भारताची राज्ये आणि प्रदेश
भारत हा २८ राज्ये आणि ९ केंद्रशासित प्रदेशांचा एक संघ आहे. (सन २०१९ची स्थिती) [१] २०११ पर्यंत, अंदाजे १.२ अब्ज लोकसंख्या असलेला भारत हा चीननंतर जगातील जास्त लोकसंख्या असलेला दुसऱ्या क्रमांकाचा देश आहे. भारताने जगातील भूमीपैकी २.४% क्षेत्र व्यापले आहे. भारतात जगातील एकूण लोकसंख्येच्या १७.५% लोकसंख्या आहे .[२] इंडो-गॅंजेटिक मैदान हे जगातील सर्वात मोठे सुपीक क्षेत्र आहे. भारत हा जगातील सर्वात दाट लोकवस्ती असलेल्या क्षेत्रांपैकी एक आहे. पूर्व आणि पश्चिम किनारपट्टीवरील डेक्कन पठार हे भारतातील दाट लोकवस्तीचे प्रदेश आहेत. पश्चिम राजस्थानमधील थरचे वाळवंट हा जगातील सर्वाधिक दाट वाळवंट आहे. (शंकास्पद विधान) हिमालयातील उत्तरेकडील आणि ईशान्येकडील राज्यांमध्ये सुपीक वाळवंटांसह थंड कोरडे वाळवंट आहे. या राज्यांमध्ये लोकसंख्या घनता तुलनेने कमी आहे कारण ते हवामान शारीरिक अडचणीचे आहे. [३]
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन संक्षिप्त मार्गदर्शन दाखवा
|
भारताची जनगणनासंपादन करा
ब्रिटिश भारतातील पहिली लोकसंख्या जनगणना 1872 मध्ये झाली. १ 1947 in in मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यापासून, दर दहा वर्षांनी जनगणना केली जाते, ही पहिली जनगणना इ.स. १९५१ मध्ये झाली. [४] भारतातील जनगणना रजिस्ट्रार जनरल आणि गृह मंत्रालयांतर्गत जनगणना आयुक्त यांच्या कार्यालयामार्फत केली जाते आणि हे फेडरल सरकारच्यावतीने राबवल्या जाणार्या सर्वात मोठ्या प्रशासकीय कामांपैकी एक आहे. [५]
२०११ च्या जनगणनेतील आकडेवारीवर आधारीत लोकसंख्येची आकडेवारी [६] २००१ – २०११ च्या दशकात भारताची वार्षिक लोकसंख्यावाढीचा दर २.१15 टक्क्यांवरून १.76 percent टक्क्यांपर्यंत खाली आला आहे. दशवंशाच्या जनगणनेच्या आकडेवारीवर आधारित, दादरा आणि नगर हवेलीचा वेगवान विकास दर 55.5 आहे टक्के, त्यानंतर दमण आणि दीव (53.5) टक्के), मेघालय (27.8 टक्के) आणि अरुणाचल प्रदेश (25.9 टक्के). नागालॅंडमध्ये -0.5 चा सर्वात कमी विकास दर नोंदविला गेला टक्के. [७]
भारतामध्ये 111,००० लोकसंख्या असलेली गावे व .2२.