबिन्स्क | Челябинск | चेलियाबिन्स्क ओब्लास्त | १०,७७,१७४ |
| १० | रोस्तोव दॉन (Rostov-na-Donu) | Ростов-на-Дону | रोस्तोव ओब्लास्त | १०,६८,२६७ |
समाजव्यवस्थासंपादन करा
वस्तीविभागणीसंपादन करा
अग्रशीर्ष मजकूरसंपादन करा
शिक्षणसंपादन करा
रशियाच्या राज्यघटनेनुसार सर्व नागरिकांना मोफत शिक्षण मिळते.
तेथील संस्कृतीसंपादन करा
राजकारणसंपादन करा
घटनेनुसार रशिया एक संघराज्य व अर्ध-अध्यक्षीय लोकशाही राष्ट्र आहे. रशियात राष्ट्रपती हा राष्ट्रप्रमुख, तर पंतप्रधान हा कार्यकारी प्रमुख असतो.
अर्थतंत्रसंपादन करा
रशिया आर्थिकदृष्ट्या प्रगत राष्ट्र आहे. रशियाचा दरडोई उत्पन्नात जगात १० वा क्रमांक लागतो.
शेतीसंपादन करा
२००५ साली रशियातील १२,३७,२९४ चौ.किमी. जमीन लागवडीखाली होती. केवळ भारत, चीन व अमेरिकेत यापेक्षा जास्त जमीन लागवडीखाली आहे.
उर्जासंपादन करा
प्रसारमाध्यमे रशियाला ऊर्जा महासत्ता म्हणतात. रशियात सर्वाधिक नैसर्गिक वायू सापडतो.
वाहतूकसंपादन करा
रशियातील रेल्वे वाहतूक संपूर्णपणे सरकारने चालविलेल्या रशियन रेल्वे मार्फत होते. रशियात एकूण ८५,००० कि.मी.चे रेल्वेमार्ग आहेत.
२००६ साली रशियात ९,३३,००० कि.मी. रस्ते होते. यातील ७,५५,००० कि.मी. रस्ते पक्के होते.
सेंट पीटर्सबर्ग, व्लादिवॉस्तोक, पेट्रोपाव्हलोव्स्क-कामचाटका, मुर्मन्स्क, कालिनिनग्राड, अर्खांगेल्स्क, मखाच्काला, नोव्होरोस्सिय्स्क, ॲंस्ट्राखान, रोस्टोव्ह-ऑन-डॉन ही रशियातील प्रमुख बंदरे आहेत.
रशियात १२१६ विमानतळ आहेत. यातील मॉस्को व सेंट पीटर्सबर्ग हे सर्वांत व्यस्त विमानतळ आहेत.