ॲडॉल्फ हिटलर
ॲडॉल्फ हिटलर (२० एप्रिल, इ.स. १८८९: ऑस्ट्रिया - ३० एप्रिल, इ.स. १९४५: जर्मनी) हा जर्मनी देशाचा जर्मन हुकूमशहा होता. नाझी पक्षाच्या या नेत्याचे नाव त्याच्या क्रूरपणासाठी व ज्यूंच्या कत्तलीकरता कुप्रसिद्ध आहे. तो नाझी जर्मनीचा प्रमुख होता. दुसरे महायुद्ध सुरू होण्यामागे असलेल्या प्रमुख कारणांत हिटलरची गणना होते.
ॲडॉल्फ हा ॲलॉइस व क्लारा (तिसरी पत्नी) हिटलर या दांपत्याचा मुलगा होता. ॲलॉइस हिटलर हा छोटा सैनिकी अधिकारी होता. ॲडॉल्फ हिटलरने आपल्या संघर्षकाळात काहीकाळ व्हिएन्नामध्ये हस्तचित्रे विकून, रस्त्यावरील बर्फ साफ करून, घरांना रंग देऊन उपजिविका चालवली. पहिल्या महायुद्धात सैनिक म्हणून काम केले. पुढे थोड्याच वर्षांत याने बुद्धिमंतांचा देश म्हणून ओळखल्या गेलेल्या जर्मनीची सत्ता हस्तगत केली. पुढे आपल्या बुद्धिचातुर्याच्या आणि वक्तृत्वाच्या जोरावर तो जर्मनीचा हुकूमशहा झाला. त्याने जर्मनीच्या विकासाला चालना दिली. जर्मनीला जगातील सगळ्यात शक्तिशाली देश बनवण्याचे त्याचे स्वप्न होते, त्यासाठी त्याने प्रचंड प्रयत्न केले. त्याने सक्तीचे सैनिकी शिक्षण सुरू केले. सैन्यदल व नौदलात वाढ केली. शक्तिशाली विमानदळ(वायूदल) उभारले. इटली व जपान या दोन देशांशी मैत्रीचा करार करून आपले हात मजबूत करून घेतले.
हिटलर हा एक महत्त्वाकांक्षी तसेच मुत्सद्दी नेता होता. 'एक राष्ट्र, एक आवाज, एक नेता, एक ध्वज' हे त्याचे घोषवाक्य होते. एका प्राचीन भविष्यवाणी नुसार जर इजिप्त मधील एका राजाचे थडगे जर रात्री उघडले तर जगात २४ तासात एक ऐतहासिक घटना घडेल असे नमूद केले होते त्यानुसार १९ एप्रिल १८८९ क्या रात्री काही इतिहासकारांनी भविष्यवाणीला खोटे सिद्ध करून एका प्रकल्पासाठी थडगे उघडले आणि दुसऱ्या रात्री २० एप्रिलला ऑस्ट्रिया मध्ये अडोल्फ हिटलर जन्माला आला....
अंतर्गत धोरण
संपादन१९३४ पर्यंत कारभाराची सर्व सूत्रे आपल्या हाती केंद्रित केल्यानंतर आणि आपल्या विरोधकांना पूर्णतः निस्तेज केल्यानंतर हिटलरने आपल्याच पक्षाचे शुद्धीकरण केले. ' तुफानी दलाचा ' नेता अर्नेस्ट रोहेम डाव्या विचारसरणीचा होता. ज्या दलाचा उपयोग हिटलरने आपल्या विरोधकांचा नायनाट करण्यासाठी केला त्या दलातील एक गट डाव्या विचारप्रणालीचा पुरस्कर्ता आहे हे लक्षात आल्यावर हिटलरने या गटाला लष्करी बळावर संपवून टाकले. अर्नेस्ट रोहेम आणि तुफानी दलातील डाव्या विचारांचे आणखी काही नेते बंदुकीच्या गोळ्यांना बळी पडले.
