विकिपीडिया:मराठी विकिपीडिया संचिका परवाना नीती









प्रस्तावित मसुदा संपादन

नीती ठरवण्यासाठी दिशा संपादन

  • संचिकां विषयीचे निती धोरण आणि परवाना[परवान्यांची गरज काय? १] धोरण यांची दखल घेणारी, मराठी विकिपीडियाची ही स्वतंत्र परवाना नीती[गरज काय १], भारतीय कायद्यांच्या अधीन राहून[असे का? १], विकिमीडिया फाऊंडेशनच्या वापरण्याच्या अटी लक्षात घेऊन, खास करून रास्त व्यवहार वापर (Fair Dealing) दाव्यांच्या बाबत, शक्य तेथे विकिमीडिया कॉमन्सच्या परवाना निती प्रमाणे, व शक्य तेवढी नेमस्त (conservative) स्वरूपाची[असे का? २][असे का? ३]असावी. ही नीती मराठी विकिपीडिया नीतींच्या व भारतीय कायद्यांच्या कक्षेत राहून, शक्यतो http://freedomdefined.org/Definition version 1.0 येथील व्याख्येस न्याय देणारी [असे का? ४] असावी. या नितींवर अथवा मुक्त सांस्कृतिक कामावर परिणाम करणारे अथवा संचिका चढवणाऱ्या सदस्यांची कायदे विषयक जोखीम प्रथमदर्शनी वाढू शकेल असे वाटणारे कायदे, त्यांचे अर्थ अथवा न्यायालयीन निर्णय नवे अथवा नव्याने आढळून आलेले दिसल्यास अथवा या नितीच्या चर्चा पानावर सुचीत केले गेल्यास प्रचालक त्यांना प्रथम दर्शनी पटल्यास त्यांच्या अधिकारांतर्गत <ref group="असे का?">कारण: </ref> टॅग लावून नितीस कंझर्वेटीव्ह बनवतील ज्या बद्दल काळाच्या ओघात सहमती होऊन नितीस दीर्घकाळासाठी स्विकारले जाईल अथवा ढिले केले जाईल. [असे का? ५]

प्रताधिकारमुक्त असलेल्या, वा परवानामुक्त करावयाच्या (छाया)चित्रांबाबतची/संचिकांबाबतची निती संपादन

  • स्वत: काढलेली, प्रताधिकारमुक्त असलेली, वा परवानामुक्त करावयाची (छाया)चित्रे/संचिका, शक्यतोवर विकिमिडिया कॉमन्स' प्रकल्पातूनच चढवाव्यात. [असे का? ६]
    • अपवाद १.: विकिमीडिया कॉमन्सवरून 'ज्ञानकोशीय उल्लेखनीयतेच्या कारणावरून नाकारली गेलेली', परंतु स्थानिक स्तरावर मराठी विकिपीडियाने उल्लेखनीयता स्वीकारलेली व उचित वापर दाव्यांचा समावेश नसलेली [असे का? ७]संचिका चढवायला हरकत नाही.
    • अपवाद २: विकिमीडिया कॉमन्सवरील संचिकांच्या बाबतीत, जेथे संचिकेचे नाव तेच राहून उत्पात अथवा इतर कारणांनी आतील छायाचित्र बदलण्याची शक्यता असू शकेल अशी संचिका. म्हणूनच, भारताची सीमा दर्शविणारे सुयोग्य नकाशे मराठी विकिपीडियावर आणण्याची सुविधा स्वतंत्रपणे उपलब्ध ठेवणे आणि भारतीय सीमा असलेल्या सुयोग्य नकाशांसाठी अधिक सुरक्षित वातावरण उपलब्ध करणे.[असे का? ८] [२]
    • आधीपासून चढवलेल्या ज्या संचिकांना व्यवस्थित परवाने नाहीत, किंवा निर्मात्याव्यतिरिक्त ज्या इतर व्यक्ती/बॉट यांनी परवाने डकवले आहेत, अशा सर्व सदस्यांनी सर्वमाध्यमी अभियान राबवून परवाने अद्ययावत करवून घ्यावेत. सुयोग्य परवाने मिळवून, चढवणे शक्य असलेल्या संचिका विकिमीडिया कॉमन्सवर स्थानांतरित कराव्यात. पहा {{परवाना अद्ययावत करा}}
    • सामान्य सदस्यांत प्रताधिकारासंबंधीचे कायदे आणि परवाने यांविषयक सजगता विकसित होईपर्यंत, सदस्यांना मराठी विकिपीडियावर छायाचित्र चढवण्यास मान्यता देण्यासाठी काही किमान निकष असावेत. उदाहरणार्थ, मराठी विकिपीडियावर किमान १०००० संपादनांचा (१०००० संपादनांवरून सजगता वाढत जाईल तसे हा निकष कमीकमी करत १०० संपादनांच्या अनुभवापर्यंत कमी करता येईल) आणि विकिमीडिया कॉमन्सवर किमान २० स्वीकार्य चित्रे चढवल्याचा अनुभव असावा (सोबत किमान दोन इतरांच्या छायाचित्रांना अधिकृत लेखी परवानगीने OTRS प्रक्रीया वापरुन चढवण्याचा अनुभव असावा); अथवा प्रताधिकारविषयक लेखांत ज्ञानकोशीय परिच्छेद लेखनाचा स्वीकार्य अनुभव असावा.
  • संचिका भारतीय सर्वोच्च न्यायालयाचे वेळोवेळी सुचीत केलेल्या भारतीय राज्यघटनेतील अनुच्छेद २१ मध्ये अनुस्यूत खाजगीपणाचे उल्लंघन करणाऱ्या नसाव्यात; म्हणजे व्यक्ती आणि घटना उल्लेखनियतेच्या निकषास पात्र ठरणारी आणि सार्वजनिक ठिकाणी काढलेली असावीत, यात खाजगी, कौटूंबीक, विवाह, प्रजनन, मातृत्व, बाळंतपण अथवा विद्यार्थ्यांचा इत्यादी बाबत पात्र लेखी परवानगी शिवायचे (विशीष्ट व्यक्तीची ओळख पटेल असे) छायाचित्र नसावे. अशी लेखी परवानगीस commons:Commons:Email templates येथे नमुद विहीत नमुन्यात permissions-commons -at- wikimedia.org या इमेलवर सुद्धा सुचीत करुन मान्यता घेतली जाणे अभिप्रेत आहे.
  • सर्वच छायाचित्रांसाठी छायाचित्राचा स्रोत नमूद करणे जरुरीचे आहे. चित्र चढवण्यासाठी सुयोग्य परवाना असणे अत्यावश्यक असेल.

