महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची यादी

महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींची संख्या ५९ आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार, राज्यात अनुसूचित जातींची लोकसंख्या १,३२,७५,८९८ (११.८१%) असून त्यात पुरुष ६७,६७,७५९ व स्त्रिया ६५,०८,१३९ आहेत. भारतातील एकूण २०.१४ कोटी अनु. जातींपैकी ६.६% अनु. जाती महाराष्ट्रात आहे. अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमाती आदेश (सुधारणा) कायदा १९७६ (१९७६चा १०८ वा) मधील परिशिष्ट १ मधील भाग - १० मध्ये नमूद केल्याप्रमाणे अनुसूचित जातीतील ५९ प्रकारच्या जातींसाठी एकूण आरक्षण १३% आहे.

२००१ च्या जनगणनेनुसार, अनुसूचित जातींमध्ये महार (५७.५%), मांग (२०.३%), भांबी/चांभार (१२.५%) व भंगी (१.९%) ह्या प्रमुख चार समाजाची लोकसंख्या ९२% आहे. लातूर जिल्ह्यात अनुसूचित जातींचे प्रमाण सर्वाधिक (१९.४%) आहे. २०११ च्या census नुसार पुणे जिल्ह्यात सर्वाधिक अनुसूचित जातींचे प्रमाण आहे.

यादी

२००१ च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातीच्या समूदायांची आणि त्यांच्या लोकसंख्येच्या यादी खालीलप्रमाणे आहे.

क्रमांक	जाती	लोकसंख्या २००१	एकूण अनु.जाती लोकसंख्येची टक्केवारी
१	अगेर	५९७	%
२	अनमुक	१४	%
३	आरेमाला	३८४	%
४	अरवा माला	४६५	%
५	बहना बहाना	१०९	%
६	बाकड, बंट	६७९	%
७	बलाही, बलाई	१३,६७१	%
८	बसोर , बुरुद, बांसोर, बांसोडी	४३,६१६	%
९	बेडाजंगम, बुडगा जंगम	४२,२०६	%
१०	बेडर	१७,४६७	%
११	भांबी, भांभी, असादरु, असोदी, चामडिया, चमार, चमारी,चांभार, चमगार, हरळय्या, हराळी, खालपा, माचीगार, मोचीगार, मादर, मादिग, मोची, तेलगू मोची, कामाटी मोची, राणीगार, रोहिदास, नोना, रामनामी, रोहित, समगार, सतनामी, सूरज्यबंशी, सूरज्यरामनामी, समगारा, चर्मकार, परदेशी चामार (शा.नि. दि. १५ एप्रिल २०१० प्रमाणे समाविष्ट)	१२,३४,८७४	१२.५%
१२	भंगी, मेहतर, ओलगाना, रुखी, मलकाना, हलालखोर, लालबेगी, बाल्मिकी, करोर, झाडगल्ली, हेला (शा.नि. दि.१५ एप्रिल २०१० प्रमाणे समाविष्ट)	१,८६,७७६	१.९%
१३	बिंदला	६२९	%
१४	ब्यागारा	१९	%
१५	चलवादी, चन्नया	२,३८४	%
१६	चेन्नदासर, होलया दासर, होलेया दसारी	४००	%
१७	डक्कल, डोक्कलवार	४४२	%
१८	ढोर, कक्कय्या, कंकय्या, डोहोर	९०,२२६	%
१९	डोम, डुमार	३,३३७	%
२०	येल्लमलवार, येल्लमलवंडलु	३,०१२	%
२१	गंडा, गंडी	४२०	%
२२	गरोड,गारी	३६१	%
२३	घासी,घासीया	१,१९०	%
२४	हल्लीर	९८	%
२५	हलसार, हसलार, हुलसवार, हुलसवार, हलसवार (शा.नि. दि.१५ एप्रिल २०१० प्रमाणे समाविष्ट)	१००	%
२६	होलार, व्हलार	७९,४६१	%
२७	होलय, होलेर, होलेया, होलिया	१४,५८७	%
२८	कैकाडी (अकोला, अमरावती, भंडारा, बुलढाणा, नागपूर, वर्धा व यवतमाळ जिल्हे व राजूरा तालूका सोडून चंद्रपूर जिल्हा यांत)	५,२३२	%
२९	कटिया, पथरिया	१,९२१	%
३०	खंगार, कनेरा, मिरधा	१,४०५	%
३१	खाटिक, चिकवा, चिकवी	८९,९६९	%
३२	कोलूपूल-वंडलु	१६	%
३३	कोरी	९,७४९	%
३४	लिंगडेर	१,१०,१९३	%
३५	मादगी	५०,९९२	%
३६	मादिगा	६,४३२	%
३७	महार, मेहर, तराळ, धेगू-मेगू	५६,७८,९१२	५७.५%
३८	माहयावंशी, धेड, वणकर, मारु-वणकर	१२,६१२	%
३९	माला	७,९७३	%
४०	माला दासरी	१,०९४	%
४१	माला हन्नाई	२८	%
४२	माला जंगम	१९,५८९	%
४३	माला मस्ती	३१	%
४४	माला साले, नेटकानी	१९४	%
४५	माला सन्यासी	५६	%
४६	मांग, मातंग, मिनिमादिग, दखनी-मांग, मांग-म्हशी, मदारी, गारुडी, राधेमांग	२०,०३,९९६	२०.३%
४७	मांग-गारोडी, मांग-गारुडी	२५,२६०	%
४८	मन्ने	१,७२८	%
४९	मस्ती	२०६	%
५०	मेंघवाल, मेंघवार	३५,५९४	%
५१	मिठा, अयलवार	३५,३२९	%
५२	मक्री	७२	%
५३	नाडीया,हादी	३४५	%
५४	पासी	१६,६८३	%
५५	सांसी	३८९	%
५६	शेणवा, चेणवा, सेडमा, रावत	४१९	%
५७	सिंधोल्लू, चिंदोल्लू	४६	%
५८	तिरगार, तिरबंदा	१७०	%
५९	तुरी	१८७	%