आपल्या विरोधकांच्या कारवायांना हाणून पाडण्यासाठी हिटलरने ' गेस्टॅपो ' नावाचे गुप्त पोलीस दल स्थापन केले. अल्पावधीतच गेस्टॅपोने एवढी दहशत निर्माण केली की नाझीविरोध ही चीजच नाहीशी झाली. २८ फेब्रुवारी १९३६ रोजी एक फर्मान काढून हिटलरने शिक्षणसंस्थातील सर्व शिक्षक व सेवक नाझी पक्षाचे असलेच पाहिजेत अशी सक्ती केली. विध्यार्थ्यांच्या मनावर हिटलरचे व नाझी पक्षाचे महान कार्य बिंबवावे या दृष्टीने अभ्यासक्रम आखण्यात आले. हिटलर हा आधुनिक जीझस ख्रिस्त आहे अशी शिकवण देण्यात येऊ लागली. स्त्रियांनी शिक्षणापेक्षा घर सांभाळावे आणि आदर्श माता बनावे असा सांगण्यात येऊ लागले. मुद्रणस्वातंत्र्य, भाषणस्वातंत्र्य यांना हिटलरने सुट्टी दिली. हिटलरच्या पक्षाचा प्रमुख प्रचारक डाॅ. गोबेल्स याने म्हणले होते, ' पियानो वाजवून जसे आपल्या मनाप्रमाणे सूर काढता येतात, त्याप्रमाणे वृत्तपत्रांकडून माझ्या मनाप्रमाणे सूर काढणे मला शक्य आहे.' यावरून नाझी राजवट कशी एकसुरी बनली होती याची कल्पना येते. हिटलरचा सहकारी गोअरिंग याने १९३३ पासूनच हिटलरच्या आदेशाप्रमाणे ज्यूविरोधी मोहीम सुरू केली होती.
हिटलर हा कट्टर ज्यूविरोधक होता. स्वतःचे राष्ट्र नसलेले ज्यू लोक इतर राष्ट्रातील जनतेचे रक्तशोषण करतात अशी हिटलरची धारणा होती. पहिल्या महायुद्धात जर्मनीचा पराभव होण्यास ज्यू लोकच कारणीभूत आहेत असा अनेक जर्मनांचा समज झालेला होता. त्यामुळे सर्वसामान्य जर्मन नागरिक ज्यू लोकांचा तिरस्कार करी. हिटलरने सर्वसत्ताधीश बनल्यानंतर ज्यू लोकांना धारेवर धरले. प्रत्येक क्षेत्रातून ज्यू लोकांची पद्धतशीर हकालपट्टी करण्यात आली.
चरित्र/आत्मचरित्र/चित्रपट/नाटके
संपादन- अ‍ॅडॉल्फ हिटलर (कादंबरी, लेखक - अनंत ओगले]])
- ॲडाॅल्फ हिटलर आणि दुसरे महायुद्ध (पुस्तक, लेखक : पराग वैद्य)
- अ‍ॅडॉल्फ हिटलर द ग्रेट डिक्टेटर (अतुल कहाते)
- हिटलरने " माईन काम्फ " (माझा लढा) या आत्मचरित्रात ' नाझीवाद ' स्पष्ट करताना दुसऱ्या भागात आपले आक्रमक परराष्ट्रीय धोरणाची माहिती देऊन त्याचप्रमाणे वागले.
- द सेव्हन्थ सिक्रेट (मराठी अनुवाद -विजय देवधर)
- हिटलरच्या जीवनावर अनेक चित्रपट आणि नाटके निर्माण झाली. मराठीतही डॉ. समीर मोने यांनी ’द डेथ ऑफ अ कॉन्करर’ या नावाचे नाटक लिहिले आहे. रंगमंचावर आलेल्या या नाटकात सुशील इनामदार यांनी हिटलरची, तर अतुल अभ्यंकरांनी गोबेल्सची भूमिका केली आहे. नाटकाचे दिग्दर्शन अजित भागवत यांचे आहे.
- हिटलरच्या आत्मचरित्रावर हिंदीमध्ये अनेक चित्रपट बनले आहेत.