रास्त व्यवहार वापर (Fair Dealing)/ उचित उपयोग दावे आणि अपवादा बद्दल खालील पैकी एक निती स्विकारावी संपादन


पर्याय १ ला ) उचित उपयोग अपवाद विकिपीडियावरील छायाचित्रांना लागू पडण्याची शक्यता कमी असल्यामुळे विकिमिडीया कॉमन्स प्रमाणे अशा संचिकांना सरसकट नकार द्यावा [असे का? ९]


* या पर्याया मागची भूमिका
१) कंझर्वेटीव्ह दृष्टीकोणानुसार भारतीय प्रताधिकार कायदा, १९५७ मधील कलम ५२ मधील रास्त व्यवहार वापर (Fair Dealing) तरतुदी खुप मर्यादीत आहेत. यात चित्र, छायाचित्र, लोगो चित्रे, वर्ग:पोस्टर चित्रे, अथवा व्यक्ती इत्यादी चित्रांबद्दल संबंधीत प्रताधिकार धारकाकडून, अथवा कॉपीराईट बोर्डाकडून परवाना न मिळवता अशा छायाचित्रांच्या सरळ वापराबद्दल सुस्प्ष्ट कायदा मान्य अपवाद तुर्तास दिसत नाही. आणि भारतीय प्रताधिकार कायदा, १९५७ च्या कलम १६ चा दृष्टीकोण कायद्यात जे आहे ते आहे जे नाही ते नाही अशी भूमिका विषद केलेली आहे. विकिमिडीया फाऊंडेशनचे परवाना निती धोरण ज्या अर्थी स्थानिक कायद्यांना अनुसरून निती असावी असे मानते त्यादृष्टीने परवाना घेण्याची अथवा न्यायालयीन मान्यता घेण्याची कायद्याची सुविहीत प्रक्रीया न पार पाडता, अशा संचिका चढवत राहणे कायद्याचे आणि विकिमिडीया फाऊंडेशन चे नितीस धरून रहात नाही. या भूमिकेची सविस्तर मांडणी
२) कायदे विषयक तरतुदी आणि जोखीमींबाबत सजगतेचा अभाव असलेल्या व्यक्तींकडून अनवधानाने कायद्याचे उल्लंघन होत असेल तर जरी असे उल्लंघन करणाऱ्यांची व्यक्तीगत जबाबदारी असली विकिपीडीयाचे इतर सदस्य आणि विकिमिडीया फाऊंडेशन याबाबत उत्तर दायकत्वास नकार देते हे लक्षात घेऊनही; आपण चांगलेच काम करतो आहोत या गैरसमजुती खाली काम करणाऱ्या व्यक्तींकडून अनवधानातून होणारी जोखीम निर्मीती टाळणे.
३) पहिल्या दोन मुद्द्यांकडे दुर्लक्ष केले तरीही संबंधीतांची सुयोग्य परवाना संमती न मिळवता संचिकांचा वापर विकिमिडीया फाऊंडेशनला अभिप्रेत मुक्त सांस्कृतीक काम व्याख्येचा अपेक्षा भंग ठरतो.
अथवा
पर्याय २ रा) जोखीमी बद्दल सजगतेची शक्य ती कल्पना देऊन लोगो आणि ट्रेडमार्कच्या बाबतीत लोगो आणि ट्रेडमार्कच्या बद्दल वर्णनात्मक परिच्छेद लेखन[असे का? १०] + संबंधीत छायाचित्राच्या वापराबाबत आढाव्यात सयुक्तीक तर्कसुसंगत स्पष्टीकरण लिहिणे बंधन कारक करून; सोबत {{साचा:संकोले}} हा मथळा साचा वापरणे बंधन कारक करून, समीक्षण नसलेली चित्रपट पोस्टर्स मात्र नाकारावीत (लेखास केवळ मनोवधक बनवण्याच्या उद्देशासाठी उचित उपयोग चित्र चा उपयोग केला जाऊ शकत नाही.[असे का? ११]) अशी छायाचित्रे विकिपीडियाबाहेर इतर संस्थळावर विकिपीडियातून एंबेडकरण्यास अनुमती नसल्या बद्दल संबंधीत कॉपीराईटेड टॅग मध्ये सुस्पष्ट सुचना असावी. (असा उपयोग आढळल्यास पहारा आणि गस्त पानावर संचिकेचे नाव आणि वापरल्या गेलेल्या संस्थळाचे नाव पाहील्याच्या वेळ तारखेसहीत सुस्पष्ट नमुद करून संबंधीत संचिकेवर अयोग्य संचिका वापर नावाची संचिका चढवावी का संचिका वगळावी या बद्दल निती बनवून तद नुसार कारवाई करावी) जाणत्या सदस्यांनी प्रचालकांच्या साहाय्याने वेळोवेळी गरज अभ्यासून शर्तींमध्ये ताठरता अथवा लवचीकता आणावी.
याच पर्यायामध्ये छायाचित्र विषयक समीक्षणांवर आधारीत समीक्षणात्मक लेखासाठी लागणारी छायाचित्रे सुद्धा चढवू द्यावीत.