२ आहेत एकूण लोकसंख्येपैकी टक्के लोकसंख्या या ग्रामीण भागात आहे. [७] त्यापैकी 155,००० गावात लोकसंख्येचे प्रमाण 50000 – 9999 आहे; 130,000 खेड्यांची लोकसंख्या 1000 – 1999 आणि 128,000 आहे खेड्यांची लोकसंख्या 200 – 499 आहे. तेथे 3,961 आहेत 10,000 लोकसंख्या असलेली गावे व्यक्ती किंवा अधिक [२] भारताची 27.8 टक्के शहरी लोकसंख्या 5,100 पेक्षा जास्तमध्ये राहते शहरे आणि 380 पेक्षा जास्त शहरी गट [८] १ 199 199 १ – २००१ च्या दशकात मुख्य शहरांमध्ये स्थलांतर केल्याने शहरी लोकसंख्या झपाट्याने वाढली. [९] [१०] गेल्या दशकात गेल्या निवासस्थानी निव्वळ स्थलांतरित आधारावर, महाराष्ट्र सर्वात होते इमिग्रेशन 2.3 सह दशलक्ष, त्यानंतर दिल्लीचा राष्ट्रीय राजधानी प्रदेश (१.7) दशलक्ष), गुजरात (0.68 दशलक्ष) आणि हरियाणा (0.67) दशलक्ष). उत्तर प्रदेश ( − २.6 दशलक्ष) आणि बिहार ( − 1.7 दशलक्ष) आंतरराज्यीय स्थलांतरणासाठी प्रथम स्थानावर आहे. [११] उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, बिहार, पश्चिम बंगाल आणि मध्य प्रदेश ही पाच राज्ये एकूण भारतीय लोकसंख्येच्या जवळपास निम्म्या (47.90 टक्के) आहेत. [६]
राष्ट्रीय सरासरी लिंग गुणोत्तर 2001 मध्ये 933 पासून वाढ 940, 2011 मध्ये [६] 2011 च्या जनगणनेनुसार ते घटले लिंग गुणोत्तर वयोगटातील लोकसंख्या प्रति हजार पुरुषांची महिलांची संख्या – 6 वर्षे. पंजाब, हरियाणा, हिमाचल प्रदेश, गुजरात, तामिळनाडू, मिझोराम आणि अंदमान आणि निकोबार बेटे यासारख्या राज्यात बाल लैंगिक गुणोत्तरात वाढ झाली आहे. राष्ट्रीय बाल-लिंग प्रमाण 2001 मध्ये 927 वरून 2011 मध्ये 914 वर घसरले आहे. तेलंगणाची जनगणना आंध्र प्रदेश राज्याच्या जनगणनेच्या आकडेवारीपासून विभक्त झाली होती, २ जून २०११ रोजी तेलंगण राज्य निर्माण झाले. [१२]
२०११ मध्ये अंदाजे १.२ अब्ज लोकसंख्या असलेला भारत हा चीननंतर जगातील जास्त लोकसंख्या असलेला दुसऱ्या क्रमांकाचा देश आहे. भारताने जगातील भूमीपैकी २.४% क्षेत्र व्यापले आहे. भारतात जगातील एकूण लोकसंख्येच्या १७.५% लोकसंख्या आहे .[२] इंडो-गॅंजेटिक मैदान हे जगातील सर्वात मोठे सुपीक क्षेत्र आहे. भारत हा जगातील सर्वात दाट लोकवस्ती असलेल्या क्षेत्रांपैकी एक आहे. पूर्व आणि पश्चिम किनारपट्टीवरील डेक्कन पठार हे भारतातील दाट लोकवस्तीचे प्रदेश आहेत. पश्चिम राजस्थानमधील थरचे वाळवंट हा जगातील सर्वाधिक दाट वाळवंट आहे. (शंकास्पद विधान) हिमालयातील उत्तरेकडील आणि ईशान्येकडील राज्यांमध्ये सुपीक वाळवंटांसह थंड कोरडे वाळवंट आहे. या राज्यांमध्ये लोकसंख्या घनता तुलनेने कमी आहे कारण ते हवामान शारीरिक अडचणीचे आहे. [३]
रजिस्ट्रार जनरल आणि जनगणना आयुक्त यांनी तेलंगण सरकार [१३] आणि भारत सरकारच्या नियोजन आयोगाने प्रकाशित केल्यानुसार. २०११ च्या जनगणनेच्या आकडेवारीनुसार [१४] [१५] लोकसंख्येची घनता जवळच्या पूर्णांक संख्येइतकी असते.
