मीराबेन
मॅडेलीन स्लेड (२२ नोव्हेंबर १८९२ - २० जुलै १९८२), ज्यांना मीराबेहन किंवा मीराबेन म्हणूनही ओळखले जाते, ह्या भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीच्या भारताच्या समर्थक होत्या ज्यांनी १९२० च्या दशकात महात्मा गांधींसोबत राहण्यासाठी आणि काम करण्यासाठी इंग्लंडमधील आपले घर सोडले. त्यांनी आपले जीवन मानवी विकासासाठी आणि गांधींच्या तत्त्वांच्या प्रगतीसाठी समर्पित केले.
भारतीय कार्यकर्त्या  | |
| माध्यमे अपभारण करा | |
 विकिपीडिया | |
| जन्म तारीख | नोव्हेंबर २२, इ.स. १८९२, नोव्हेंबर २२, इ.स. १८९८ सरे |
|---|---|
| मृत्यू तारीख | जुलै २०, इ.स. १९८२ व्हियेना |
| नागरिकत्व |
|
| व्यवसाय |
|
| वडील |
|
| आई |
|
| पुरस्कार | |
 | |
प्रारंभिक जीवन
संपादनमीराबेहन यांचा जन्म १८९२ मध्ये एका चांगल्या ब्रिटिश कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील, सर एडमंड स्लेड हे रॉयल नेव्हीमध्ये अधिकारी होते.[१] त्यांनी बरेच बालपण आजोबांसोबत एका मोठ्या शेतावरील घरात घालवले व त्यामुळे मीराबेहनला निसर्ग, प्राणी, घोडस्वारीची आवड निर्माण झाली.[२][३]
वयाच्या १५ व्या वर्षी मीराबेहनला लुडविग व्हॅन बीथोव्हेनच्या संगीताची आवड निर्माण झाली.[३] [४] त्यांनी पियानो शिकला आणि संगीत कार्यक्रमांच्या व्यवस्थापनाचा काम केल.[१]
बीथोव्हेन कुठे राहत होता आणि त्यांनी कसे संगीत तयार केले हे पाहण्यासाठी मिराबेहनने व्हिएन्ना आणि जर्मनीला भेट दिली. त्यांनी रोमेन रोलँडची बीथोव्हेनवरील पुस्तके वाचली आणि नंतर व्हिलेन्यूव्ह येथे त्याच्याशी भेट घेतली. या भेटीदरम्यान रोलँडने महात्मा गांधीवरील त्यांच्या नवीन पुस्तकाचा उल्लेख केला. रोलँड यांनी गांधींचे ख्रिस्त आणि २० व्या शतकातील महान व्यक्ती म्हणून वर्णन केले. [१] [२] इंग्लंडला परतल्यावर, त्यांनी रोलँडचे गांधींचे चरित्र वाचले, ज्यामुळे त्यांना महात्माजींचे शिष्य बनण्याची खात्री पटली. मीराबेहनने साबरमती आश्रमातील साहित्याचा अभ्यास करून, मांडी मारून बसणे आणि शाकाहारी आहाराचा अवलंब करून स्वतःला बदलासाठी तयार करण्याचे ठरवले. १९२४ मध्ये त्यांनी गांधींना पत्र लिहून त्यांच्यासोबत सामील होण्याची इच्छा व्यक्त केली आणि देणगीसाठी २० पाउंड पाठवले. तिच्या संयमाने आणि आधी स्वतःला तयार करण्याच्या इच्छेने गांधी खूश झाले. [३] त्यानंतर मिराबेहनने वाइन, बिअरचा त्याग केला, आहारातून मांस पूर्णपणे काढून टाकले आणि लोकर कातणे आणि विणणे शिकल्या. [३] त्या वर्षी इंग्लंडमध्ये, त्यांनी यंग इंडियाचे सदस्यत्व घेतले आणि पॅरिसमध्ये काही वेळ भगवद्गीता आणि फ्रेंचमध्ये ऋग्वेदाचा काही भाग वाचण्यात घालवला. [५]
भारतातील स्वातंत्र्य चळवळ
संपादन६ नोव्हेंबर १९२५ रोजी मिराबेहन मुंबईत आल्या आणि गांधी आणि त्यांचा मुलगा देवदास यांच्या अनुयायांनी त्यांची भेट घेतली. [४] [६] [३] जवळजवळ ३४ वर्षे चाललेल्या भारतातील त्यांच्या वास्तव्याची ही सुरुवात होती. [५] त्यांना भेटल्यावर गांधीने मीराबेहन हे नाव दिले.[४][६]