या पर्यायात १) मुक्त सांस्कृतीक काम या संकल्पनेचा परीचय करून घेतला असणे आणि लोगो (छाया)चित्रासाठी अधीक मुक्त आणि कायदेशीर विकल्प उपलब्ध करण्यासाठी सातत्याने कार्यरत राहण्यासाठी तत्वत: बांधील असणे २) भारतीय प्रताधिकार कायदा, ट्रेडमार्क कायदा, डिझाईन्स कायदा ब्रॉडकास्टींग कायदा, केसस्टडीज आणि इतर संबंधीत कायद्यांतर्गत उद्भवू शकणारी जोखीमीची किमान स्वरूपाची माहिती घेतली असणे ३) लोगो / चित्र / छायाचित्र विकिपीडियाबाहेर प्रकाशित झालेले असणे ४) ते प्रकाशन प्रताधिकार धारकाच्या परवानगीने झालेले असणे ५) विकिपीडियावर घेताना अशा छायाचित्राचा स्रोत नोंदवणे ६) प्रताधिकार धारक/ मालकांच्या मालकीची नोंद करणे (attribution) ७) मुक्त विकल्प उपलब्ध नसणे अथवा मुक्त विकल्प बनवणे शक्य नसणे ८) उद्देश लेखास मनोवेधक बनवणे हा नसणे' ९) शक्यतो कॉपीराइट धारकाचे कोणतेही आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता नसावी १०) गूड फेथ मध्ये कल्पना नसल्याचा अपवाद वगळता ट्रेडमार्क / लोगो इत्यादी लेखात संबंधीत संस्थेचा असेल याची पुरेशी खात्री करणे ११) कमीत कमी उपयोग /वापर (एका चित्राने जे काम भागते त्यासाठी अधिक चित्रे वापरु नयेत) १२) चित्राचा छोटा भाग अथवा कमी रिझोल्यूशनचे चित्रवापरलेले चालत असल्यास पहावे (याने भारतीय कायद्यातील जोखीम कमी होत असेलच असा गैर समज टाळावा) १३) छायाचित्र आणि संबंधीत मजकुर विकिपीडियाच्या इतर निती आणि ज्ञानकोशीय उल्लेखनीयता निकषास अनुसरुन असावा १४) मराठी विकिपीडियाच्या छायाचित्र विषयक इतर निकषांना ही पात्र ठरणारा असावा १४) (छाया)चित्र चढवण्या आधी पासून किमान दोन परीच्छेदांचा ज्ञानकोशीय लेख उपलब्ध असावा १५) ज्या लेखात वापरावयाचे त्या लेखातील मजकुराशी महत्वपूर्णपणे सुसंगत असावे १६) लेखात लोगो छायाचित्रण लावल्यानंतर त्याचे वर्णन करणारा समीक्षणात्मक परिच्छेद असावा[असे का? १२] १७) असे छायाचित्र / लोगो ज्या कोणत्या लेखात वापरावयाचे आहे तेथे ते वापरणे कसे सयुक्तीक तर्कसुसंगत स्पष्टीकरण प्रत्येक लेखाच्या बबतीत स्वतंत्रपणे छायाचित्र संचिकेच्या चित्रनामविश्वातील आढाव्यात नमुद करणे अत्यावश्यक आहे, (स्पष्टीकरण नसणे /अपुरे असणे/ अयोग्य असणे याने संबंधीत लेखातून संचिका वगळली जाईल, आणि एकाही लेखास न जोडलेली संचिका त्या कारणाने वगळली जाईल) १८) अशा लोगो छायाचित्रांचा वापर मुख्यनामविश्वात आणि चित्रनामविश्वात स्वपानावर पानावरच असावा, निंसंदिग्धीकरण पानांवर उपयोग नसावा चर्चा नामविश्वात चर्चेत गरज भासल्यास केवळ दुवा द्यावा. १९) अ) चित्रनामविश्वातील छायाचित्र पानावर स्रोत प्रताधिकार धारक/ मालकाचे नाव कॉपीराईटचे वर्ष ॲट्रीब्यूशन प्रकाशक इत्यादी माहिती आ) कॉपीराइट टॅग इ) प्रत्येक वापरा बद्दल ते वापरणे कसे ज्ञानकोशातील माहितीच्या दृष्टीने सयुक्तीक आहे आणि उद्देश केवळ सुशोभीकरणाचा नाही याचे तर्कसुसंगत स्पष्टीकरण दिलेले असावे. उपरोक्त सर्वकृती पूर्ण करणे याची जबाबदारी छायाचित्र चढवणारे आणि वापरणारे दोन्हीचीही राहील. २०) संबधीत आस्थापना अथवा व्यक्तींना विनंती करून वापर अधिकृतपणे अधीक मुक्त अथवा संमत करून घेण्याचा प्रयास करून असा अधिक मुक्त अथवा संमत विकल्प वापरून संचिका वापर बदलणे.
या पर्याया सोबत स्विकार्ह तात्कालीक अपवाद' ) महाराष्ट्रात आलेली मोठी जिवीत हानीची शक्यता असलेली राष्ट्रीय आपत्तीतील अथवा प्राणघातक साथींच्या आजाराची अशी स्थिती कि ज्याच्या छायाचित्र लवकर प्रदर्शीत करण्याने जनतेस सार्वजनिक हितसाधण्याच्या दृष्टीने भारतीय राज्यघटनेतील अनुच्छेद २१ मध्ये नमुद जिवीत्वाच्या आधिकाराच्या विस्तारीत परिघाचा भाग म्हणून माहितीचा अधिकार अंतर्गत जिवीत हानी टाळण्यास विकिपीडियातील संबंधीत लेखाच्या माध्यमातून हातभार लागणार असेल तर अशी छायाचित्रे आपत्तीचा कालावधी पुरेसा मागेपडे पर्यंत, जर दुसरे वैकल्पीक प्रताधिकार मुक्त (छाया)चित्र उपलब्ध तातडीने होणे शक्य नसेल तर बाकी विकिपीडियाच्या अटींना अनुसरून.
इंग्रजी विकिपीडियाच्या निती पेक्षा या निती पर्यात प्रामुख्याने ३ गोष्टी वेगळ्या आहेत १) पोस्टर चित्रांना मान्यता नाही (कारण रास्त उपयोग क्रायटेरीआ सुशोभनाच्या उद्देशाला मान्यता देत नाही) २) अशा संचिकांचे वापराचे चित्र नामविश्वात स्पष्टीकरण द्यावेच लागेल ३) सोबतच लेखात लोगो (छाया)चित्राचे समीक्षण करणारा वर्णनात्मक परिच्छेद बंधनकारक असेल.