नाझी पक्ष
संपादनया लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
(असंबद्ध मजकूर)
एका ऑस्ट्रियन रक्ताचा जर्मन राजकारणी आणि हिटलरने स्थापन केलेल्या 'नाझी' पक्षाचा सदस्य पक्षाचे नेते होते (नाझी पक्ष ( NSDAP / नॅशनल सोशलिस्ट जर्मन कामगार पार्टी). त्यांनी 1933 पासून 1934 पासून 1945 ते 1945 आणि हिटलरने स्थापन केलेल्या 'नाझी' पक्षाचा सदस्य जर्मनीचा हुकूमशहा)ला जर्मनी कुलपती होता . हिटलर हिटलरने स्थापन केलेल्या 'नाझी' पक्षाचा सदस्य जर्मनी , युरोप मध्ये दुसरे महायुद्ध , आणि होलोकॉस्ट केंद्रस्थानी होते . हिटलर त्यांनी 1919 मध्ये ( NSDAPच्या नांदी ) जर्मन कामगार पक्ष सामील झाले महायुद्धाच्या इशांत एक decorated बुजुर्ग होते , आणि 1921 मध्ये NSDAP नेता बनले . 1923 साली त्यांनी बिअर हॉल Putsch म्हणून ओळखले म्युनिक मध्ये एक आकस्मिक जोरदार हल्लाचा प्रयत्न केला . अयशस्वी निर्णायक तो (अनुभवावर आधारीत) जीवनचरित्र , माईन काम्फ " ( माझा लढा ) लिहिले कोणत्या वेळी , हिटलरचे कारावास परिणाम . 1924 मध्ये त्याचे प्रकाशन केल्यानंतर , हिटलर व्हर्सायच्या तह हल्ला आणि charismatic वक्तृत्वकला आणि हिटलरने स्थापन केलेल्या 'नाझी' पक्षाचा सदस्य प्रचाराचे तंत्र सह पॅन - जर्मानिझम , antisemitism , आणि विरोधी कम्युनिस्ट मतप्रणाली जाहिरात लोकप्रिय समर्थन लाभले. 1933 मध्ये अर्थमंत्री म्हणून नियुक्ती झाल्यावर त्यांनी थर्ड Reich , नाझीवादच्या एकपक्षीय राज्यकारभार आणि हुकूमशाही विचारसारणी आधारित एकच पक्षीय हुकूमशाही सरकार मध्ये Weimar प्रजासत्ताक बदललेले . हिटलरचे AIM कॉन्टिनेन्टल युरोप मध्ये परिपूर्ण हिटलरने स्थापन केलेल्या 'नाझी' पक्षाचा सदस्य जर्मन पुढारीपण एक नवीन ऑर्डर स्थापन करण्यात आली . शेवट करण्यासाठी, त्याच्या परदेशी आणि घरगुती धोरणे जर्मनिक लोकांसाठी आपल्या अस्तित्वासाठी किंवा विकासासाठी एखादा देश ज्या भूप्रदेशावर हक्क सांगतो तो प्रदेश ( " देश जागा " ) seizing उद्देश होता . त्यांनी युरोप मध्ये दुसरे महायुद्धच्या उद्रेक परिणामी , सप्टेंबर 1939 मध्ये जर्मनीच्या rearmament आणि Wehrmacht द्वारे पोलंडच्या स्वारी दिग्दर्शित . हिटलरचे नियम अंतर्गत 1941 मध्ये जर्मन सैन्याने व त्यांच्या युरोपियन सहयोगी युरोप व उत्तर आफ्रिका बहुतांश व्याप्त . 1943 मध्ये , जर्मनी बचावात्मक चेंडू सक्ती आणि escalating defeats मालिका ग्रस्त होते . युद्ध अंतिम दिवस मध्ये , 1945 मध्ये बर्लिन लढाई दरम्यान , हिटलर त्याच्या लाँग वेळ भागीदार , Eva दोन कप्पा असलेली धातूची लग्न . 30 एप्रिल 1945 , कमी दोन दिवस नंतर , दोन वचनबद्ध लाल सैन्य द्वारे टिपण्याचा टाळण्यासाठी आत्महत्या आणि त्यांच्या corpses बर्न होते .हिटलरचे आक्रमक परराष्ट्र नीती युरोप मध्ये दुसरे महायुद्धच्या उद्रेक प्राथमिक कारण मानली जाते . त्याच्या विरोधी सेमिटिक धोरणे आणि वंशिकदृष्टया शोधून विचारसारणी तो आणि त्याचे अनुयायी वंशिकदृष्टया कनिष्ठ मानली ज्याच्या इतर लोक कमीत कमी 5.5 दशलक्ष ज्यू , आणि लाखो मृत्यू परिणाम .