Rank | State or union territory | Population (%) |
Decadal growth (2001–2011) |
Rural population (%) |
Urban population (%) |
Area[१६] | Density[a] | Sex ratio |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | उत्तर प्रदेश | साचा:Pct) | १९,९८,१२,३४१(20.2% | साचा:Pct) | १५,५३,१७,२७८(साचा:Pct) | ४,४४,९५,०६३(२,४०,९२८ चौ. किमी (९३,०२३ चौ. मैल) | ८२८ /चौ. किमी (२,१४० /चौ. मैल) | 912 |
2 | महाराष्ट्र | साचा:Pct) | ११,२३,७४,३३३(16.0% | साचा:Pct) | ६,१५,५६,०७४(साचा:Pct) | ५,०८,१८,२५९(३,०७,७१३ चौ. किमी (१,१८,८०९ चौ. मैल) | ३६५ /चौ. किमी (९५० /चौ. मैल) | 929 |
3 | बिहार | साचा:Pct) | १०,४०,९९,४५२(25.4% | साचा:Pct) | ९,२३,४१,४३६(साचा:Pct) | १,१७,५८,०१६(९४,१६३ चौ. किमी (३६,३५७ चौ. मैल) | १,१०२ /चौ. किमी (२,८५० /चौ. मैल) | 918 |
4 | पश्चिम बंगाल | साचा:Pct) | ९,१२,७६,११५(13.8% | साचा:Pct) | ६,२१,८३,११३(साचा:Pct) | २,९०,९३,००२(८८,७५२ चौ. किमी (३४,२६७ चौ. मैल) | १,०२९ /चौ. किमी (२,६७० /चौ. मैल) | 953 |
5 | मध्यप्रदेश | साचा:Pct) | ७,२६,२६,८०९(20.3% | साचा:Pct) | ५,२५,५७,४०४(साचा:Pct) | २,००,६९,४०५(३,०८,२४५ चौ. किमी (१,१९,०१४ चौ. मैल) | २३६ /चौ. किमी (६१० /चौ. मैल) | 931 |
6 | तामिळ नाडू | साचा:Pct) | ७,२१,४७,०३०(15.6% | साचा:Pct) | ३,७२,२९,५९०(साचा:Pct) | ३,४९,१७,४४०(१,३०,०५८ चौ. किमी (५०,२१६ चौ. मैल) | ५५५ /चौ. किमी (१,४४० /चौ. मैल) | 996 |
7 | राजस्थान | साचा:Pct) | ६,८५,४८,४३७(21.3% | साचा:Pct) | ५,१५,००,३५२(साचा:Pct) | १,७०,४८,०८५(३,४२,२३९ चौ. किमी (१,३२,१३९ चौ. मैल) | २०१ /चौ. किमी (५२० /चौ. मैल) | 928 |
8 | कर्नाटक | साचा:Pct) | ६,१०,९५,२९७(15.6% | साचा:Pct) | ३,७४,६९,३३५(साचा:Pct) | २,३६,२५,९६२(१,९१,७९१ चौ. किमी (७४,०५१ चौ. मैल) | ३१९ /चौ. किमी (८३० /चौ. मैल) | 973 |
9 | गुजरात | साचा:Pct) | ६,०४,३९,६९२(19.3% | साचा:Pct) | ३,४६,९४,६०९(साचा:Pct) | २,५७,४५,०८३(१,९६,०२४ चौ. किमी (७५,६८५ चौ. मैल) | ३०८ /चौ. किमी (८०० /चौ. मैल) | 919 |
10 | आंध्र प्रदेश | [b] (4.08%) | ४,९५,७७,१०३11.0% | साचा:Pct) | ३,४९,६६,६९३(साचा:Pct) | १,४६,१०,४१०(१,६२,९६८ चौ. किमी (६२,९२२ चौ. मैल) | ३०३ /चौ. किमी (७८० /चौ. मैल) | 993 |
11 | ओरिसा | साचा:Pct) | ४,१९,७४,२१८(14.0% | साचा:Pct) | ३,४९,७०,५६२(साचा:Pct) | ७०,०३,६५६(१,५५,७०७ चौ. किमी (६०,११९ चौ. मैल) | २६९ /चौ. किमी (७०० /चौ. मैल) | 979 |
12 | तेलंगणा | साचा:Pct) | ३,५०,०३,६७४(13.58% | साचा:Pct) | २,१३,९५,००९(साचा:Pct) | १,३६,०८,६६५(१,१२,०७७ चौ. किमी (४३,२७३ चौ. मैल) | ३१२ /चौ. किमी (८१० /चौ. मैल) | 988 |