* या पर्याया मागची भूमिका

मराठी विकिपीडियावर जोखींमींची चर्चा केलेलीच आहे तरी सुद्धा ज्यांना कायद्याचा उदार अर्थ काढावयाचा आहे अथवा जोखीम असेल नसेल पुरेशी काळजी घेऊन पुढे जावयाचे आहे त्यांच्यासाठी हा उदार पर्याय.



अथवा
पर्याय ३ रा) उचित उपयोग अपवाद असल्याचा दावा करून छायाचित्रे चढवू इच्छिणाऱ्यांना जोखीमी बद्दल सजगतेची शक्य ती कल्पना देऊन त्यांना परवाना वापरल्या नंतर अशी छायाचित्रे चढवू वापरु द्यावीत.
पर्याया मागची भुमिका: जो जे वांछिल तो ते लाहो. ज्याला जे हवे त्याला ते करू दे. (अर्थात या पर्यायाच्या निवडीने स्थानिक स्तरावर संचिका चढवण्याचे स्वातंत्र्य वेळ प्रसंगी विकिमिडीया फाऊंडेशनकडून बाधीत हो शकते कि ज्यामुळे प्रचालकांशिवाय इतर कुणालाही संचिका चढवण्याची परवानगी नाही असे होऊ शकते. मराठी विकिपीडियाने एकदा हा दबाव झेलून पाहीला आहे तो वाढू शकतो. दुसऱ्या बाजूला मुक्त सांस्कृतीक काम या चळवळीस बाधा पोहोचण्याची आणि अनवधानात सदस्यांची जोखीम वाढण्याची शक्यता असू शकते.


  • आणि
कोणत्याही पर्याया सोबत मान्य अपवाद' ) लोगो/ट्रेडमार्क आणि चित्रपट पोस्टर्स/पुस्तक कव्हर्स/ स्क्रिनशॉट्स उचित उपयोगकरण्यास सुलभ व्हावा म्हणून जिथे स्वत: कोपीराईट धारक/मालकानेच विहीत परवान्याने मान्यता दिली आहे अशी छायाचित्रे कोपीराईट धारक/मालकाने नमुद केलेल्या सुविहीत परवान्यासहीत चढवल्यास या अपवादास मान्यता असेल.


कोणत्याही पर्याया सोबत अत्यावश्यक शर्ती' )उचित वापर छायाचित्रास नितीने क्रमांक २ अथवा ३ ने मान्यता दिल्यासही विकिमिडीया फाऊंडेशनच्या नितीतून येणारे निकष लागतातच ते असे
  • उचित उपयोग फ़ाइल तेव्हाच अपलोड करा जर विषयाबद्दलचा लेख तयार असेल. अप्रयुक्त ग़ैर मुक्त फ़ाइलींना लवकर वगळले जावे.
  • लेखास केवळ मनोवधक बनवण्याच्या उद्देशासाठी उचित उपयोग चित्र चा उपयोग केला जाऊ शकत नाही.
  • शक्यतो कॉपीराइट धारकाचे कोणतेही आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता नसावी. गूड फेथ मध्ये कल्पना नसल्याचा अपवाद वगळता ट्रेडमार्क / लोगो इत्यादी लेखात संबंधीत संस्थेचा असावा.
  • विकिमिडीया नितीनुसार ग़ैर मुक्त फ़ाइल तेव्हाच उपयोग करावी जेव्हा त्याचा कोणताही मुक्त विकल्प उपलब्ध नसेल, आणि बनवणेही संभव नसेल
  • Media used under EDPs are subject to deletion if they lack an applicable rationale. They must be used only in the context of other freely licensed content
  • मुक्त स्वरूपाचा विकल्प उपलब्ध होण्याच्या/ किंवा संबंधीतांकडून परवानगी मिळवण्याचा प्रयास करून मुक्त अथवा सुयोग्य परवानगी असलेला विकल्प उपलब्ध होताच तो वापरण्यास प्राधान्य द्यावे.


वगळणे विषयक निती संपादन

  • पुरेसे रॅशनल न दिलेल्या, सुयोग्य टॅग अथवा परवाना न वापरणाऱ्या, किंवा लेखात वाचकांची दिशाभूल होईल अशी प्रथमदर्शनी शक्यता वाटणाऱ्या, out of context असलेल्या, किंवा कोणत्याही लेखात पुरेशा विवरणासहीत उपयोग न केलेल्या प्रताधिकारीत संचिकांना लवकर वगळले जावे. छायाचित्रे वगळण्याच्या सर्वसाधारण विनंत्यांसाठी {{छायाचित्र वगळा}} साचा वापरावा.
  • नियमीत वगळण्याचे प्रक्रीयेत पुरेशा कालावधीची सुचना देण्याची व्यवस्था असावी. या संबंधाने वि.कॉमन्सवर उपलब्ध विस्तार आयात करावा. छायाचित्रे वगळण्याच्या सर्वसाधारण विनंत्यांसाठी {{छायाचित्र वगळा}} साचा वापरावा.