मृत्यू ( इ.स.१९४५ )
संपादनया लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
ह्या लेखातील / विभागातील सध्याचा मजकूर इतर भाषा ते मराठी विकिपीडिया:भाषांतर प्रकल्प/मशिन ट्रान्सलेशन वापरून, [[]] भाषेतून मराठी भाषेत अंशत: अनुवादित केला गेला आहे / अथवा तसा कयास आहे. |
(असंबद्ध मजकूर)
उशिराने इ.स.१९४४ा सैन्य आणि मित्रराष्ट्रांना पश्चिमेस दोन्ही जर्मनी मध्ये प्रगत होते. शक्ती आणि लाल सैन्य निश्चित ओळखली होती, हिटलर त्याच्या तो म्हणून आतापर्यंत कमकुवत समजले अमेरिकन आणि ब्रिटिश सैन्याने हल्ला मोबाइल साठा उर्वरित वापरण्याचे ठरविले. १६ डिसेंबर रोजी, तो अर्डेन्न्स आक्षेपार्ह मित्र राष्ट्रांना पश्चिमेस आपापसांत भांडण शिकविणे आणि कदाचित मध्ये सोव्हिएत रशियाने, लढण्याचा सहभागी होण्यासाठी त्यांना पटवणे सुरू करण्यात आले. आक्षेपार्ह काही तात्पुरत्या यश नंतर अयशस्वी. जानेवारी 1945 मध्ये भग्नावस्थेत जर्मनी जास्त, हिटलर रेडिओ वर बोलू लागला, ". मात्र संकट गंभीर या क्षणी असू शकते, ते, सर्वकाही असूनही आमच्या अपरिवर्तनीय इच्छेने कमजोरी होईल" शांतता वाटाघाटी हिटलरच्या आशा अमेरिका आणि ब्रिटन 12 एप्रिल 1945 रोजी फ्रँकलिन डिलानो रूझवेल्ट मृत्यू प्रोत्साहन होता, पण त्याच्या अपेक्षा विरुद्ध, या दोस्त कोणी फूट झाले. जर्मनीच्या लष्करी अपयश हे एक राष्ट्र म्हणून टिकून त्याच्या उजव्या गमावला होता की खोटे बोलत की त्याचा दृष्टिकोन अभिनय, हिटलर तो दोस्त हाती सापडणे शकते आधी सर्व जर्मन औद्योगिक पायाभूत सुविधा नष्ट आदेश दिले. Armaments अल्बर्ट Speer मंत्री पृथ्वी वाळून हे धोरण चालवून सोपविण्यात आली आहे, पण तो गुप्त आदेश मोडली.
20 एप्रिल, त्याच्या 56 वाढदिवसाच्या दिवशी हिटलर पृष्ठभागाच्या Führerbunker पासून त्याच्या शेवटच्या ट्रिप केली. प्रश्न चॅन्सेलरचेच्या देशोधडीस बागेत, तो हिटलर युवक, आता बर्लिन जवळ समोर लाल सैन्य लढाई कोण होते मुलगा सैनिक लोह क्रॉस प्रदान करण्यात आले. 21 एप्रिल, Georgy Zhukovच्या 1 Belorussian आघाडी Seelow हाइट्स लढाई दरम्यान जनरल Gotthard Heinriciच्या आर्मी ग्रुप व्हिस्चुला नदी प्रतिकार शक्ती भगदाड आणि बर्लिन सीमा गाठली होती. तीव्र परिस्थिती नकार, हिटलर undermanned अथवा सुसज्ज Armeeabteilung स्टेनर (सैन्यदल शिपायांची तुकडी स्टेनर), Waffen एस जनरल फेलिक्स स्टेनर यांनी आज्ञा केली आशा ठेवले. हिटलर जर्मन नववी फौज एक pincer हल्ला उत्तरेकडे हल्ला आदेश दिले होते, तर ठळक उत्तर डोंगर किंवा इमारत यांची बाजू हल्ला स्टेनर आदेश दिले.
२५ एप्रिल १९४५ त्याच्या शेवटच्या सार्वजनिक देखावा मध्ये हिटलर, प्रश्न चॅन्सेलरचे बागेत तो व ईव्हा दोन कप्पा असलेली धातूची आत्महत्या पाच दिवस जगावे.
अमेरिकन सशस्त्र सेना वृत्तपत्र, तारे आणि पट्टे, 2 मे 1945, समोर पृष्ठावर हिटलर मृत्यू घोषणा 22 एप्रिल रोजी एक लष्करी परिषदेत दरम्यान, हिटलर स्टेनरच्या आक्षेपार्ह विचारले. तो हल्ला होता सुरू करण्यात आला आणि सोव्हिएट रशियाने बर्लिन प्रवेश केला होता की असे सांगितले होते. हिटलर खोली सोडून विल्हेल्म केईटल, आल्फ्रेड जोड्ल, हंस क्रेब्स, व व्हिल्हेल्म बर्गडोर्फ वगळता प्रत्येक प्रश्न विचारला, तर मग, विश्वासघात आणि त्याच्या सेनापती अकार्यक्षमता विरोधात गालिप्रदान मध्ये सुरू प्रथम साठी घोषणा त्याच्या culminating, वेळ-की " सर्व गोष्टी "गमावले. तो शेवटपर्यंत बर्लिन मध्ये राहू आणि स्वतःला अंकुर घोषणा.
