शिवालय स्तोत्रममध्ये नमूद केलेल्या १०८ शिव मंदिरांची ही यादी आहे.[][] 

कुऱ्हाडीसह परशुराम

पार्श्वभूमी

संपादन

हिंदू मान्यतेनुसार, भगवान परशुरामाने गोकर्ण आणि कन्याकुमारी दरम्यानची भूमी निर्माण केली. राजा कार्तवीर्य अर्जुन आणि इतर क्षत्रियांच्या वधानंतर ब्राह्मणांना दान देण्यासाठी त्याच्या कुऱ्हाडीचा वापर करून केरळला महासागरातून परत मिळवण्यात आले, असे म्हणले जाते.[] या जमिनीचे त्यांनी ६४ गावांमध्ये (६४ ग्राम) विभाजन केले. या ६४ गावांपैकी ३२ गावे पेरुमपुझा आणि गोकर्णम यांच्यामध्ये आहेत आणि बोलली जाणारी भाषा तुलु होती. उर्वरित ३२ गावे पेरुमपुझा आणि कन्याकुमारी दरम्यान मल्याळम भाषिक भागात होती.[][]

परशुराम हा महाविष्णूचा सहावा अवतार आहे. तो जमदग्नी आणि रेणुका ऋषींचा धाकटा मुलगा होता. आख्यायिकेनुसार, ब्राह्मणांना जमीन दान केल्यानंतर या ६४ गावांमध्ये एकशे आठ महा शिवलिंग आणि दुर्गा मूर्तीची स्थापना करण्यात आली. या एकशे आठ शिवमंदिरांचा उल्लेख शिवाला सोत्रममध्ये आहे आणि एक गाणे मल्याळम भाषेत लिहिले आहे.[] १०८ शिवमंदिरांपैकी १०५ मंदिरे केरळ राज्यात, दोन मंदिरे कर्नाटकात आणि एक मंदिर तामिळनाडूच्या कन्याकुमारी जिल्ह्यात आहेत.[]

मंदिराची यादी

संपादन
क्रमांक मंदिराचे नाव देवता सण फोटोग्राफर स्थान चित्र
वडक्कुन्नाथन मंदिर वडक्कुन्नाथन,
राम,
शंकर नारायण,
पार्वती
महाशिवरात्री, तिरुवतिरा, त्रिश्शूर पूरम श्री मद. दक्षिणा कैलासम तृशुर,
तृशुर जिल्हा

 

उदयमपेरूर एकादशी पेरुमथ्रीकोविल मंदिर शिव शंकरनारायण विलक्कू, शिवरात्रिक श्रीपरूर उदयमपेरूर
अर्नाकुलम जिल्हा
 
रविस्वरपुरम शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री एरविश्वरम कोडुंगल्लूर
तृशुर जिल्हा
 
सुचिंद्रम स्थानुमलयन मंदिर शिव रथोत्सव,
मरकाझी,
चिथिरा,
महाशिवरात्री
सुचेंद्रम सुचेंद्रम
कन्याकुमारी जिल्हा
 
चौवाडा चिदंबरस्वामी मंदिर नटराज महाशिवरात्री चोव्वरा चोव्वरा
अर्नाकुलम जिल्हा
 
माथुर शिव मंदिर शिव, पार्वती महाशिवरात्री माथुर पन्नीथाडम
तृशुर जिल्हा
 
त्रिप्रांगोडे शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री त्रिप्रांगोडे त्रिप्रांगोडे
मलप्पुरम जिल्हा
 
मुंडयुर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री मुंडयुर अंजुर
तृशुर जिल्हा
 
तिरुमंधमकुन्नू मंदिर शिव, पार्वती तिरुमंधमकुन्नू पूरम तिरुमंधमकुन्नू अंगदीपुरम
मलप्पुरम जिल्हा
 
१० चौल्लूर शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री चौल्लूर गुरुवायूर
तृशुर जिल्हा
 
११ अ पानांचेरी महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री पानांचेरी पानांचेरी
तृशुर जिल्हा
११ ब मुडीकोडे शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री पानांचेरी पानांचेरी
तृशुर जिल्हा
 
१२ अ अन्नमानदा महादेवाचे मंदिर किरता मुर्ती महाशिवरात्री कोरट्टी अन्नमानदा
तृशुर जिल्हा
 
१२ ब मन्नार थ्रिक्कुरट्टी महादेवाचे मंदिर किरता, विष्णु महाशिवरात्री कोरट्टी मन्नार
अलप्पुळा जिल्हा
 
१३ पुरमुंडेक्कडू श्री महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री पुरमुंडेकट्टू एडप्पल
मलप्पुरम जिल्हा
 