छायाचित्र चढवण्याच्या अभियानांच्या संदर्भाने निती संपादन

  • हि निती जि काही असेल उपरोक्त निकषांना आधी बांधील असेल.
  • शक्यतोवर छायाचित्र चढवणाऱ्यांनी स्वत:च परवान्यासहीतच छायाचित्रे चढवावीत.
  • पहा {{परवाना अद्ययावत करा}}

मराठी विकिपीडियास स्वतंत्र नितीची गरज काय ? संपादन

  1. ^ कृ. विकिमिडीया फाऊंडेशनची परवाना निती अभ्यासावी. विकिमिडीया फाऊंडेशनची Exemption Doctrine Policy (EDP) म्हणते A project-specific policy, in accordance with ............. and the law of countries where the project content is predominantly accessed (if any), that recognizes the limitations of copyright law (including case law) as applicable to the project , and permits the upload of copyrighted materials that can be legally used in the context of the project, regardless of their licensing status.....  ::यात the law of countries where the project content is predominantly accessed स्पेसिफिकली म्हणलेले आहे.
  2. ^ कृ. विकिमिडीया फाऊंडेशनची परवाना निती अभ्यासावी. विकिमिडीया फाऊंडेशनची Exemption Doctrine Policy (EDP) म्हणते "..... In addition, with the exception of Wikimedia Commons, each project community may develop and adopt an EDP. Non-free content used under an EDP must be identified in a machine-readable format so that it can be easily identified by users of the site as well as re-users.
    Such EDPs must be minimal. Their use, with limited exception, should be to illustrate historically significant events, to include identifying protected works such as logos, or to complement (within narrow limits) articles about copyrighted contemporary works. An EDP may not allow material where we can reasonably expect someone to upload a freely licensed file for the same purpose, such as is the case for almost all portraits of living notable individuals. Any content used under an EDP must be replaced with a freely licensed work whenever one is available which will serve the same educational purpose.
    Media used under EDPs are subject to deletion if they lack an applicable rationale. They must be used only in the context of other freely licensed content.

परवान्यांची गरज काय? संपादन

  1. ^ परवान्यांची गरज काय? १: भारतीय प्रताधिकार कायदा, १९५७ चे कलम २१ अनुसार प्रताधिकार त्याग करत असलेल्या कामा सोबत तशी उद्घोषणा जोडणे आणि भारतीय कॉपीराईट ऑफीसला कोणकोणत्या अधिकारांचा त्याग केला जात आहे हे विहीत नमुन्यात कळवले जाणे अभिप्रेत आहे.
    परवान्यांची गरज काय? २: विकिमिडीया फाऊंडेशन वापरावयाच्या अटी क्रमांक ७ म्हणते, " In keeping with our goal of providing free information to the widest possible audience, we require that when necessary all submitted content be licensed so that it is freely reusable by anyone who cares to access it. सोबत विकिमिडीया फाऊंडेशन वापरावयाच्या अटी क्रमांक ७ (d) म्हणते "When you contribute non-text media, you agree to comply with the requirements for such licenses as described in our Licensing Policy,..." "
    परवान्यांची गरज काय? 3: स्वत:चा प्रताधिकार नसतानाही निष्काळजीपणातून प्रताधिकार मुक्तीची घोषणा करणे, अथवा प्रताधिकारमुक्तीच्या उद्घोषणांमध्ये त्रुटी राहणे हे अशी चूक करणाऱ्यास स्वत: साठी जोखीमीचे प्रताधिकार धारकास आर्थीक नुकसान पोहोचवणारे आणि पुर्नवितरकासाठी मुक्त सांस्कृतीक काम या व्याख्येत न बसणारी धक्कादायक घटना ठरू शकते.
    परवान्यांची गरज काय? ४: नियमीत गस्त देऊन सांस्कृतीक कामाच्या मुक्ततेची खात्री करू इच्छिणाऱ्या स्वयंसेवी संपादक आणि स्वयंसेवी प्रचालकांना खात्री करुन देणारा लूप पूर्ण करण्यासाठी आणि सांस्कृतीक कामाच्या व्याख्येस अनुसरून नसलेल्या अथवा नितीस अनुसरून नसलेल्या संचिकांच्या वगळण्याची नितीचे नियमन प्रभावीपणे होण्यासाठी परवाने मदतपूर्ण ठरतात.

