भावगीते
अभंग, पोवाडा, लावणी यांचप्रमाणे भावगीत हा सुगम संगीताचा एक खास मराठी प्रकार आहे. उत्तम काव्यगुण असलेली भावस्पर्शी कविता जेव्हा गीत होते, तेव्हा भावगीताचा जन्म होतो. भावगीत म्हणजेच मनातील भावांचे शब्दसुरांद्वारा प्रकटीकरण होय. जी.एन. जोशी हे मराठीतले आद्य भावगीत गायक समजले जातात. त्यानंतर आलेले गजानन वाटवे यांनी भावगीतांची आवड घरांघरांत पोहोचवली.
भावगीत या विषयावर प्रबंध लिहून शोभा अभ्यंकर यांनी पीएच.डी. मिळवली आहे. त्यांचे ‘सखी भावगीत माझे’ हे याच प्रबंधात आणखी भर घालून साध्यासोप्या भाषेत सादर केलेले पुस्तक आहे.
भावगीत हे एके काळी कोणत्या न कोणत्या रागावर आधारलेले असायचे. या भावगीतांनी चांगले श्रोते निर्माण केलेले दिसतात. अशीच काही भावगीते खालील कोष्टकात दिली आहेत.
पुस्तके
संपादनमराठीत भावगीतांचे संग्रह किंवा भावगीतासंबंधी माहिती असणारी अनेक पुस्तके मराठीत आहेत. त्यांपैकी काही ही :-
- अमोल भावगीते (संग्राहक मनोहर रिसबूड, अनेक भाग, मिनर्व्हा बुक डेपो, सेंट्रल प्रकाशन)
- गजाननराव वाटवे यांची गाजलेली गाणी (क्षीरसागर आणि कंपनी प्रकाशन)
- गाणी मनातली.. गळ्यातली... (संपादक - मोरेश्वर पटवर्धन व वामन देशपांडे, साहित्य प्रसार केंद्र प्रकाशन) (१४हून अधिक भाग)
- गोड गोड भावगीते (संपादक गजानन काशिनाथ रायकर, जयहिंद प्रकाशन)
- गोष्टी गाण्यांच्या (लेखक प्रमोद रानडे) : या पुस्तकात ५१ मराठी आणि ११ हिंदी गाण्यांच्या जन्मकथा सांगितल्या आहेत.
- त्या फुलांच्या गंधकोषी.. (मिलिंद रथकंठीवार)
- नाटकांतील गाणी (संपादक प्र.ग. रायकर, जयहिंद प्रकाशन)
- नोटेशनसह आवडती गाणी (चंद्रकांत साने)
- नोटेशनसह भक्तिगीते भाग १, २ (चंद्रकांत साने)
- नोटेशनसह भावगीते (चंद्रकांत साने)
- नोटेशनसह सुधीर फडके यांची सुमधुर गाणी (चंद्रकांत साने)
- मनमोहक गीते (क्षीरसागर आणि कंपनी प्रकाशन)
- सुलोचना चव्हाण यांनी गायलेली सदाबहार गाणी (क्षीरसागर आणि कंपनी प्रकाशन)
- स्वरभावयात्रा (विनायक जोशी)
पहा : संगीतातील राग