23 एप्रिल लाल सैन्य बर्लिन, वेढला होता आणि गोबेल्स नगराचे रक्षण त्याच्या नागरिकांना निदर्शनास ही बाब आणून घोषणा केली. त्याच दिवशी कॅट्रिन गोरिंग एक तार बर्चस्गाटन पासून, वादविवाद, हिटलर बर्लिन मध्ये वेगळ्या होते आहे की, कॅट्रिन गोरिंग जर्मनी यांच्या नेतृत्वाखाली असे गृहीत धरते पाहिजे पाठविले. एक अंतिम मुदत, ज्यानंतर तो हिटलर incapacitated विचार होईल सेट कॅट्रिन गोरिंग. हिटलर कॅट्रिन गोरिंग अटक येत करून प्रतिसाद दिला, आणि त्याच्या शेवटच्या इच्छा व करार 29 एप्रिल रोजी लिहिले, तो सर्व सरकारी पोझिशन्स पासून कॅट्रिन गोरिंग काढले. 28 एप्रिल रोजी हिटलर 20 एप्रिल रोजी बर्लिन सोडून होते Himmler, दोस्त राष्ट्रांना पश्चिमेस एक सरेंडर वाटाघाटी करण्याचा प्रयत्न करत होते की शोधला. तो Himmler अटक आदेश दिले आणि हर्मन Fegelein शॉट (बर्लिन मध्ये हिटलरच्या मुख्यालय येथे Himmlerच्या एस प्रतिनिधी) होते.29 एप्रिल रोजी मध्यरात्री नंतर, हिटलर Führerbunker मध्ये एक लहान नागरी समारंभात Eva दोन कप्पा असलेली धातूची विवाह केला. त्याच्या नवीन पत्नी एक लग्न नाश्ता केल्यानंतर, हिटलर त्याच्या सचिव ट्राऊडल युंग त्याचा स्वतःच्या वर्चस्व गाजवले. लेकटॅपिंग आणि क्रेब्स,बर्गडॅर्फ, Goebbels आणि बोर्मानची स्वाक्षरी कागदपत्रे होती. नंतर त्या दुपारी, हिटलर, मुसोलिनी, असे गृहीत धरले कॅप्चर टाळण्यासाठी निर्धार झाली आहे अंमलबजावणीची माहिती होती.
३० एप्रिल रोजी १९४५, सोव्हिएत सैन्याने एक किंवा दोन ब्लॉक प्रश्न चॅन्सेलरचे आत आले, तेव्हा हिटलर एक सायनाइड कुपी स्वतःला आणि दोन कप्पा असलेली धातूची थोडा शॉट. त्यांच्या शरीरात ते कुठे बॉम्ब विवर मध्ये ठेवलेल्या आणि पेट्रोल doused होते प्रश्न चॅन्सेलरचे, मागे बॉम्बहल्ला-बाहेर बाग बाहेर आले. लाल सैन्य उखळी तोफांचा मारा करून पुढे मृतदेह आग ठेवण्यात आले. भव्य ॲडमिरल कार्ल डोनित्झ व योसेफ गोबेल्स अनुक्रमे राज्य आणि कुलपती प्रमुख म्हणून हिटलर भूमिका असे गृहित धरले.
२ मे रोजी शरणागती पत्करली. सोव्हिएत संघराज्यातील गडी बाद होण्याचा क्रम नंतर प्राप्त सोव्हिएत संग्रह रेकॉर्ड हिटलर, दोन कप्पा असलेली धातूची, योसेफ आणि माग्डा गोबेल्स गोबेल्सची सहा मुले, सामान्य हंस Krebs, आणि हिटलरच्या कुत्रे राहते वारंवार पुरला exhumed होते. ४ एप्रिल १९४६ रोजी, सोव्हिएत गुप्तहेर केजीबी संघ मॅगजबर्ग मध्ये स्मर्श सुविधा येथे पाच लाकडी बॉक्स उजेडात आणणे सविस्तर माहिती दफन चार्ट वापरले. बॉक्स पासून राहते, बर्न होते ठेचून, कारण त्या पसरल्या बायडरेत्झ नदी, एल्बे एक उपनदी मध्ये.केर्शॅच्या मते, लाल सैन्य त्यांना आढळले तेव्हा दोन कप्पा असलेली धातूची आणि हिटलरच्या मृतदेह पूर्णपणे वाळून गेले, आणि दंत काम फक्त एक कमी जबडा हिटलरच्या राहते म्हणून ओळखले जाऊ शकते.
बाह्य दुवे
संपादन- ॲडॉल्फ हिटलर इन अवर टाईम कार्यक्रमात बीबीसी रेडिओ ४ वरील चर्चा. (प्रत्यक्षात ऐका) (इंग्रजी भाषा)