असे का? संपादन

  1. ^ कृ. विकिमिडीया फाऊंडेशनची परवाना निती अभ्यासावी. विकिमिडीया फाऊंडेशनची Exemption Doctrine Policy (EDP) म्हणते A project-specific policy, in accordance with ............. and the law of countries where the project content is predominantly accessed (if any), that recognizes the limitations of copyright law (including case law) as applicable to the project , and permits the upload of copyrighted materials that can be legally used in the context of the project, regardless of their licensing status.....  ::यात the law of countries where the project content is predominantly accessed स्पेसिफिकली म्हणलेले आहे.
  2. ^ The Indian laws related to "fair dealing" is always considered rigid and conventional as it provides an exhaustive list and any use falling out of the statutory list is considered as an act of infringement. Unlike this, the US doctrine of "fair use" keeps its doors open for any new exception which constitutes fair and bonafide use of a copyright work. ~ Vaibhavi Pandey संदर्भ
  3. ^ रास्त व्यवहार वापर (Fair Dealing) चे बरेच दावे संचिकांचा वापर विकिपीडियापुरता मर्यादीत करतात, जेव्हाकी http://freedomdefined.org/Definition version 1.0 येथील मुक्त सांस्कृतीक काम व्याख्येनुसार, 'मुक्त सांस्कृतीक कामाच्या व्याख्येस' मान्य शर्तींशिवाय, कामाच्या पुर्नवितरणाच्या आड येणाऱ्या शर्ती नसाव्यात, शिवाय लोगो, पोस्टर्स, व्यक्ती चित्रे या बाबत केल्या जाणाऱ्या दाव्यांबाबत कायदेशीर वैधता साशंकीत राहते, जेव्हाकी मुक्त सांकृतीक काम व्याख्येस पुर्नवितरणाच्या साखळीत कोणताच कायदेशीर वैधते सहीत कोणताच अडसर अभिप्रेत नसतो.
  4. ^ विकिमिडीया फाऊंडेशनची परवाना निती अभ्यासावी निती म्हणते: Free Content License: A license which meets the terms of the Definition of Free Cultural Works specific to licenses, as can be found at http://freedomdefined.org/Definition version 1.0.
  5. ^ कारण: १) नवे कायदे सातत्याने बनत असतात, न्यायालयीन निर्णय सातत्याने येत असतात ज्याने कायदा उत्क्रांत (evolve) होत जातो. २) कायदा विषयक शब्दांचे सर्व अर्थ लगेच लागत नाहीत अथवा न्यायालयीन निकालांची लगेच माहिती होत नाही पण माहिती झाल्या नंतर लगेच अंमलबजावणी करणे जोखीम हलकी करणारे असू शकते.
  6. ^ १) स्वत: काढलेली, प्रताधिकारमुक्त असलेली, वा परवानामुक्त करावयाची (छाया)चित्रे/संचिका, विकिमीडिया कॉमन्सवरून चढवणे अधीक तर्कसुसंगत आणि सयुक्तीक ठरते
    २) कारण विकिमीडिया कॉमन्सवरून चढवलेली संचिका मराठी विकिपीडियावर वापरता येतेच त्या शिवाय मराठी विकिपीडियाच्या इतर बंधू प्रकल्पातून वापरता येते आणि बाकी असंख्य भाषी विकिपीडियांच्या संबंधीत लेखातूनही वापरता येते.
    ४) विकिमिडीया कॉमन्स प्रकल्पाकडे संचिका विषयक साहाय्य व्यवस्थापन आणि नियमनासाठी अधिक सुविधा आणि मनुष्यबळाची उपलब्धता आहे.
    ५) अनावश्यक प्रमाणात संचिका मराठी विकिपीडियावर चढवल्या जाण्याने, मराठी विकिपीडियाकडे ज्ञानकोशीय लेखन करणाऱ्या सदस्यांची संख्या कमी असताना, त्यांच्यावर संचिकांच्या व्यवस्थापनाचा अथवा नियमनाचा मोठा भारपडणे सयुक्तीक ठरत नाही.
  7. ^ केवळ विकिमिडीया कॉमन्सने उचित वापर तत्व चालत नाही, अथवा इतर एखाद्या तत्वामुळे संचिका नाकारली म्हणून मराठी विकिपीडियाच्या नितीस अनुसरुन नसतानाही अयोग्य संचिकांचे डंपींग मराठी विकिपिडियावर होऊ नये म्हनून हि काळजी घेतली जावयास हवी.
  8. ^ Section 2(2) of the Criminal Law Amendment Act, 1961 as amended by Criminal Law Amendment (Amending) Act, 1990. It reads as under:-
    1. Questioning the territorial integrity or frontiers to the interests of safety and security of India.-(1) Whoever by words either spoken or written, or by signs, or by visible representation or otherwise, questions the territorial integrity or frontiers of India in a manner which is, or is likely to be, prejudicial to the interests of the safety or security of India, shall be punishable with imprisonment for a term which may extend to three years, or with fine, or with both.
    (2) Whoever publishes a map of India, which is not in conformity with the maps of India as published by the Survey of India, shall be punishable with imprisonment which may extend to six months, or with fine, or with both.
    (3) No court shall take cognizance of an offence punishable under Sub-section (2), except on a complaint made by the Government."
  9. ^ * दिल्ली उच्चन्यायालयाने २०११ मध्ये निकाल दिलेली Super Cassettes Industries ... vs Mr Chintamani Rao & Ors हि केस आपण वाचली आहे का ?
    प्रताधिकार कायदा १९५७ चे कलम अभिव्यक्ती आणि व्यवसाय स्वातंत्र्याच्या घटनात्मक तरतुदींच्या बाबतीतत, या निकालाच्या परिच्छेद क्रमांक ५९ मध्ये न्यायालय म्हणते "....I fail to understand, by requiring that [defendant] obtains license for exploitation of cinematograph films and sound recordings from the copyright holders in such works, how is there any curtailment of the right of the defendant, [defendant] to the freedom of speech and expression? [defendant] is free to exercise its right to freedom of speech and expression, but that cannot mean that the [defendant], can infringe the fundamental rights vested by Article 19(1) and Article 19(1)(g) in others....."
