ॲलन ट्युरिंग
अ‍ॅलन मॅथिसन ट्युरिंग (२३ जून, १९१२ - ७ जून, १९५४) हे एक ब्रिटिश गणितज्ञ संगणक शास्त्रज्ञ, लॉजिशियन, क्रिप्टॅनालिस्ट, तत्त्ववेत्ता आणि सैद्धांतिक जीवशास्त्रज्ञ होते.[१] ट्यूरिंग हे सैद्धांतिक संगणक विज्ञानाच्या विकासामध्ये अत्यंत प्रभावी होते, ट्युरिंग मशीनसह अल्गोरिदम आणि संगणनाच्या संकल्पनांचे औपचारिकरण प्रदान करते, ज्यास सामान्य हेतू असलेल्या संगणकाचे मॉडेल मानले जाऊ शकते.[२][३] ट्युरिंगला व्यापकपणे सैद्धांतिक संगणक विज्ञान आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेचे जनक मानले जाते.[४]
| अलन ट्युरिंग | |
|---|---|
 अलन ट्युरिंग वय 16 | |
| जन्म: | 23 जून 1912 |
| मृत्यू: | 7 जून 1954 (वय 41) विल्म्सलो, चेशाइर, इंग्लंड |
| धर्म: | ख्रिश्चन |
| प्रभाव: | मॅक्स न्यूमन |
प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण
संपादनकुटुंब
संपादनट्युरिंगचा जन्म लंडनमधील मैदा व्हेल येथे झाला होता , तर त्याचे वडील ज्युलियस मॅथिसन ट्युरिंग छत्रपूर येथे भारतीय सिव्हिल सर्व्हिसेस (आयसीएस), नंतर मद्रास प्रेसिडेंसी आणि सध्या ओडिशा राज्यात कार्यरत होते.[५][६] ट्युरिंगची आई, ज्युलियसची पत्नी, एथेल सारा ट्युरिंग मद्रास रेल्वेचे मुख्य अभियंता एडवर्ड वालर स्टोनी यांची मुलगी होती. आयुष्याच्या अगदी सुरुवातीस, ट्युरिंगने नंतरच्या काळात त्याने स्पष्टपणे दाखवावे अशी अलौकिक बुद्धीची चिन्हे दर्शविली.[७]
शाळा
संपादनट्युरिंगच्या पालकांनी वयाच्या सहाव्या वर्षी त्याला सेंट मायकेलमध्ये दाखल केले. त्यानंतरच्या बऱ्याच शिक्षकांप्रमाणेच मुख्याध्यापिकाने त्यांची प्रतिभा लवकर ओळखली.[८] जानेवारी 1922 आणि 1926 दरम्यान ट्युरिंगचे शिक्षण ससेक्समधील (सध्याचे पूर्व ससेक्स) फ्रॅंट या गावात स्वतंत्र हेझेलहर्स्ट प्रीपेरेटरी स्कूलमध्ये झाले.[९] वयाच्या तेराव्या वर्षी ते डोर्सेटच्या शेरबोर्न बाजारपेठेतील शेरबोर्न स्कूल या बोर्डिंग स्वतंत्र शाळेत गेले.[१०]
विद्यापीठ आणि संगणकीयतेवर कार्य
संपादनट्युरिंग यांनी 1931 ते 1934 पर्यंत केंब्रिजच्या किंग्ज कॉलेजमध्ये पदवीधर म्हणून शिक्षण घेतले जेथे त्यांना गणितातील प्रथम श्रेणी सन्मानाने सन्मानित करण्यात आले. 1935 मध्ये, वयाच्या 22 व्या वर्षी, प्रबंध प्रबंधाच्या बळावर तो किंग्ज कॉलेजचा "फेलो" म्हणून निवडला गेला ज्यामध्ये त्याने मध्यवर्ती प्रमेय सिद्ध केले.[११] 1936 मध्ये, ट्युरिंग यांनी "ऑन कॉम्प्युटेबल नंबर, एक अ‍ॅप्लिकेशन टू द एन्स्चेडुंगस्प्रोब्लम" हे त्यांचे पेपर प्रकाशित केले.[१२] ट्युरिंगने हे सिद्ध केले की त्यांचे "युनिव्हर्सल कम्प्यूटिंग मशीन" अल्गोरिदम म्हणून प्रतिनिधित्व करता आले तर कोणतीही कल्पनारम्य गणिताची गणना करण्यास सक्षम असेल.[१३] सप्टेंबर 1936 ते जुलै 1938 या काळात ट्युरिंग यांनी आपला बहुतेक वेळ प्रिन्स्टन युनिव्हर्सिटी येथे चर्चमध्ये शिकविला.[१४] जून 1938 मध्ये त्यांनी प्रिन्सटन येथील गणित विभागातून पीएचडी मिळविली.[१५] त्याच्या प्रबंधावरील सिस्टम्स ऑफ लॉजिक बेस्ड ऑर्डिनल्स होते,[१६][१७] ने ऑर्डिनल लॉजिक आणि सापेक्ष संगणनाची संकल्पना मांडली, ज्यामध्ये ट्युरिंग मशीन तथाकथित ऑरेक्झल्ससह वाढविली जातात ज्यामुळे समस्यांचे अभ्यास करता येऊ शकत नाही ज्याचे निराकरण होऊ शकत नाही ट्युरिंग मशीनद्वारे.