मीराबेहन यांनी डिसेंबर १९२५ मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या पहिल्या वार्षिक सभेला हजेरी लावली. 1926 चा बहुतेक काळ साबरमतीमध्ये घालवला. [३]
१९२७ चे सुरुवातीचे महिने त्यांनी उत्तर भारतातील आश्रमांना भेट देऊन घालवले. या काळात, त्यांनी गांधींच्या आत्मचरित्राच्या इंग्रजी आवृत्तीची भाषा आणि व्याकरण दुरुस्त करण्याचे काम देखील केले, जे विशेष कार्य गांधींनीच दिले होते.[३] साबरमतीला परतल्यानंतर त्यांनी ब्रह्मचारी होण्याचा निर्णय घेतला, पांढरी साडी नेसायला सुरुवात केली आणि केस लहान कापले. [६]
१९२९ मध्ये, रवींद्रनाथ टागोरांनी स्थापन केलेल्या शांतिनिकेतनला त्यांनी भेट दिली व टागोरांची भेट घेतली. [३]
१९३१ मध्ये लंडनमध्ये झालेल्या गोलमेज परिषदेसाठी त्या गांधींसोबत गेल्या होत्या. [१]
कॉन्फरन्समधून मुंबईला परतल्यावर नवीन व्हाइसरॉय लॉर्ड विलिंग्डन यांनी गांधींना अटक केली. त्यानंतर कोणाला, कुठे आणि का अटक करण्यात आली याचा साप्ताहिक अहवाल तयार करण्याचे काम मीराबेहन यांनी केले. यामुळे लवकरच त्यांनी देखील अटक झाली आणि तीन महिने आर्थर रोड तुरुंगात ठेवण्यात आले, जिथे त्यांची भेट सरोजिनी नायडू आणि कमलादेवी चट्टोपाध्याय यांच्याशी झाली. सुटका झाल्यानंतर लवकरच, १९३२ मध्ये [७] मुंबईत प्रवेश केल्याबद्दल पुन्हा एकदा अटक करण्यात आली. तेव्हा अहमदाबादमधील साबरमती तुरुंगात बदली करण्यात आली, जिथे त्यांनी गांधींच्या पत्नी कस्तुरबा यांच्यासोबत कारावास भोगला. [३] [८]
१९३४ मध्ये त्यांनी लंडन, वेल्स, लँकेशायर आणि न्यूकॅसल, इतर ठिकाणी दौरे केले व भारताच्या स्वातंत्राचे समर्थन केले. [३] [५]
मीराबेहन यांनी सेवाग्राम आश्रमाच्या स्थापनेतही सक्रिय रस घेतला.[५]
ऑगस्ट १९४२ मध्ये मीराबेहन यांना गांधी आणि अनेक काँग्रेस नेत्यांसोबत अटक करण्यात आली कारण त्यांनी ' भारत छोडो ' आंदोलन सुरू केले. [३] त्यांना मे १९४४ पर्यंत पुण्यातील आगाखान पॅलेसमध्ये तुरुंगात टाकण्यात आले. महादेव देसाई आणि कस्तुरबा गांधी या दोघांचेही पॅलेसच्या तुरुंगात असताना निधन झाले. [५]
स्वातंत्र्योत्तर जीवन
संपादनस्वातंत्र्यानंतर, त्यांनी १९५२ मध्ये भिलंगणात बापू ग्राम आणि गोपाल आश्रम नावाची वस्ती स्थापन केली.[५] तिने या आश्रमांमध्ये दुग्धव्यवसाय आणि शेतीचे प्रयोग केले आणि काश्मीरमध्येही काही काळ घालवला. तिने कुमाऊं आणि गढवालमध्ये घालवलेल्या काळात तिथल्या जंगलांचा नाश आणि मैदानी भागातील पुरावर होणारा परिणाम तिने पाहिला. तिने हिमालयात समथिंग रॉंग नावाच्या निबंधात याबद्दल लिहिले होते परंतु वनविभागाने तिच्या सल्ल्याकडे दुर्लक्ष केले. 1980 च्या दशकात, या भागात चिपको चळवळ नावाची जंगले वाचवण्यासाठी मोठ्या गांधीवादी पर्यावरणीय मोहिमेचे साक्षीदार होते. [९]