    न्यायालयीन दृष्टीकोण" कॉपीराईट निर्माता आणि मालकास सुद्धा इतर कोणत्याही वापर कर्त्यांप्रमाणे अभिव्यक्ती आणि व्यवसाय स्वातंत्र्याचा समान अधिकार आहे. ..... "
    या निकालाच्या परिच्छेद क्रमांक ६२ मधील न्यायालयीन निरीक्षण " .....to obtain licences for the use of copyrighted derivative works for the purpose of criticism, review of the works or for reporting current events cannot be labeled as a restriction, much less an unreasonable restriction on the exercise of the fundamental right guaranteed under Article 19(1)(a) or 19(1)(g) of the Constitution...... "
    न्यायालयीन निरीक्षणातील दृष्टीकोण रोखठोकपणे जा आणि अधिकृतपणे लायसन्स मिळवा असा आहे असे वाटते का ?
    केसेस वाचताना कायद्यात अमेंडमेंट केव्हा आणि काय झाल्या आणि अद्ययावत न्यायालयीन निकाल केव्हा आणि कोणते यांबांबीकडे लक्ष देताय ना ?
    आपल्या मतांची शंकांची विकिपीडिया चर्चा:(छाया)चित्र, माध्यम संचिकांचे प्रताधिकार, उचित वापर अपवाद, परीघ आणि जोखीम येथे चर्चा करा.
    • Indian Copyright Law हा लेख इंग्रजी विकिस्रोत प्रकल्पात अभ्यासताना (तो अचानक अयोग्य पद्धतीने बदलला गेलेला नाही हे लेख इतिहास तपासून खात्री करा;) मूळ कायदा दस्तएवजांसोबत अचूकते साठी पडताळून घ्या. बेअर ॲक्ट वाचून झाल्या नंतर संबंधीत कलमांचा उल्लेख झालेले न्यायालयीन निकालही वाचून घेणे सयुक्तीक असू शकते हे लक्षात घ्या.
  10. ^ :(v) In ascertaining as to what would constitute reportage of "current events" or would fall within the ambit of "criticism" or "review" , Courts ought to adopt a liberal approach; -न्या. राजीव शकधर यांचे broad principles of law ..on the aspect of "fair dealing" :
    • दिल्ली उच्चन्यायालयाने २०१० मध्ये निकाल दिलेली Super Cassettes Industries Ltd. vs Hamar Television Network Pvt. केस निकालातील परिच्छेद ८ आपण वाचला आहे का ? या परीच्छेदाची पुढेचालून Super Cassettes Industries ... vs Mr Chintamani Rao & Ors] ह्या दिल्ली उच्चन्यायालयाने २०११ मध्ये निकाल दिलेल्या Super Cassettes Industries ... vs Mr Chintamani Rao & Ors हि केसच्या परिच्छेद ८१ मध्ये दखल घेतली आहे.
    केसेस वाचताना कायद्यात अमेंडमेंट केव्हा आणि काय झाल्या आणि अद्ययावत न्यायालयीन निकाल केव्हा आणि कोणते यांबांबीकडे लक्ष देताय ना ?
    आपल्या मतांची शंकांची विकिपीडिया चर्चा:(छाया)चित्र, माध्यम संचिकांचे प्रताधिकार, उचित वापर अपवाद, परीघ आणि जोखीम येथे चर्चा करा.
    • Indian Copyright Law हा लेख इंग्रजी विकिस्रोत प्रकल्पात अभ्यासताना (तो अचानक अयोग्य पद्धतीने बदलला गेलेला नाही हे लेख इतिहास तपासून खात्री करा;) मूळ कायदा दस्तएवजांसोबत अचूकते साठी पडताळून घ्या. बेअर ॲक्ट वाचून झाल्या नंतर संबंधीत कलमांचा उल्लेख झालेले न्यायालयीन निकालही वाचून घेणे सयुक्तीक असू शकते हे लक्षात घ्या.
  11. ^ * दिल्ली उच्चन्यायालयाने २०११ मध्ये निकाल दिलेली Super Cassettes Industries ... vs Mr Chintamani Rao & Ors हि केस आपण वाचली आहे का ?
    प्रताधिकार कायदा १९५७ चे कलम ५२ मधील फेअर डिलींग तरतुदींच्या बाबतीतत, या निकालाच्या मुद्दा क्रमांक २७ मधील न्यायालयीन निरीक्षण:
    ६) There has to be an intellectual input and an original mental exercise undertaken by the person bona fide lifting or copying the literary, dramatic, musical or artistic work, which should involve either the criticism or review of the lifted/copied work, or of any other work .
    ७) Copying of the work of another for any other purpose, such as, to make one‟s own programme more interesting, attractive or enjoyable is not permitted.
  12. ^ :(v) In ascertaining as to what would constitute reportage of "current events" or would fall within the ambit of "criticism" or "review" , Courts ought to adopt a liberal approach; -न्या. राजीव शकधर यांचे broad principles of law ..on the aspect of "fair dealing" :
    • दिल्ली उच्चन्यायालयाने २०१० मध्ये निकाल दिलेली Super Cassettes Industries Ltd. vs Hamar Television Network Pvt. केस निकालातील परिच्छेद ८ आपण वाचला आहे का ? या परीच्छेदाची पुढेचालून Super Cassettes Industries ... vs Mr Chintamani Rao & Ors] ह्या दिल्ली उच्चन्यायालयाने २०११ मध्ये निकाल दिलेल्या Super Cassettes Industries ... vs Mr Chintamani Rao & Ors हि केसच्या परिच्छेद ८१ मध्ये दखल घेतली आहे.
    केसेस वाचताना कायद्यात अमेंडमेंट केव्हा आणि काय झाल्या आणि अद्ययावत न्यायालयीन निकाल केव्हा आणि कोणते यांबांबीकडे लक्ष देताय ना ?
    आपल्या मतांची शंकांची विकिपीडिया चर्चा:(छाया)चित्र, माध्यम संचिकांचे प्रताधिकार, उचित वापर अपवाद, परीघ आणि जोखीम येथे चर्चा करा.
    • Indian Copyright Law हा लेख इंग्रजी विकिस्रोत प्रकल्पात अभ्यासताना (तो अचानक अयोग्य पद्धतीने बदलला गेलेला नाही हे लेख इतिहास तपासून खात्री करा;) मूळ कायदा दस्तएवजांसोबत अचूकते साठी पडताळून घ्या. बेअर ॲक्ट वाचून झाल्या नंतर संबंधीत कलमांचा उल्लेख झालेले न्यायालयीन निकालही वाचून घेणे सयुक्तीक असू शकते हे लक्षात घ्या.