धर्म

२००१ च्या जनगणनेनुसार, महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींच्या लोकसंख्येत ६७% हिंदू, ३२.९% बौद्ध व ०.१% (५,९८३) शीख होते. तर २०११ च्या जनगणनेनुसार, अनुसूचित जातींमध्ये ६०.७% (सुमारे ८०.१२ लाख) हिंदू, ३९.२% (५२,०४,२८४) बौद्ध व ०.१% (१३ हजार) शीख आहेत. २००१-११ या कालावधीत महाराष्ट्रातील अनुसूचित जातींच्या बौद्ध लोकसंख्येत तब्बल ६०% वाढ झाली आहे.

२००१ मध्ये, महार समुदायाच्या लोकसंख्येत ५६.३% बौद्ध, ४३.७% हिंदू आणि अवघे ०.१% शीख होते. तर २०११ मध्ये, राज्यात सुमारे ७६ लाख महार समाज आहे, महारांत सुमारे ६२% (४७.१२ लाख) बौद्ध, ३७.९% (२८.७३ लाख) हिंदू, तर अवघे ०.१% (७.८ हजार) महार हे शीख धर्मीय आहेत.

२०११ मध्ये, अनुसूचित जातींच्या लोकसंख्येत ७६ लाख महार, २६.८ लाख मांग, १६.५ लाख चांभार व २.५ लाख भंगी या समाजाचे लोक आहेत. अनुसूचित जातीत या चार जातींचे एकत्रित प्रमाण ९२% आहे.

अनुसूचित जातीमध्ये बौद्ध धर्म अतिशय वेगाने वाढत आहे. इ.स. २००१ मध्ये भारत देशात ४१.५९ लाख बौद्ध हे अनुसूचित जातीचे होते, तर इ.स. २०११ मध्ये हे प्रमाण ३८% वेगाने वाढून ५७.५६ लाख एवढे झाले आहे. देशातील एकूण अनुसूचित जातीच्या बौद्धांपैकी ५२.०४ लाख (९०% पेक्षा अधिक) महाराष्ट्रात आहेत. महाराष्ट्रात एकूण बौद्ध लोकसंख्येत ७९.६८% अनुसूचित जाती आहे.

हे सुद्धा पहा

• महाराष्ट्रातील इतर मागास वर्गीय जातींची यादी
• महाराष्ट्रातील आरक्षण
• अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती
• इतर मागास वर्ग
• दलित
• आदिवासी
• ओबीसी