13 | केरळ | साचा:Pct) | ३,३४,०६,०६१(4.9% | साचा:Pct) | १,७४,७१,१३५(साचा:Pct) | १,५९,३४,९२६(३८,८६३ चौ. किमी (१५,००५ चौ. मैल) | ८५९ /चौ. किमी (२,२२० /चौ. मैल) | 1,084 |
14 | झारखंड | साचा:Pct) | ३,२९,८८,१३४(22.4% | साचा:Pct) | २,५०,५५,०७३(साचा:Pct) | ७९,३३,०६१(७९,७१४ चौ. किमी (३०,७७८ चौ. मैल) | ४१४ /चौ. किमी (१,०७० /चौ. मैल) | 948 |
15 | आसाम | साचा:Pct) | ३,१२,०५,५७६(17.1% | साचा:Pct) | २,६८,०७,०३४(साचा:Pct) | ४३,९८,५४२(७८,४३८ चौ. किमी (३०,२८५ चौ. मैल) | ३९७ /चौ. किमी (१,०३० /चौ. मैल) | 954 |
16 | पंजाब | साचा:Pct) | २,७७,४३,३३८(13.9% | साचा:Pct) | १,७३,४४,१९२(साचा:Pct) | १,०३,९९,१४६(५०,३६२ चौ. किमी (१९,४४५ चौ. मैल) | ५५० /चौ. किमी (१,४०० /चौ. मैल) | 895 |
17 | छत्तीसगड | साचा:Pct) | २,५५,४५,१९८(22.6% | साचा:Pct) | १,९६,०७,९६१(साचा:Pct) | ५९,३७,२३७(१,३५,१९१ चौ. किमी (५२,१९८ चौ. मैल) | १८९ /चौ. किमी (४९० /चौ. मैल) | 991 |
18 | हरियाणा | साचा:Pct) | २,५३,५१,४६२(19.9% | साचा:Pct) | १,६५,०९,३५९(साचा:Pct) | ८८,४२,१०३(४४,२१२ चौ. किमी (१७,०७० चौ. मैल) | ५७३ /चौ. किमी (१,४८० /चौ. मैल) | 879 |
19 | उत्तराखंड | साचा:Pct) | १,००,८६,२९२(18.8% | साचा:Pct) | ७०,३६,९५४(साचा:Pct) | ३०,४९,३३८(५३,४८३ चौ. किमी (२०,६५० चौ. मैल) | १८९ /चौ. किमी (४९० /चौ. मैल) | 963 |
20 | हिमाचल प्रदेश | साचा:Pct) | ६८,६४,६०२(12.9% | साचा:Pct) | ६१,७६,०५०(साचा:Pct) | ६,८८,५५२(५५,६७३ चौ. किमी (२१,४९५ चौ. मैल) | १२३ /चौ. किमी (३२० /चौ. मैल) | 972 |
21 | त्रिपूरा | साचा:Pct) | ३६,७३,९१७(14.8% | साचा:Pct) | २७,१२,४६४(साचा:Pct) | ९,६१,४५३(१०,४८६ चौ. किमी (४,०४९ चौ. मैल) | ३५० /चौ. किमी (९१० /चौ. मैल) | 960 |
22 | मेघालय | साचा:Pct) | २९,६६,८८९(27.9% | साचा:Pct) | २३,७१,४३९(साचा:Pct) | ५,९५,४५०(२२,४२९ चौ. किमी (८,६६० चौ. मैल) | १३२ /चौ. किमी (३४० /चौ. मैल) | 989 |
23 | मणिपूर | साचा:Pct) | २५,७०,३९०(18.6% | साचा:Pct) | १७,९३,८७५(साचा:Pct) | ७,७६,५१५(२२,३२७ चौ. किमी (८,६२१ चौ. मैल) | १२२ /चौ. किमी (३२० /चौ. मैल) | 992 |
24 | नागालॅंड | साचा:Pct) | १९,७८,५०२(−0.6% | साचा:Pct) | १४,०७,५३६(साचा:Pct) | ५,७०,९६६(१६,५७९ चौ. किमी (६,४०१ चौ. मैल) | ११९ /चौ. किमी (३१० /चौ. मैल) | 931 |
25 | गोवा | साचा:Pct) | १४,५८,५४५(8.2% | साचा:Pct) | ५,५१,७३१(साचा:Pct) | ९,०६,८१४(३,७०२ चौ. किमी (१,४२९ चौ. मैल) | ३९४ /चौ. किमी (१,०२० /चौ. मैल) | 973 |
26 | अरूणाचल प्रदेश | साचा:Pct) | १३,८३,७२७(26.0% | साचा:Pct) | १०,६६,३५८(साचा:Pct) | ३,१७,३६९(८३,७४३ चौ. किमी (३२,३३३ चौ. मैल) | १७ /चौ. किमी (४४ /चौ. मैल) | 938 |