संदर्भयादी संपादन

  1. ^ संदर्भाचा संदर्भhttp://indiacode.nic.in/fullact1.asp?tfnm=196123 हे संस्थळ २० एप्रील २०१४ रोजी सायं १७ वाजून १५ मिनीटांनी जसे अभ्यासले
  2. ^ संदर्भाचा संदर्भhttp://indiacode.nic.in/fullact1.asp?tfnm=196123 हे संस्थळ २० एप्रील २०१४ रोजी सायं १७ वाजून १५ मिनीटांनी जसे अभ्यासले

हे सुद्धा पहा संपादन

इंग्रजी मराठी संज्ञावली glossary of terms used संपादन

या लेखातील कठीण शब्द आणि वाक्यांची संज्ञावली बनवण्यात साहाय्य हवे आहे.

* या लेखात वापरलेल्या इंग्रजी मराठी विकि संज्ञा, उपयुक्त तांत्रिक शब्दांचे सामान्य अर्थ यादी
विकिपीडिया:मराठी विकिपीडिया संचिका परवाना नीती वापरलेले शब्द सुचीत अर्थ
बेअर ॲक्ट (bare act) विश्लेषणात्मक टिपांशिवाय असलेला संसद/ विधी मंडळांनी पारीत केलेला मूळाबर हुकूम कायदा
कलम (section) कायद्याच्या पुस्तकातील प्रत्येक नियम


  • freely - मुक्तपणे
  • expressions - अभिव्यक्ती
  • document - दस्तावेज

इंग्रजी मराठी संज्ञावली additional glossary of terms used contd संपादन

  • Summary - सारांश
  • Preamble - उपोदघात
  • ecosystem -नैसर्गीक व्यवस्था
  • graceful functioning - सुविहीतपणे कार्यरत
  • copyright - प्रताधिकार
  • redistribute - पुर्नवितरण (पुर्न-वितरण)
  • copies - प्रति
freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना
freely मुक्तपणे expressions अभिव्यक्ती
document दस्तावेज Summary सारांश
Preamble उपोदघात ecosystem नैसर्गीक व्यवस्था
graceful functioning सुविहीतपणे कार्यरत copyright प्रताधिकार
redistribute पुर्नवितरण copies प्रति

आपले https://freedomdefined.org चे वाचन सुलभ व्हावे म्हणून काही केवळ इंग्रजी-मराठी शब्दार्थ (कायद्यातील व्याख्या नव्हे); काही शब्दार्थ मराठीभाषा डॉट ऑर्ग च्या साहाय्याने. कायद्यातील व्याख्यांसाठी भारतीय प्रताधिकार कायद्याचे आणि न्यायालयीन निकालांचे वाचन करावे.

freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना
format→ प्रारुप-साचा source code of a computer application→ संगणकीय उपयोजनाचे संकेतांकीय स्त्रोत
source-file→ स्रोत-संचिका source data→ स्रोत-विदा
copyleft → प्रतसोड(कॉपीलेफ्ट) symmetric collaboration → परस्परावलंबी सहकार्य
attribution → श्रेय देणे, लेखकाचा संदर्भ नमुदकरणे copy → प्रतिमुद्रित
swapped → देवाणघेवाण collection → साठा,संग्रह,संचय

आपले https://freedomdefined.org चे वाचन सुलभ व्हावे म्हणून काही केवळ इंग्रजी-मराठी शब्दार्थ (कायद्यातील व्याख्या नव्हे); काही शब्दार्थ मराठीभाषा डॉट ऑर्ग च्या साहाय्याने. कायद्यातील व्याख्यांसाठी भारतीय प्रताधिकार कायद्याचे आणि न्यायालयीन निकालांचे वाचन करावे.

freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना
reverse engineering → व्युत्क्रम अभियांत्रिकी licensee → परवानाधारक
to examine → चिकित्सा interpreting → अर्थनिर्णयन
performing → सादर Open Access → 'खुली उपलब्धता'
Free content → → 'मुक्त मजकुर' convey → संप्रेषित/व्यक्त
identification → तादात्मीकरण/ओळख/परिचय Free Cultural Works" → 'मुक्त सांस्कृतीक काम'

आपले https://freedomdefined.org चे वाचन सुलभ व्हावे म्हणून काही केवळ इंग्रजी-मराठी शब्दार्थ (कायद्यातील व्याख्या नव्हे); काही शब्दार्थ मराठीभाषा डॉट ऑर्ग च्या साहाय्याने. कायद्यातील व्याख्यांसाठी भारतीय प्रताधिकार कायद्याचे आणि न्यायालयीन निकालांचे वाचन करावे.

freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना freedomdefined.org/Definition वर प्रयुक्त शब्द अनुवादात प्रयुक्त मराठी शब्द रचना
Free Cultural Works" → मुक्त सांस्कृतीक काम' enjoy the benefits of using it → उपयोगाच्या फायद्यांचा लाभ (संबधितांस घेऊ) देण्यास स्वतंत्र असले पाहिजे
works of authorship should be free → (कोणत्याही) कामांची निर्मिती (मालकी-अधिकार मात्र) मुक्त(स्वतंत्र) असली पाहिजे derived Work" → 'निष्पादित काम', बेतलेले, मिळवलेले, व्युत्पन्न, साधीत
creative ways" → 'सर्जक निर्मिती' free license → मुक्त उपयोगाचा परवाना
applied → 'उपयोजन' convey → संप्रेषित/व्यक्त
Free Cultural Works" → 'मुक्त सांस्कृतीक काम' Free Cultural Works" → 'मुक्त सांस्कृतीक काम'

आपले https://freedomdefined.org चे वाचन सुलभ व्हावे म्हणून काही केवळ इंग्रजी-मराठी शब्दार्थ (कायद्यातील व्याख्या नव्हे); काही शब्दार्थ मराठीभाषा डॉट ऑर्ग च्या साहाय्याने. कायद्यातील व्याख्यांसाठी भारतीय प्रताधिकार कायद्याचे आणि न्यायालयीन निकालांचे वाचन करावे.