१४ अवनूर श्रीकांतेश्वरम महादेवाचे मंदिर श्रीकंदा महाशिवरात्री अवनूर अवनूरr
तृशुर जिल्हा
 
१५ कोल्लूर मुकांबिका मंदिर आदि परशक्ति, शिव शारदीय नवरात्र कोल्लूर कोल्लूर
उडुपी जिल्हा, कर्नाटक
 
१६ तिरुमंगलम श्री महाविष्णू शिव मंदिर शिव
विष्णु
महाशिवरात्री, अष्टमीरोहिणी तिरुमंगलम इंगांडियूर
तृशुर जिल्हा
 
१७ थ्रिक्करीयूर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री थ्रिक्करीयूर थ्रिक्करीयूर
अर्नाकुलम जिल्हा
 
१८ कुडप्पनकुन्नू कुन्नथु श्री महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री कुनप्रम कुडप्पनकुन्नू
तिरुवनंतपुरम जिल्हा
 
१९ वेल्लूर पेरुणहट्टा शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री श्रीवेलूर वेल्लूर
कोट्टायम जिल्हा
 
२० अष्टमंगलम शिव मंदिर अष्टमूर्ती महाशिवरात्री अष्टमंगलम अष्टमंगलम
तृशुर जिल्हा
 
२१ इराणीकुलम श्री महादेवाचे मंदिर थेक्केडथप्पन, वदक्कदथपापन महाशिवरात्री इराणीकुलम इराणीकुलम, माला
तृशुर जिल्हा
 
२२ कैनूर शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री कैनूर कैनूर
तृशुर जिल्हा
 
२३ महाबळेश्वर मंदिर, गोकर्ण महाबळेश्वर महाशिवरात्री, रथोत्सव गोकर्ण गोकर्ण
उत्तर कन्नड जिल्हा, कर्नाटक
 
२४ एर्नाकुलम शिव मंदिर Rishinagakulathappan महाशिवरात्री, कष्टुनी उत्सव एर्नाकुलम अर्नाकुलम
अर्नाकुलम जिल्हा
 
२५ पझूर पेरुमथ्रिकोविल पेरुमथ्रिकोविलप्पन महाशिवरात्री परिपालूर पिरावम
अर्नाकुलम जिल्हा
 
२६ अडत शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री अडत अडत
तृशुर जिल्हा
 
२७ परिपू महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री, उत्सव नलपरप्पिल आयमनम
कोट्टायम जिल्हा
 
२८ षष्ठमंगलम महादेव मंदिर शिव महाशिवरात्री चथामंगलम सस्थामंगलम
तिरुवनंतपुरम जिल्हा
 
२९ पेरुमपरंपू श्री महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री परपरंपू एडप्पल
मलप्पुरम जिल्हा
 
३० त्रिक्कूर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री त्रिक्कूर त्रिक्कूर
तृशुर जिल्हा
 
३१ पणयुर शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री पणयुर ठाठमंगलम
पालक्काड जिल्हा
 
३२ तिरुनेत्तूर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री, वावुबळी व्यतिला नेट्टूर
अर्नाकुलम जिल्हा
 
३३ वैकोम महादेवाचे मंदिर वैकथप्पन, पार्वती वैकोम अष्टमी, महाशिवरात्री, उत्सव वैकोम वैकोम
कोट्टायम जिल्हा
 
३४ कोल्लम रामेश्वरम महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री रामेश्वरम कोल्लम
कोल्लम जिल्हा
 
३५ अमरविला रामेश्वरम श्री महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री रामेश्वरम अमरविला
तिरुवनंतपुरम जिल्हा
 
३६ एत्तुमनूर महाद्वार मंदिर अघोरा (शिव) महाशिवरात्री
उत्सव
एत्तुमनूर एत्तुमनूर
कोट्टायम जिल्हा
 
३७ कांजिलासेरी महा शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री एडाकोलम क्विलँडी
कोळिकोड जिल्हा
 
३८ चेमंथट्टा महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री चेमंथट्टा चेमंथट्टा
तृशुर जिल्हा
 
३९ अलुवा महादेवाचे मंदिर शिव अलुवा शिवरात्री उत्सव अलुवा अलुवा
अर्नाकुलम जिल्हा
 
४० तिरुमित्ताकोड मंदिर शिव, उयवंदा पेरुमल महाशिवरात्री तिरुमित्ताकोड तिरुमित्ताकोड
पालक्काड जिल्हा
 
४१ वेलोर्वट्टम श्री महादेवाचे मंदिर वडक्कनप्पन, थेक्कनप्पन महाशिवरात्री चेर्थला वेलोर्वट्टम
Alappuzha District
 
