तारापूर अणुऊर्जा केंद्र

तारापूर अणुऊर्जा केंद्र हा महाराष्ट्रातील पालघर जिल्ह्यातील तारापूर येथील अणूऊर्जा प्रकल्प आहे. १६० मेगावॅट क्षमतेच्या २ अणुभट्ट्या असलेला हा प्रकल्प १९६९ साली सुरू झाला. हा भारतातील पहिला अणुऊर्जा प्रकल्प आहे.

इतिहास

तारापूर अणुऊर्जा केंद्राची सुरुवात १९६३ मधील भारत, अमेरिका आणि आंतरराष्ट्रीय परमाणु ऊर्जा एजन्सी (आयएईए) यांच्यात 123 करारानुसार 1 उकळत्या पाण्याच्या रिएक्टर (बीडब्ल्यूआर) युनिट्सने केली. जीई आणि बेचटेल यांनी आण्विक ऊर्जा विभागासाठी हे बांधले. २८ ऑक्टोबर १९६९ रोजी २१० मेगावॅट वीज सुरू झाल्यापासून युनिट 1 आणि 2 व्यावसायिक ऑपरेशनसाठी ऑनलाइन आणले गेले. तांत्रिक अडचणींमुळे नंतर हे 160 मेगावॉटपर्यंत कमी झाले. [2] हे आशियातील त्यांच्या पहिल्या प्रकारचे होते.

अलीकडेच एल अँड टी आणि गॅमॉन इंडियाने प्रत्येकी 540 मेगावॅट क्षमतेच्या दोन अतिरिक्त दबावित हेवी वॉटर रिएक्टर (पीएचडब्लूआर) युनिट्सची रचना केली आहे, जे शेड्यूलच्या सात महिन्यांपूर्वी आणि मूळ किमतीच्या अंदाजानुसार तयार आहे. 18 ऑगस्ट 2006 रोजी युनिट 3 व्यावसायिक ऑपरेशनसाठी आणि 12 सप्टेंबर 2005 रोजी युनिट 4ला ऑनलाइन आणले गेले. [2]

एनपीसीआयएल (भारतीय परमाणू ऊर्जा महामंडळ) द्वारे ही सुविधा चालविली जाते. पॉवर प्लांट चालविणारे कर्मचारी टी.ए.पी.एस. कॉलनी, अक्षांश १९.८६१६ ° उत्तर, रेखांश ७२.७४३° पूर्व नावाच्या आवासीय परिसरमध्ये राहतात. ज्याच्या सर्वात जवळचे रेल्वे स्थानक बोईसर येथून पंधरा मिनिटांवर आहे. बेचटेलने रहिवासी आणि भारतीय व अमेरिकन कर्मचाऱ्यांना घर बांधण्यासाठी निवासी संकुल देखील बांधला होता. यामुळे, निवासी संकुलात खूपच लहान लहान गाडी, विशाल जागा, टेनिस कोर्ट्स, स्विमिंग पूल, कमिझरी इत्यादी सह एक भारतीय लघु-नगरीय देखावा होता. मूळ अमेरिकन रहिवासी खूप लांब गेले असले तरी, कॉलनी वाढत चालली आहे.

१९७४ मध्ये भारताने स्माईलिंग बुद्ध हातात घेतल्यानंतर, पहिल्या आण्विक शस्त्र चाचणीने अमेरिकेने समृद्ध युरेनियमसह वनस्पती पुरवण्यासाठी आपला करार मान्य करण्याचा निर्णय घेतला नाही. नंतर टीएपीएस साठी आण्विक इंधन फ्रान्स, चीन आणि रशियामधून आयएईए सुरक्षा रक्षकांमार्फत वितरीत केले गेले. [3]

निवासी कॉलनीमध्ये आता आण्विक ऊर्जा शिक्षण संस्थे (एईईएस) अंतर्गत चालविण्यात येणाऱ्या ३ केंद्रीय विद्यालय ( सेंट्रल स्कूल )आहेत. चिंचणी येथील स्थानिक बीच कॉलोनीपासून सुमारे ७ किलोमीटर (४.३ मैल) आहे.