कारकीर्द आणि संशोधन
संपादन
क्रिप्टेनालिसिस
संपादनदुसऱ्या महायुद्धात ट्यूरिंग हा ब्लेश्ले पार्क येथील जर्मन सिफर तोडण्यात अग्रेसर होता.[१८] सप्टेंबर 1938 पासून ट्युरिंग यांनी ब्रिटिश कोडब्रेकिंग संस्थेच्या गव्हर्नमेंट कोड व सायफर स्कूल (जीसी अँड सीएस) कडे अर्धवेळ काम केले. त्यांनी नाझी जर्मनीद्वारे वापरल्या गेलेल्या एनिग्मा सिफर मशीनच्या क्रिप्टेनालिसिसवर लक्ष केंद्रित केले आणि एकत्रितपणे जीसी अँड सीसीएस ज्येष्ठ कोडब्रेकर दिलीली नॉक्स देखील होते[१९]. 1946 मध्ये, ट्युरिंग यांना युद्धकाळातील सेवांकरिता किंग जॉर्ज सहाव्याद्वारे ऑर्डर ऑफ ब्रिटिश एम्पायर (ओबीई)चे अधिकारी म्हणून नियुक्त केले गेले, परंतु बऱ्याच वर्षांपासून त्यांचे काम गुप्त राहिले.[२०][२१]
प्रारंभिक संगणक आणि ट्युरिंग चाचणी
संपादन1947 मध्ये तो कॅम्ब्रिजला साब्बेटिकल वर्षात परत आला त्या काळात त्याने इंटेलिजेंट मशिनरीवर काम केले जे त्याच्या आयुष्यात प्रकाशित झाले नाही.[२२] अर्ध्या शतकापेक्षा जास्त काळानंतरही चालू राहिलेल्या कृत्रिम बुद्धिमत्तेबाबतच्या चर्चेला त्याची ट्युरिंग चाचणी महत्त्वपूर्ण, वैशिष्ट्यपूर्णपणे चिथावणी देणारी आणि चिरस्थायी योगदान होती.[२३] 1948 मध्ये ट्युरिंग, आपल्या माजी स्नातक सहकारी डी.जी. शैम्पर्णाउन, अद्याप अस्तित्वात नसलेल्या संगणकासाठी बुद्धिबळ प्रोग्राम लिहिण्यास सुरुवात केली. 1950 पर्यंत हा कार्यक्रम पूर्ण झाला आणि टूरोचॅम्प डब केला.[२४]
वैयक्तिक जीवन
संपादनट्युरिंग 39 वर्षांचा होता जेव्हा त्याने अर्नाल्ड मरे या 19 वर्षीय बेरोजगार व्यक्तीशी संबंध सुरू केले. त्यावेळी समलिंगी कृत्ये युनायटेड किंगडममधील फौजदारी गुन्हे होते,[२५] आणि दोघांवरही "घोर अश्लीलता" असल्याचा आरोप ठेवण्यात आला होता.[२६] नंतर ट्युरिंगला त्याचा भाऊ आणि स्वतःचा वकील यांच्या सल्ल्यानुसार खात्री पटली आणि त्याने दोषी ठरविले.[२७]
मृत्यू
संपादनसरकारी दिलगिरी आणि माफी
संपादनऑगस्ट 2009 मध्ये, ब्रिटिश प्रोग्रामर जॉन ग्रॅहम-कमिंग यांनी एक याचिका सुरू केली आणि ब्रिटिश सरकारला अशी विनंती केली की ट्युरिंगच्या फिर्यादीबद्दल तो एक समलैंगिक म्हणून क्षमा मागितली पाहिजे.[२९][३०] पंतप्रधान गॉर्डन ब्राऊन यांनी या याचिकेची कबुली दिली आणि माफी मागणारे निवेदन जाहीर केले आणि ट्युरिंगच्या उपचारांना "भयानक" म्हणून वर्णन केले.[३१][३२]
पुस्तके
संपादनॲलन ट्युरिंग वर अनेक पुस्तके लिहिली गेली आहेत. यांत नंदा खरे यांनी नांगरल्याविण भुई एक आहे. ट्युरिंग जर भारतातच राहिला असता तर काय झाले असते हा विचार या कादंबरीमागचा मुख्य आधार आहे.
हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |
- ^ "अलन ट्युरिंग कोण होते?". ब्रिटिश ग्रंथालय. 23 जुलै 2019 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 29 जुलै 2019 रोजी पाहिले.
- ^ न्यूमन, एम.एच.ए. (1955). "अलन मॅथिसन ट्युरिंग. 1912–1954". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 1: 253–263. doi:10.1098/rsbm.1955.0019. JSTOR 769256.
- ^ Sipser 2006, p. 137
- ^ Beavers 2013, p. 481
- ^ Hodges 1983, p. 5
- ^ "अलन ट्युरिंग इंटरनेट स्क्रॅपबुक". Alan Turing: The Enigma. 14जुलै ऑक्टोबर 2012 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2 जानेवारी 2012 रोजी पाहिले.
|archive-date=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ जोन्स, जी. जेम्स (11 डिसेंबर 2001). "अलन ट्युरिंग –टॉवर्ड्स ए डिजिटल माइंड: भाग 1". सिस्टम टूलबॉक्स. 3 ऑगस्ट 2007 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 27 जुलै 2007 रोजी पाहिले.
- ^ अलन मॅथिसन (एप्रिल 2016). "अलन ट्यूरिंग आर्काइव्ह - शेरबोर्न स्कूल(ARCHON CODE: GB1949)" (PDF). शेरबर्न स्कूल, डोर्सेट. 26 डिसेंबर 2016 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित (PDF). 5 फेब्रुवारी 2017 रोजी पाहिले.
- ^ अलन मॅथिसन (एप्रिल 2016). "अलन ट्यूरिंग आर्काइव्ह - शेरबोर्न स्कूल(ARCHON CODE: GB1949)" (PDF). शेरबर्न स्कूल, डोर्सेट. 26 डिसेंबर 2016 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित (PDF). 5 फेब्रुवारी 2017 रोजी पाहिले.
- ^ हॉफस्टॅडर, डग्लस आर. (1985). मेटामॅजिकल थियम्स: क्वेस्टिंग फॉर एसेंसी ऑफ माइंड Patण्ड पॅटर्न. बेसिक बुक्स. p. 484. ISBN 978-0-465-04566-2. OCLC 230812136.
- ^ जॉन अ‍ॅलड्रिचचा विभाग See पहा, "आंतरयुद्धातील वर्षांत इंग्लंड आणि कॉन्टिनेंटल संभाव्यता", संभाव्यता आणि आकडेवारीचा इलेक्ट्रॉनिक जर्नल, खंड. 5/2 डिसेंबर 2009 Archived 21 April 2018[Date mismatch] at the Wayback Machine. लेक्ट्रॉनिक जर्नल ऑफ हिस्ट्री ऑफ प्रोबिबिलिटी अँड स्टॅटिस्टिक्स
- ^ Turing 1937
- ^ अवि विगडरसन (2019). गणित आणि गणना. प्रिन्सटन युनिव्हर्सिटी प्रेस. p. 15. ISBN 9780691189130.
- ^ {{ बोवेन, ज ोनाथन पी. (2019). "द इम्पॅक्ट ऑफ अलन ट्युरिंगः फॉर्मल मेथड्स अँड बियॉन्ड". In बोवेन, जोनाथन पी.; लियू, झिमिंग; झांग, झिलि (eds.). इंजिनीअरिंग ट्रस्टेयरेबल सॉफ्टवेर सिस्टम SETSS 2018. Lecture Notes in Computer Science. 11430. चाम: स्प्रिंगर. pp. 202–235. doi:10.1007/978-3-030-17601-3_5.
- ^ ट्युरिंग, A.M. (1939). "सिस्टीम्स ऑफ लॉजिक बेस्ड ऑर्डिनेल्स". प्रॉसीडिंग्स ऑफ लंडन मॅथमॅटिकल सोसायटी. s2-45: 161–228. doi:10.1112/plms/s2-45.1.161. hdl:21.11116/0000-0001-91CE-3.
