नूर इनायत खान

नूर-उन-निसा इनायत खान (१ जानेवारी १९१४ - १३ सप्टेंबर १९४४) एक भारतीय वंशाचा ब्रिटीश गुप्तहेर होता ज्याने जगभरात मित्र राष्ट्रांसाठी काम केले. दुसरे युद्ध . हेरगिरी. ब्रिटिश स्पेशल ऑपरेशन्स एक्झिक्युटिव्ह म्हणून प्रशिक्षित, नूर दुसऱ्या महायुद्धात नाझींच्या ताब्यात असलेल्या फ्रान्समध्ये जाणारी पहिली महिला वायरलेस ऑपरेटर होती. तिने दुसऱ्या महायुद्धात फ्रान्समधील एका गुप्त मोहिमेत परिचारिका म्हणून काम केले आणि जर्मन लोकांनी पकडले, छळले आणि गोळ्या झाडल्या. फ्रान्समधील त्याच्या कार्यकाळात आणि त्यानंतरच्या १० महिन्यांत त्याचा छळ करण्यात आला आणि त्याची चौकशी करण्यात आली, परंतु नाझी जर्मनीच्या गुप्त पोलिस गेस्टापोची चौकशी करून त्याच्याकडून कोणतीही रहस्ये काढता आली नाहीत. युनायटेड किंग्डम आणि फ्रान्समध्ये त्याच्या त्याग आणि धैर्याची कहाणी लोकप्रिय आहे. त्यांच्या सेवांसाठी त्यांना जॉर्ज क्रॉस, युनायटेड किंग्डम आणि इतर राष्ट्रकुल देशांचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार प्रदान करण्यात आला. लंडनच्या गॉर्डन स्क्वेअरमध्ये तिच्या स्मरणार्थ एक स्मारक उभारण्यात आले आहे, हे इंग्लंडमधील पहिले मुस्लिम आणि आशियाई महिलेचे असे पहिले स्मारक आहे.

सुरुवातीचे जीवन

डाचाऊ मेमोरिअल हॉलमध्ये नूर यांचा स्मृती फलक

नूर इनायत यांचा जन्म १ जानेवारी १९१४ रोजी मॉस्को, रशिया येथे झाला. त्यांचे पूर्ण नाव नूर-उन-निसा इनायत खान होते. ते चार भावंडे होते, भाऊ विलायत यांचा जन्म १९१६ मध्ये, हिदायतचा जन्म १९१७ मध्ये आणि बहीण खैर-उन-निसा यांचा जन्म १९१९ मध्ये झाला. त्याचे वडील भारतीय आणि आई अमेरिकन होती. त्यांचे वडील, हजरत इनायत खान, टिपू सुलतान यांचे नातू होते, म्हैसूर राज्याचे १८ व्या शतकातील शासक, ज्याने भारताचा सुफीवाद पश्चिमेकडे आणला. ते एक धार्मिक शिक्षक होते जे प्रथम लंडन आणि नंतर पॅरिसमध्ये आपल्या कुटुंबासह स्थायिक झाले. नूरलाही आपल्या वडिलांप्रमाणे पाश्चिमात्य देशांमध्ये आपली कला जोपासण्यात रस होता. नूर एक संगीतकार देखील होती आणि तिला वीणा वाजवण्याची आवड होती. तेथे त्यांनी लहान मुलांसाठी कथा लिहिल्या आणि जातक कथांवर एक पुस्तक प्रकाशित केले.

पहिल्या महायुद्धानंतर तिचे कुटुंब मॉस्कोहून लंडन, इंग्लंड येथे गेले, जिथे नूरने तिचे बालपण घालवले. तेथे त्यांचे शिक्षण नॉटिंग हिल येथील नर्सरी शाळेत प्रवेशाने सुरू झाले. १९२० मध्ये ती फ्रान्सला गेली, जिथे ती तिच्या कुटुंबासह पॅरिसजवळील सुरेसनेस येथे एका घरात राहात होती, तिला सुफी चळवळीच्या अनुयायांनी भेट दिली होती. १९२७ मध्ये वडिलांच्या निधनानंतर आई आणि लहान भावंडांची जबाबदारी त्यांच्यावर आली. शांत, लाजाळू आणि स्वभावाने संवेदनशील नूर यांनी संगीताचा उपजीविकेचे साधन म्हणून वापर करण्यास सुरुवात केली आणि पियानोच्या सुरांवर सुफी संगीताचा प्रसार करण्यास सुरुवात केली. कविता आणि बालकथा लिहून तिच्या करिअरला सुरुवात केली; फ्रेंच रेडिओवरही नियमित योगदान देऊ लागले. १९३९ मध्ये, बौद्ध जातक कथांनी प्रेरित होऊन, त्यांनी लंडन येथून Twenty Jataka Tales नावाचे पुस्तक प्रकाशित केले. दुसरे महायुद्ध सुरू झाल्यानंतर, फ्रान्स आणि जर्मनी यांच्यातील लढाईत ती २२ जून १९४० रोजी आपल्या कुटुंबासह समुद्रमार्गे फाल्माउथ, कॉर्नवॉल, यूके येथे परतली.