त्या १९५९मध्ये इंग्लंडला परतल्या आणि १९६० मध्ये ऑस्ट्रियाला गेल्या.[१०] [४] त्यांनी २२ वर्षे व्हिएन्ना वुड्स (बाडेन, हिंटरब्रुहल, क्रॅकिंग) मधील लहान गावात घालवली, जिथे १९८२ मध्ये त्यांचा मृत्यू झाला.[१०]
१९८१ मध्ये त्यांना भारताचा दुसरा सर्वोच्च नागरी सन्मान पद्मविभूषण प्रदान करण्यात आला.[११]
मीराबेहन यांच्या आत्मचरित्राचे नाव आहे द स्पिरिच्युअल पिलग्रिमेज . त्यांनी बापूज लेटर्स टू मीरा आणि न्यू अँड ओल्ड ग्लेनिंग्ज हे देखील प्रकाशित केले. [१२] [१३] त्यांच्या मृत्यूच्या वेळी बीथोव्हेनयांचे अप्रकाशित चरित्र देखील मागे सोडले होते; स्पीरीट ॲफ बीथोव्हेन. [१४]
संदर्भ
संपादन- ^ a b c d Lindley, Mark. "Mirabehn, Gandhi and Beethoven". Academia.edu.
- ^ a b Gupta, Krishna Murti (14 August 1993). "Mira Behn: A friend of nature". India Environment Portal.
- ^ a b c d e f g h i j k Guha, Ramchandra (2022). Rebels Against the Raj, Western Fighters for India's Freedom (इंग्रजी भाषेत) (1st ed.). United States: Alfred A. Knopf. pp. 107–110, 112–113, 115–116, 121–122, 125–130, 250–251, 253–255, 257. ISBN 9781101874837.
- ^ a b c d Sereny, Gitta (1982-11-14). "A LIFE WITH GANDHI". The New York Times (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0362-4331. 2023-03-22 रोजी पाहिले. चुका उधृत करा: अवैध
<ref>tag; नाव ":0" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे - ^ a b c d e f "Associates of Mahatma Gandhi, Mirabehn". mkgandhi.org.
- ^ a b c "Mirabehn | Biography, Photograph, & History | Britannica". www.britannica.com (इंग्रजी भाषेत). 2023-01-02 रोजी पाहिले.
- ^ "Madeleine Slade Again Arrested". Barrier Miner. 1932-08-18. 2023-04-02 रोजी पाहिले.
- ^ "WOMEN AND INDIA'S INDEPENDENCE MOVEMENT". 21 November 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
- ^ Langston, Nancy (22 April 2007). "Significant Women in Forestry". Society of American Foresters. 29 April 2017 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 9 July 2012 रोजी पाहिले.
- ^ a b Ghosh, Ruchira (2018-05-01). "Mirabehn: A Key Player In The Indian Freedom Struggle". Feminism In India (इंग्रजी भाषेत). 2019-10-15 रोजी पाहिले.
- ^ "Associates of Mahatma Gandhi : Mirabehn". www.mkgandhi.org. 2019-10-15 रोजी पाहिले.
- ^ "Mira Behn, disciple of Mahatma Gandhi". indiavideo.org.
- ^ "Books by Mirabehn". amazon.com.
- ^ "The making of Mirabehn". द हिंदू. 24 September 2000. 19 December 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.