४२ मुत्तीचूर कल्लाट्टुपुझा श्री महा शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री कल्लाट्टुपुझा अंतिकड
तृशुर जिल्हा
 
४३ त्रिकुन्नथु महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री थ्रिक्कुनू कांजणी
तृशुर जिल्हा
 
४४ चेरुवथुर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री चेरुवथुर कुनमकुलम
तृशुर जिल्हा
 
४५ पुनकुन्नम शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री पुनकुन्नम पुनकुन्नम
तृशुर जिल्हा
 
४६ निराणम त्रिक्कापालेश्वरम दक्षिणामूर्ती मंदिर दक्षिणामूर्ती महाशिवरात्री त्रिक्कापालेश्वरम निरणम
Pathanamthitta District
 
४७ कडचिरा श्री थ्रिकापलम शिव मंदिर दक्षिणामूर्ती
(दोन देवता)
महाशिवरात्री थ्रिकापलम कडचिरा
पेरलासेरी
कण्णुर जिल्हा
 
४८ नादापुरम इरिंगन्नूर शिव मंदिर दक्षिणामूर्ती महाशिवरात्री थ्रिक्कपालेश्वरम नादापुरम
कोळिकोड जिल्हा
 
४९ अवित्तथुर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री अवित्तथुर अवित्तथुर
तृशुर जिल्हा
 
५० परुमाला वालिया पनयन्नरकावू देवी मंदिर शिव, महाकाली महाशिवरात्री
नवरात्री
परुमाला मन्नार, अलप्पुळा
अलप्पुळा जिल्हा
 
५१ आनंदवल्लेश्वरम श्री महादेव मंदिर शिव, आनंदवल्ली महाशिवरात्री कोल्लम कोल्लम
कोल्लम जिल्हा
 
५२ कट्टकंपल मंदिर शिव, भगवती पूरम कट्टकंपला कट्टकंपला
तृशुर जिल्हा
 
५३ कोंडाळी त्रिथम तळी शिव मंदिर शिव, पार्वती महाशिवरात्री पळायन्नुरू कोंडाळी
तृशुर जिल्हा
 
५४ परकम महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री परकम चावक्कड
तृशुर जिल्हा
 
५५ चक्कमकुलंगरा शिव मंदिर शिव, पार्वती महाशिवरात्री अदमबिली त्रिपुनीतूर
अर्नाकुलम जिल्हा
 
५६ वीराणीमंगलम महादेवाचे मंदिर शिव, Narasimha महाशिवरात्री अंबालिक्कड वडक्कनचेरी
तृशुर जिल्हा
 
५७ चेरनाल्लूर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री चेरनाल्लूर कलाडी
अर्नाकुलम जिल्हा
 
५८ मनियूर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री मनियूर मन्कडा
मलप्पुरम जिल्हा
 
५९ कोझिकोडे ताली मंदिर शिव महाशिवरात्री थाली कोळिकोड
कोळिकोड जिल्हा
 
६० कडूथरुथी महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री थाली कडुतुरुथी
कोट्टायम जिल्हा
 
६१ कीझतली महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री थाली कोडुंगल्लूर
तृशुर जिल्हा
 
६२ तालिकोट्टा महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री थाली कोट्टायम
कोट्टायम जिल्हा
 
६३ कोडुंगल्लूर भगवती मंदिर शिव, Kodungallooramma Kodungallur Bharani कोडुंगल्लूर कोडुंगल्लूर
तृशुर जिल्हा
 
६४ श्रीकांतेश्वरम महादेवाचे मंदिर श्रीकंदन महाशिवरात्री वांच्युर श्रीकांतेश्वरम
तिरुवनंतपुरम जिल्हा
 
६५ तिरुवंचीकुलम मंदिर तिरुवंचीकुलथप्पन महाशिवरात्री Vanchuleswaram तिरुवंचीकुलम
तृशुर जिल्हा
 
६६ पदनायरकुलंगरा महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री पंचकुलम करुणागप्पल्ली शहर
कोल्लम जिल्हा
 
६७ त्रिचट्टुकुलम महादेवाचे मंदिर वदुथलेस्वान महाशिवरात्री चित्तुकुलम पनवल्ली
अलप्पुळा जिल्हा
 
६८ पोक्कुनी शिव मंदिर पोक्कुनियप्पन महाशिवरात्री अलाथुरा पोक्कुनी
पालक्काड जिल्हा
 
६९ कोट्टियूर शिव मंदिर कोट्टीयुरप्पन कोट्टियूर वैशाखा महोत्सवम कोट्टियूर कोट्टियूर
कण्णुर जिल्हा
 