- ^ ट्युरिंग, अलन (1938). सिस्टीम्स ऑफ लॉजिक बेस्ड ऑर्डिनेल्स (पीएचडी thesis). प्रिन्सटन विद्यापीठ. doi:10.1112/plms/s2-45.1.161. साचा:ProQuest.
- ^ ट्युरिंग ], A.M. (1938). "सिस्टीम्स ऑफ लॉजिक बेस्ड ऑर्डिनेल्स" (PDF). 23 ऑक्टोबर 2012 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 4 फेब्रुवारी 2012 रोजी पाहिले.CS1 maint: ref=harv (link)
- ^ ब्रिग्स, आसा (21नोव्हेंबर 2011). ब्रिटनचा ग्रेटेटेस्ट कोडब्रेकर (TV broadcast). UK Channel 4.
|date=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ कोपलँड, जॅक (2001). "द कोलोसस अँड डाव्हनिंग ऑफ कंप्यूटर युग". In स्मिथ, मायकेल; एर्स्काईन, राल्फ (eds.). अ‍ॅक्शन दि डे. Bantam. p. 352. ISBN 9780593049105.
- ^ "अलन ट्यूरिंग: सहकारी त्यांच्या आठवणी सामायिक करतात". बीबीसी बातम्या. 23 जून 2012. 7 जुलै 2018 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 21 जून 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "इतिहासातील हा महिना: अ‍ॅलन ट्युरिंग आणि एनिग्मा कोड". thegazette.co.uk. 26 जून 2019 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 6 फेब्रुवारी 2019 रोजी पाहिले.
- ^ See कोपलँड 2004b, pp. 410–432
- ^ हरनाड, स्टीव्हन (2008) द अ‍ॅनोटेशन गेमः ऑन ट्युरिंग (1950) कॉम्प्यूटिंग, मशीनरी अँड इंटेलिजेंस Archived 18 October 2017[Date mismatch] at the Wayback Machine.. इनः एपस्टाईन, रॉबर्ट अँड पीटर्स, ग्रेस (sड.) ट्युरिंग टेस्ट पार्सिग ऑफ द फिलॉसॉफिकल अँड मेथडोलॉजिकल इश्युज ऑफ द क्वेस्ट फॉर थिंकिंग कॉम्प्यूटर . स्प्रिंगर
- ^ क्लार्क, लीट. "ट्युरिंगची उपलब्धी: कोडब्रेकिंग, एआय आणि संगणक विज्ञानाचा जन्म". Wired. 2 नोव्हेंबर 2013 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 11 नोव्हेंबर 2013 रोजी पाहिले.
- ^ Hodges 1983, p. 458
- ^ Leavitt 2007, p. 268
- ^ हॉज, अँड्र्यू (2012). अलन ट्यूरिंग: द एनिग्मा. प्रिन्सटन युनिव्हर्सिटी प्रेस. p. 463. ISBN 978-0-691-15564-7.
- ^ "अलन ट्युरिंग. चरित्र, तथ्ये आणि शिक्षण". ज्ञानकोश ब्रिटानिका. 11 ऑक्टोबर 2017 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 11 ऑक्टोबर 2017 रोजी पाहिले.
- ^ ट्युरिंग माफी मागण्यासाठी हजारो लोक म्हणतात. बीबीसी बातम्या. 31 ऑगस्ट 2009. 31 ऑगस्ट 2009 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 31 ऑगस्ट 2009 रोजी पाहिले.
- ^ याचिका एनिग्मा कोड ब्रेकर ट्युरिंगची क्षमा मागते. CNN. 1 सप्टेंबर 2009. 5 ऑक्टोबर 2009 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 1 सप्टेंबर 2009 रोजी पाहिले.
- ^ डेव्हिस, कॅरोलीन (11 सप्टेंबर 2009). "कोडब्रेकर अ‍ॅलन ट्युरिंगची पंतप्रधानांची दिलगिरी: आम्ही अमानुष होतो". द गार्डियन. यूके. 4 फेब्रुवारी 2017 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 10 डिसेंबर 2016 रोजी पाहिले.
- ^ "ट्युरिंग याचिकेनंतर पंतप्रधानांनी माफी मागितली". बीबीसी बातम्या. 11 सप्टेंबर 2009. 27 मे 2012 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 11 सप्टेंबर 2009 रोजी पाहिले.