27 | मिझोराम | साचा:Pct) | १०,९७,२०६(23.5% | साचा:Pct) | ५,२५,४३५(साचा:Pct) | ५,७१,७७१(२१,०८१ चौ. किमी (८,१३९ चौ. मैल) | ५२ /चौ. किमी (१३० /चौ. मैल) | 976 |
28 | सिक्कीम | साचा:Pct) | ६,१०,५७७(12.9% | साचा:Pct) | ४,५६,९९९(साचा:Pct) | १,५३,५७८(७,०९६ चौ. किमी (२,७४० चौ. मैल) | ८६ /चौ. किमी (२२० /चौ. मैल) | 890 |
NCT | दिल्ली | साचा:Pct) | १,६७,८७,९४१(21.2% | साचा:Pct) | ४,१९,०४२(साचा:Pct) | १,६३,६८,८९९(१,४८४ चौ. किमी (५७३ चौ. मैल) | ११,२९७ /चौ. किमी (२९,२६० /चौ. मैल) | 868 |
UT1 | जम्मू व काश्मीर | साचा:Pct) | १,२२,६७,०३२(23.6% | साचा:Pct) | ९०,६४,२२०(साचा:Pct) | ३२,०२,८१२([c] | १,२५,५३५ चौ. किमी (४८,४६९ चौ. मैल)९८ /चौ. किमी (२५० /चौ. मैल) | 890 |
UT2 | पुद्दूचेरी | साचा:Pct) | १२,४७,९५३(28.1% | साचा:Pct) | ३,९५,२००(साचा:Pct) | ८,५२,७५३(४७९ चौ. किमी (१८५ चौ. मैल) | २,५९८ /चौ. किमी (६,७३० /चौ. मैल) | 1,037 |
UT3 | चंदीगढ | साचा:Pct) | १०,५५,४५०(17.2% | साचा:Pct) | २८,९९१(साचा:Pct) | १०,२६,४५९(११४ चौ. किमी (४४ चौ. मैल) | ९,२५२ /चौ. किमी (२३,९६० /चौ. मैल) | 818 |
UT4 | अंदमान आणि निकोबार | साचा:Pct) | ३,८०,५८१(6.9% | साचा:Pct) | २,३७,०९३(साचा:Pct) | १,४३,४८८(८,२४९ चौ. किमी (३,१८५ चौ. मैल) | ४६ /चौ. किमी (१२० /चौ. मैल) | 876 |
UT5 | दादर आणि नगर-हवेली | साचा:Pct) | ३,४३,७०९(55.9% | साचा:Pct) | १,८३,११४(साचा:Pct) | १,६०,५९५(४९१ चौ. किमी (१९० चौ. मैल) | ६९८ /चौ. किमी (१,८१० /चौ. मैल) | 774 |
UT6 | लडाख | साचा:Pct) | २,७४,०००(23.6% | साचा:Pct) | ४३,८४०(साचा:Pct) | २,३०,१६०([d] | ९६,७०१ चौ. किमी (३७,३३६ चौ. मैल)२.८ /चौ. किमी (७.३ /चौ. मैल) | 853 |
UT7 | दमण आणि दीव | साचा:Pct) | २,४३,२४७(53.8% | साचा:Pct) | ६०,३९६(साचा:Pct) | १,८२,८५१(११२ चौ. किमी (४३ चौ. मैल) | २,१६९ /चौ. किमी (५,६२० /चौ. मैल) | 618 |
UT8 | लक्षद्वीप | साचा:Pct) | ६४,४७३(6.3% | साचा:Pct) | १४,१४१(साचा:Pct) | ५०,३३२(३२ चौ. किमी (१२ चौ. मैल) | २,०१३ /चौ. किमी (५,२१० /चौ. मैल) | 946 |
Total | India | 1,210,569,573 | 17.7% | 833,463,448 (68.84%) |
377,106,125 (31.16%) |
३२,८७,२४० चौ. किमी (१२,६९,२१० चौ. मैल)[e] | ३८२ /चौ. किमी (९९० /चौ. मैल) | 940 |
भारतीय राज्ये व केंदशासित प्रदेशसंपादन करा
