कल्याण (हवेली)
कल्याण (पुणे) | |
|---|---|
|
गाव | |
| देश |
 भारत |
| राज्य | महाराष्ट्र |
| जिल्हा | पुणे |
| तालुका | हवेली |
| क्षेत्रफळ (किमी२) | |
| • एकूण | ८.५४ km२ (३.३० sq mi) |
| Elevation उंची | ९१९.३० m (३,०१६.०८ ft) |
| लोकसंख्या (२०११) | |
| • एकूण | १,५२१ |
| • लोकसंख्येची घनता | एक्स्प्रेशन त्रुटी: अनोळखी / कार्यवाहक/किमी2 (एक्स्प्रेशन त्रुटी: अनोळखी round कार्यवाहक/चौ मै) |
| भाषा | |
| • अधिकृत | मराठी |
| Time zone | UTC=+5:30 (भाप्रवे) |
| पिन |
412 205 |
| जवळचे शहर | पुणे |
| Human sex ratio | ९४७ ♂/♀ |
| साक्षरता | ६५.४८% |
| २०११ जनगणना कोड | ५५६२८१ |
भोगोलिक स्थान आणि लोकसंख्या संपादन
कल्याण हे पुणे जिल्ह्यातल्या हवेली तालुक्यातील ८५४.६ हेक्टर क्षेत्राचे गाव असून २०११ च्या जनगणनेनुसार ह्या गावात ३२० कुटुंबे व एकूण १५२१ लोकसंख्या आहे. ह्याच्या सर्वात जवळचे शहर पुणे २८ किलोमीटर अंतरावर आहे. यामध्ये ७८१ पुरुष आणि ७४० स्त्रिया आहेत. यामध्ये अनुसूचित जातीचे लोक ९३ असून अनुसूचित जमातीचे ० लोक आहेत.ह्या गावाचा जनगणनेतील स्थल निर्देशांक ५५६२८१ [१] आहे.
साक्षरता संपादन
- एकूण साक्षर लोकसंख्या: ९९६ (६५.४८%)
- साक्षर पुरुष लोकसंख्या: ५९० (७५.५४%)
- साक्षर स्त्री लोकसंख्या: ४०६ (५४.८६%)
हवामान संपादन
येथील सर्वसाधारण हवामान उष्ण व कोरडे आहे. हवामानातील बदलानुसार प्रत्येक वर्षात मुख्यतः तीन ऋतू असतात.मार्च ते मे पर्यंत उन्हाळा, जून ते ऑक्टोबर पर्यंत पावसाळा आणि नोव्हेंबर ते फेब्रुवारी पर्यंत हिवाळा असतो. हिवाळ्यात शीतल वातावरण असते. तालुक्यातील वार्षिक सरासरी पर्जन्यमान ६१० मिमी पर्यंत असते.
शैक्षणिक सुविधा संपादन
गावात सरकारतर्फे एक पूर्व-प्राथमिक शाळा,दोन प्राथमिक शाळा, एक कनिष्ठ माध्यमिक शाळा, एक माध्यमिक शाळा व एक उच्च माध्यमिक शाळा चालवल्या जातात. गावापासून सर्वात जवळचे पदवी महाविद्यालय, अभियांत्रिकी महाविद्यालय,वैद्यकीय महाविद्यालय, व्यवस्थापन संस्था, पॉलिटेक्निक, व्यवसाय प्रशिक्षण शाळा आणि अपंगांसाठी खास शाळा ही सर्व पुण्यात असून १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहेत.
सरकारी वैद्यकीय सुविधा संपादन
कल्याण गावापासून सर्वात जवळ असलेले सर्वरोगोपचार आरोग्य केंद्र खेड शिवापूर येथे गावापासून ६ किलोमीटर अंतरावर असून, प्राथमिक आरोग्य केंद्र, प्रसूति व बालकल्याण केंद्र, क्षयरोग उपचार केंद्र, ॲलोपॅथी रुग्णालय व कुटुंब कल्याण केंद्र ही सर्व ६ किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहेत.
गावाच्या सर्वात जवळील प्राथमिक आरोग्य उपकेंद्र गावापासून ४ किलोमीटर अंतरावर, तर सर्वात जवळील पशुवैद्यकीय रुग्णालय १२ किलोमीटरहून कमी अंतरावर आहे.