सुरक्षा चिंता

तारापूर 1 आणि 2 युनिट्समध्ये उकळत्या पाण्याचे रिएक्टर (बीडब्ल्यूआर) फुकुशिमा दइची परमाणु आपत्तीमध्ये समाविष्ट असलेल्या रिएक्टरांसारखेच आहेत. रिएक्टरांच्या वय आणि जुन्या डिझाइनने सुरक्षाविषयक चिंता व्यक्त केल्या आहेत आणि एका स्थानिक नेत्याच्या मते, दोन रिएक्टर 2011 मध्ये आधीपासूनच त्यांच्या डिझाइनच्या आयुष्यापेक्षा 16 वर्षे अधिक ऑपरेशनमध्ये कार्यरत आहेत. [4]

२००७ मध्ये, आण्विकउर्जा नियंत्रक मंडळ (एईआरबी) ने तारापुर १ आणि २ येथे भूकंपविषयक सुरक्षा वैशिष्ट्यांचे मूल्यांकन केले आणि बऱ्याच कमतरता नोंदविल्या, त्यानंतर एनपीसीआयएलने भूकंपीय सेन्सर स्थापित केले. [5] 2011 मध्ये, तारापूरच्या भूकंपाच्या आणि त्सुनामीच्या दुर्बलतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी एईआरबीने 10 सदस्यीय समिती तयार केली ज्यात भारतीय तंत्रज्ञान तंत्रज्ञान (आयआयटी) आणि भारतीय हवामान विभाग (आयएमडी)च्या तज्ञांचा समावेश आहे. [6] एईआरबीचे माजी संचालक ए. गोपालकृष्णन म्हणाले की, १ ते २ रिएक्टर फुकुशिमा परमाणू दुर्घटनेत झालेल्या रिएक्टरांपेक्षा खूप जुने आहेत आणि ते त्वरित डिसमिसिशन केले पाहिजेत असा युक्तिवाद करतात.

सुरक्षा चिंता

तारापुर १ आणि २ युनिट्समध्ये उकळत्या पाण्याचे रिएक्टर (बीडब्ल्यूआर) फुकुशिमा दइची परमाणु आपत्तीमध्ये समाविष्ट असलेल्या रिएक्टरांसारखेच आहेत. रिएक्टरांच्या वय आणि जुन्या डिझाइनने सुरक्षाविषयक चिंता व्यक्त केल्या आहेत आणि एका स्थानिक नेत्याच्या मते, दोन रिएक्टर 2011 मध्ये आधीपासूनच त्यांच्या डिझाइनच्या आयुष्यापेक्षा 16 वर्षे अधिक ऑपरेशनमध्ये कार्यरत आहेत. [4]

२००७ मध्ये, आण्विक एनर्जी रेग्युलेटरी बोर्ड (एईआरबी) ने तारापुर 1 आणि 2 येथे भूकंपविषयक सुरक्षा वैशिष्ट्यांचे मूल्यांकन केले आणि बऱ्याच कमतरता नोंदविल्या, त्यानंतर एनपीसीआयएलने भूकंपीय सेन्सर स्थापित केले. [5] 2011 मध्ये, तारापूरच्या भूकंपाच्या आणि सुनामीच्या दुर्बलतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी एईआरबीने 10 सदस्यीय समिती तयार केली ज्यात भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (आयआयटी) आणि भारतीय हवामान विभाग (आयएमडी)च्या तज्ञांचा समावेश आहे. [6] एईआरबीचे माजी संचालक ए. गोपालकृष्णन म्हणाले की, तारापूर 1 आणि 2 रिएक्टर फुकुशिमा परमाणु दुर्घटनेत असलेल्या रिएक्टरांपेक्षा खूप जुने आहेत आणि ते ताबडतोब रद्द केले पाहिजेत असा युक्तिवाद करतात. [7]