७० त्रिपालूर महादेवाचे मंदिर थ्रिप्पलूरप्पन, नृसिंह, कृष्ण महाशिवरात्री, अष्टमी रोहिणी त्रिपालूर अलाथुरा
पालक्काड जिल्हा
 
७१ श्री पेरुणहट्टा शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री पेरुणहट्टा गुरुवायूर
तृशुर जिल्हा
 
७२ त्रिथला महा शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री थ्रिथला थ्रिथला
पालक्काड जिल्हा
 
७३ तिरुवत्स महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री तिरुवल्ला तिरुवल्ला
पत्तनम्तिट्टा जिल्हा
 
७४ वाशप्पल्ली महा शिव मंदिर तिरुवझपल्लीप्पन, वज्जप्पल्ली भगवती, गणपती पांगुनी उत्सव, महाशिवरात्री, मुडीयेडुप्पू, गणेश चतुर्थी वाढपल्ली चांगणसेरी
कोट्टायम जिल्हा
 
७५ चांगणकुलंगारा महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री पुथुपल्ली चांगणकुलंगारा
कोल्लम जिल्हा
 
७६ अंकमूर्ती मंगलम मंदिर शिव महाशिवरात्री मंगलम अलाथुरा
पालक्काड जिल्हा
 
७७ तिरुनाक्कारा श्री महादेव मंदिर तिरुनाक्करा तेवरी महाशिवरात्री, पाकल पूरम तिरुनाक्कारा तिरुनाक्कारा
कोट्टायम जिल्हा
 
७८ कोडुंबू महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री कोडुंबू चित्तुर
पालक्काड जिल्हा
 
७९ अष्टमीचीरा महादेवाचे मंदिर थेक्कम तेवर, वदकुम तेवर महाशिवरात्री अष्टमीकोविल अष्टमीचीरा
तृशुर जिल्हा
 
८० पट्टणक्कड महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री पट्टणक्कड पट्टनक्काड
अलप्पुळा जिल्हा
 
८१ उलियानॉर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री अष्टयिल उलियानॉर
अर्नाकुलम जिल्हा
 
८२ किल्लिक्कुरुसिया महादेवाचे मंदिर दक्षिणामूर्ती महाशिवरात्री किल्लिक्कुरीसी किल्लिक्कुरुसीमंगलम्
पालक्काड जिल्हा
 
८३ पुथूर महादेवाचे मंदिर पुथुरप्पन महाशिवरात्री पुथूर करिवल्लूर
कण्णुर जिल्हा
 
८४ चेंगन्नूर महादेवाचे मंदिर चेंगन्नुरप्पन, चेंगनूर भगवती महाशिवरात्री कुंभसभावा मंदिरम् Chengannur
अलप्पुळा जिल्हा
 
८५ सोमेश्वरम महादेवाचे मंदिर Someswar महाशिवरात्री सोमेश्वरम पळापडी
तृशुर जिल्हा
 
८६ वेंगनेल्लोर तिरुविम्बिलप्पन मंदिर तिरुविंबिलप्पन महाशिवरात्री वेंगनेल्लोर चेलक्करा
तृशुर जिल्हा
 
८७ कोट्टरक्करा महादेवाचे मंदिर इलायदाथप्पन महाशिवरात्री कोट्टरक्करा कोट्टरक्करा
कोल्लम जिल्हा
 
८८ कंदीयूर श्री महादेवाचे मंदिर कंदियुरप्पन महाशिवरात्री कंदीयुर Mavelikkara
अलप्पुळा जिल्हा
 
८९ पलयुर महादेवाचे मंदिर शिव - पलयुर Palayoor
Kodungalloor
तृशुर जिल्हा
९० तालिपरंबा राजराजेश्वर मंदिर राजा राजेश्वरन महाशिवरात्री महादेवाचेल्लोर तालिपरंबा
कण्णुर जिल्हा
 
९१ नेदुमपुरा कुलशेखरनेल्लूर मंदिर कुलशेखरथप्पन महाशिवरात्री नेदुमपूर चेरुतुरुथी
तृशुर जिल्हा
 
९२ श्री मन्नूर शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री मन्नूर कडलुंडिया
कोळिकोड जिल्हा
 
९३ थ्रिसलेरी शिव मंदिर अघोरा मूर्ती महाशिवरात्री थ्रिचालीयूर Thirunelli
वायनाड जिल्हा
 
९४ श्रींगापुरम महादेवाचे मंदिर दाक्षायनी वल्लभन महाशिवरात्री श्रींगापुरम कोडुंगल्लूर
तृशुर जिल्हा
 