- ^ http://india.gov.in/india-glance/profile. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ↑ a b c http://www.censusindia.gov.in/Census_And_You/area_and_population.aspx. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ↑ a b (PDF) https://web.archive.org/web/20060514102850/http://www.envfor.nic.in/unccd/chap-3.pdf. Archived from the original (PDF) on May 14, 2006. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ https://web.archive.org/web/20081201091131/http://www.censusindia.gov.in/aboutus/Census_Organisation/about.html. Archived from the original on December 1, 2008. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ http://www.censusindia.gov.in/Census_And_You/brief_history_of_census.aspx. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ↑ a b c . Archived from the original
|archive-url=
requires|url=
(सहाय्य) on February 18, 2015. Missing or empty|title=
(सहाय्य) - ↑ a b http://www.thehindu.com/multimedia/archive/00517/India_Census_2011___517160a.pdf
- ^ http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_data_finder/A_Series/Urban_agglomerations.htm. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ Shinde, Swati (13 Sep 2008). Times of India. Missing or empty
|title=
(सहाय्य);|access-date=
requires|url=
(सहाय्य) - ^ . Chennai, India: Hindu. Dec 3, 2005. Missing or empty
|title=
(सहाय्य);|access-date=
requires|url=
(सहाय्य) - ^ http://www.censusindia.gov.in/Census_And_You/migrations.aspx. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ http://timesofindia.indiatimes.com/india/T-party-Indias-29th-state-Telangana-is-born/articleshow/35912105.cms. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ (PDF) https://www.telangana.gov.in/PDFDocuments/Statistical%20Year%20Book%202015.pdf. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ (PDF) http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/PCA_Highlights/pca_highlights_file/India/Chapter-1.pdf. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ (PDF) http://planningcommission.gov.in/data/datatable/data_2312/DatabookDec2014%20307.pdf. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Administrative_Divisions/Area_of_India.aspx. Missing or empty
|title=
(सहाय्य) - ^ "J&K 2011 Population density census" (PDF).
- ^ "Religion PCA 2011 J&K census".
https://helpingmarathi.com/rajya-rajdhani-in-marathi/
चुका उधृत करा: "lower-alpha" नावाच्या गटाकरिता <ref>
खूणपताका उपलब्ध आहेत, पण संबंधीत <references group="lower-alpha"/>
खूण मिळाली नाही.