नागपूर–गोवा द्रुतगतीमार्ग

नागपूर-गोवा द्रुतगती मार्ग,किंवा शक्तीपीठ द्रुतगती मार्ग, हा ८०२ कि.मी. लांब, महाराष्ट्रातील तिसरे सर्वात मोठे शहर नागपूर, याला गोवा राज्याशी जोडणारा सरकार कडून मान्यता मिळालेला सहा-पदरी प्रवेश-नियंत्रित द्रुतगतीमार्ग आहे. हा द्रुतगती मार्ग महाराष्ट्रातील ११ आणि गोव्यातील एका जिल्ह्यातून जाणार आहे. हा द्रुतगती मार्गाचा देखभालीची आणि चालविण्याची कामे महाराष्ट्र राज्य रस्ते विकास महामंडळ द्वारे केली जाईल. हा मार्ग नागपूर आणि गोव्या दरम्यान प्रवासाची वेळ १८-२० तासांनी कमी करून केवळ ७-८ तासांवर आणि अंतर १,११० किमी वरून ८०२ किमी वर आणेल. हा द्रुतगती मार्ग ८३,६०० कोटी (US$१८.५६ अब्ज) एवढ्या निधीचा खर्चून बांधले जाईल. ही निधी आधी ७५,००० कोटी (US$१६.६५ अब्ज) असल्याचे सांगितले होते. हा मार्ग तीन शक्तीपीठांमधून जाणार असल्याने याला शक्तीपीठ महामार्ग असे नाव देण्यात आले आहे. औंढा नागनाथ आणि परळी वैजनाथ येथील १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी दोन ज्योतिर्लिंगांसह महालक्ष्मी, तुळजाभवानी आणि पत्रादेवी, तसेच माहूरमधील रेणुका, तुळजापूरमधील तुळजाभवानी, पूज्य विठोबा मंदिर आणि पंढरपूर, औदुंबर आणि नरसोबावाडी या मार्गावरील श्रद्धास्थळ असतील. हा महाराष्ट्रातील सर्वात लांब द्रुतगती मार्ग असेल.

नागपूर-गोवा द्रुतगती मार्ग
मार्ग वर्णन
देश	भारत
लांबी	८०२ किलोमीटर (४९८ मैल)
सुरुवात	पवनार, वर्धा
प्रमुख जोडरस्ते	महाराष्ट्र समृद्धी महामार्ग
शेवट	पत्रादेवी, गोवा
स्थान
शहरे	नागपूर, वर्धा, यवतमाळ, हिंगोली, नांदेड, परभणी, लातूर, बीड, धाराशिव, सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर
जिल्हे	वर्धा जिल्हा, यवतमाळ जिल्हा, हिंगोली जिल्हा, नांदेड जिल्हा, परभणी जिल्हा, लातूर जिल्हा, बीड जिल्हा, धाराशिव जिल्हा, सोलापूर जिल्हा, कोल्हापूर जिल्हा, सिंधुदुर्ग जिल्हा
राज्ये	महाराष्ट्र

इतिहास

महाराष्ट्रातील जिल्ह्यांमधील सुलभता, पर्यटन, विकास आणि आर्थिक वाढ सुधारण्यासाठी, महाराष्ट्र सरकारने नागपूर ते गोवा हा नवीन द्रुतगती मार्ग बांधण्याची योजना आखली. या गृत्सगंती मार्गामुळे प्रवासाचा वेळ १८ ते २० तासांवरून ७-८ तासांपर्यंत कमी होणे अपेक्षित आहे. हा एक्स्प्रेस वे विदर्भ, मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्र या भागांमधून जाणार आहे. एकदा पूर्ण झाल्यावर, या प्रदेशांमध्ये उद्योगांच्या वाढ आणि सामाजिक-आर्थिक विकासासह या क्षेत्रांमध्ये राहणाऱ्या लोकांसाठी रोजगाराला चालना देऊन घातांकीय वाढ दिसेल, ज्याचा या प्रदेशांमध्ये सध्या पूर्णपणे अभाव आहे. ही योजना महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री आणि महाराष्ट्राचे सद्य उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी सप्टेंबर २०२२ मध्ये महाराष्ट्राच्या मंत्रिमंडळाला सादर केली होती आणि या द्रुतगती मार्गाला ₹ ७५,००० कोटी इतका खर्च करून बांधण्यात येईल असे सांगितले होते. मार्च २०२३ मध्ये, या प्रकल्पाला महाराष्ट्र सरकारने मान्यता दिली होती, आणि हा द्रुतगती मार्ग पूर्ण करण्यासाठी कोणतीही विशिष्ट मुदत दिली नाही, परंतु हा प्रकल्प ₹ ८३,६०० कोटीचा खर्च करून बांधला जाईल आणि २०२८/२९ पर्यंत वाहतुकीसाठी खुला केला जाईल अशी घोषणा केली होती.

मार्ग

महाराष्ट्र

हा द्रुतगतिमार्ग वर्धा जिल्ह्यातील पवनार येथून सुरू होईल, तेथून नागपूरला जोडण्यासाठी मुंबई-नागपूर द्रुतगती महामार्गाशी जोडला जाईल, आणि खालीलजिल्ह्यांमधून जाईल:

• वर्धा
• यवतमाळ
• हिंगोली
• नांदेड
• परभणी
• लातूर
• बीड
• धाराशिव
• सोलापूर
• सांगली
• कोल्हापूर
• सिंधुदुर्ग

गोवा

हा द्रुतगतिमार्ग खालील शहर आणि जिल्ह्यात संपेल:

• पत्रादेवी, उत्तर गोवा जिल्हा

प्रकल्प काळरेषा

• सप्टेंबर २०२२: महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री आणि महाराष्ट्राचे सद्य उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी महाराष्ट्र सरकारला गृगती मार्गाची योजना जाहीर केली.
• ऑक्टोबर २०२२: महाराष्ट्र राज्य रस्ते विकास महामंडळाने प्रकल्पासाठी निविदा काढल्या.
• जानेवारी २०२३: महाराष्ट्र राज्य रस्ते विकास महामंडळाकडून प्रकल्पासाठी तीन निविदा प्राप्त झाल्या.
• मार्च २०२३: या प्रकल्पाला महाराष्ट्र सरकारने आर्थिक वर्ष २०२३-२४ मध्ये राज्याच्या अर्थसंकल्पात मान्यता दिली.
• मार्च २०२३: महाराष्ट्र सरकारने प्रकल्पाच्या तांत्रिक आणि व्यवहार्यता अहवालाची तयारी सुरू केली.
• फेब्रुवारी २०२४: महाराष्ट्र सरकारने द्रुतगती महामार्गाच्या संरेखनाला मंजूरी देऊन मार्ग मोकळा केला.

हे देखील बघा

• महाराष्ट्रातील द्रुतगती मार्गांची यादी
• भारतातील द्रुतगतीमार्ग