९५ करिवल्लूर महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री कोट्टूर करिवल्लूर
कण्णुर जिल्हा
 
९६ मम्मूर महादेवाचे मंदिर मम्मीयुरप्पन महाशिवरात्री मम्मूर गुरुवायूर
तृशुर जिल्हा
 
९७ परमपंथली श्री महादेवाचे मंदिर तालिसवरन, शिव महाशिवरात्री परमपंथली मुल्लासेरी
तृशुर जिल्हा
 
९८ तिरुनावया नवमुकुंद मंदिर शिव, ब्रह्मदेव महाशिवरात्री तिरुनावया तवनूर
मलप्पुरम जिल्हा
 
९९ कांजीरामट्टम श्री महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री करिकोड तोडुपुळा
इडुक्की जिल्हा
 
१०० नलपथनीश्‍वरम श्री महादेवाचे मंदिर नलपथनीश्‍वरम महाशिवरात्री चेर्थला पनवल्ली
अलप्पुळा जिल्हा
 
१०१ कोट्टापुरम शिव मंदिर शिव महाशिवरात्री कोट्टापुरम कोट्टापुरम
तृशुर जिल्हा
 
१०२ मुथुवरा महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री मुथुवरा मुथुवरा
तृशुर जिल्हा
 
१०३ वेलप्पाया महादेवाचे मंदिर वदकुम तेवर, थेक्कम तेवर महाशिवरात्री वेलप्पाया वेलप्पाया
तृशुर जिल्हा
 
१०४ चेन्नामंगलम कुननाथली मंदिर शिव महाशिवरात्री चेन्नामंगलम चेन्नामंगलम
अर्नाकुलम जिल्हा
 
१०५ थ्रिक्कंदियूर महादेवाचे मंदिर थ्रिक्कंदियुरप्पन महाशिवरात्री थ्रिक्कंदियूर तिरूर
मलप्पुरम जिल्हा
 
१०६ पेरूवनम महादेवाचे मंदिर एरट्टायप्पन,
मदाथिलप्पन
पेरुवनम पूरम, महाशिवरात्री पेरूवनम चेरपू
तृशुर जिल्हा
 
१०७ तिरुवलूर महादेवाचे मंदिर तिरुवलुरप्पन महाशिवरात्री तिरुवलूर अलंगद
अर्नाकुलम जिल्हा
 
१०८ चिरक्कली महादेवाचे मंदिर शिव महाशिवरात्री चिरक्कली अंगमाली
अर्नाकुलम जिल्हा
 

संदर्भ

संपादन
  1. ^ Stotram, 108 Shivalayangal (2021-12-13). "108 Shiva temples of Kerala". shaivam.org. 30 March 2019 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित.
  2. ^ Stotram Song, 108 Shivalayangal (2021-12-13). "108 Shivalayangal Stotram Song". shaivam.org. 30 December 2016 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित.
  3. ^ Book Title: Pilgrimage to Temple Heritage; Author: Info kerala Communications Pvt. Ltd; Editor: Mr.Biju Mathew; Publisher: Info Kerala Communications Pvt Ltd, 2017; आयएसबीएन 819345670X, 9788193456705
  4. ^ Book Title: The Collected Aithihyamaala - The Garland of legends from Kerala Volume 1-3, Author: Kottarathil Sankunni Translated by Leela James, आयएसबीएन 978-93-5009-968-1; Publisher: Hachette Book Publishing india Pvt Ltd, 4/5 floor, Corporate Centre, Plot No.:94, Sector 44, Gurgaon, India 122003; (First published in Bhashaposhini Literary Magazine in 1855~1937)
  5. ^ Book Title: Kerala District Gazetteers: Palghat; Gazetteer of India Volume 6 of Kerala District Gazetteers, Kerala (India) Authors Kerala (India), C. K. Kareem Publisher printed by the Superintendent of Govt. Presses, 1976 Original from the University of Michigan Digitized 2 Sep 2008 Subjects History › Asia › India & South Asia History / Asia / India & South Asia Kerala (India)
  6. ^ Book Title A handbook of Kerala, Volume 2 A Handbook of Kerala, T. Madhava Menon Authors T. Madhava Menon, International School of Dravidian Linguistics Publisher International School of Dravidian Linguistics, 2002 Original from the University of Michigan Digitized 2 Sep 2008 आयएसबीएन 8185692319, 9788185692319 Length: 496 pages; Kerala (India)
  7. ^ Book Title: 108 Siva Kshetrangal, Author:Kunjikuttan Ilayath, Publishers: H and C Books