इतिहास संपादन
कल्याण हे गाव सिंहगडाच्या पायथ्याशी आहे. या गावावरून सिंहगडाच्या एका दरवाज्याला 'कल्याण दरवाजा' असे नाव पडले आहे. कल्याणमध्ये इ.स. १९४० साली अप्पासाहेब भागवत यांनी दूध डेअरी सुरू केली. १९५०मध्ये प्राथमिक शाळा निघाली ती १९५२ साली मारुती मंदिरात भरू लागली. गावकरी श्रमदान करून १९५७ साली शाळाेची इमारत बांधू शकले. अप्पा पेंडसे यांनी गावाची विकास योजना ज्ञान प्रबोधिनीच्या द्वारे १९६६ साली सुरू केली. गावचा कोंढाणपूर कल्याण रस्ता बारमाही केला. गावासाठी शिवगंगा नदीवर धरण बांधून बारमाही पाणीसाठा केला. पेठेच्या विहिरीची खोली वाढवली. गावात बायोगॅस प्लांट्स बांधले. गावच्या आंबेमोहोर तांदळाची पुण्यात विक्री सुरू केली. खोऱ्यातील पहिल्या दुधाची पुण्यात पिशवीबंद विक्री या गावाने सुरू केली.
लोक संपादन
या गावात डिंबळे सरपाटील व गोंडेकर आडनावाचे लोक रहातात.
पिण्याचे पाणी संपादन
गावात नळाने मिळणारे पाणी शुद्धीकरण न केलेले असते. गावातल्या काही विहिरी बिनझाकणाच्या आहेत. गावात हॅन्डपंपच्या पाण्याचा पुरवठा आहे. गावात नदीचे व कालव्याचे पाणी मिळते.
स्वच्छता संपादन
गावातली गटारे उघडी असतात. सांडपाणी थेट जलस्रोतांमध्ये सोडले जाते. या क्षेत्राचा संपूर्ण स्वच्छता अभियानात समावेश आहे.
संपर्क व दळणवळण संपादन
सर्वात जवळील पोस्ट ऑफिस १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. गावाचा पिन कोड४१२२०५ आहे. गावात दूरध्वनी,सार्वजनिक दूरध्वनी केंद्र व मोबाईल फोन सुविधा उपलब्ध आहे. सर्वात जवळील इंटरनेट सुविधा ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील खाजगी कूरियर ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे.गावात शासकीय बस सेवा उपलब्ध आहे. राष्ट्रीय महामार्ग गावाला जोडलेला नाही..सर्वात जवळील राष्ट्रीय महामार्ग ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे.. राज्य महामार्ग गावाला जोडलेला नाही..सर्वात जवळील राज्य महामार्ग ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे..
बाजार व पतव्यवस्था संपादन
सर्वात जवळील व्यापारी बँक,एटीएम व सहकारी बँक १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. गावात शेतकी कर्ज संस्था,स्वयंसहाय्य गट व रेशन दुकान उपलब्ध आहे.सर्वात जवळील आठवड्याचा बाजार ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील कृषी उत्पन्न बाजार समिती १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे.
आरोग्य संपादन
कल्याण गावात एकात्मिक बाल विकास योजना (पोषण आहार केंद्र) व अंगणवाडी (पोषण आहार केंद्र) आहेत. गावात आशा स्वयंसेविकेची नेमणूक झालेली आहे. सर्वात जवळील सार्वजनिक ग्रंथालय व सार्वजनिक वाचनालय ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे. गावात वृत्तपत्रे मिळतात. गावात विधानसभा मतदान केंद्र व जन्म व मृत्यु नोंदणी केंद्र आहेत.
वीज संपादन
कल्याण गावात घरगुती वापरासाठी, शेतीसाठी व व्यापारी वापरासाठी उन्हाळ्यात (एप्रिल-सप्टेंबर) प्रतिदिवशी ८ तास वीज मिळते, तर याच सर् वप्रकारांसाठी हिवाळ्यात (ऑक्टोबर-मार्च) १० तासांचा वीजपुरवठा असतो.
जमिनीचा वापर संपादन
कल्याण ह्या गावातील जमिनीचा वापर खालीलप्रमाणे झालेला आहे.(हेक्टरमध्ये क्षेत्रफळ):
- वन : २०५.६६
- बिगरशेती वापरात असलेली जमीन : २
- ओसाड व लागवडीला अयोग्य जमीन : ३३
- कुरणे व इतर चराऊ जमीन : ९५
- फुटकळ झाडीखालची जमीन : ९
- लागवडीयोग्य पडीक जमीन : ८
- सद्यस्थितीतील पडीक जमीन : ३४
- पिकांखालची जमीन : ४६७.९४
- एकूण कोरडवाहू जमीन : ४७
- एकूण बागायती जमीन : ४२०.९४
कल्याण गावातील पिण्याचे पाणी मिळण्याचे स्रोत संपादन
- विहिरी व कूप नलिका : एकूण ४७
उत्पादन संपादन
कल्याण ह्या गावी पुढील वस्तूंचे उत्पादन होते ( महत्त्वाच्या उतरत्या अनुक्रमाने): दूध,आंबेमोहोर आणि इंद्रायणी तांदूळ, आंबे, कोंबड्या