दौलत सिंग कोठारी

**दौलत सिंग कोठारी**
	Indian physicist (1906–1993)
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया
स्थानिक भाषेतील नाव	Daulat Singh Kothari
जन्म तारीख	जुलै ६, इ.स. १९०६; उदयपूर
मृत्यू तारीख	फेब्रुवारी ४, इ.स. १९९३; दिल्ली
नागरिकत्व	ब्रिटिश राज ( – इ.स. १९४७); भारत (इ.स. १९५० – );
शिक्षण घेतलेली संस्था	अलाहाबाद विद्यापीठ;
व्यवसाय	भौतिकशास्त्रज्ञ;
सदस्यता	Academy of Sciences of the USSR; Indian National Science Academy;
कार्यक्षेत्र	भौतिकशास्त्र; खगोलभौतिकी;
पुरस्कार	पद्मभूषण पुरस्कार (इ.स. १९६२); Padma Vibhushan in science & engineering (इ.स. १९७३);
अधिकार नियंत्रण
	Q3595701; आयएसएनआय ओळखण: 0000000084801171; व्हीआयएएफ ओळखण: 117520537; जीएनडी ओळखण: 1145446884; एलसीसीएन ओळखण: n50072825; एसयूडीओसी ओळखण: 08461353X; Nationale Thesaurus voor Auteursnamen ID: 184985307; NUKAT ID: n2004052285; PLWABN ID: 9810667708805606; J9U ID: 987007445388905171
	रिसोनेंटेर; पेटस्केन; सखोलीया; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; चित्रित शोध;

Daulat Singh Kothari (es); দৌলত সিং কোঠারি (bn); Daulat Singh Kothari (fr); દૌલતસિંહ કોઠારી (gu); Daulat Singh Kothari (ast); Daulat Singh Kothari (ca); दौलत सिंग कोठारी (mr); Daulat Singh Kothari (de); Daulat Singh Kothari (ga); داولت سینگ کوتاری (fa); 道拉特·辛格·科塔里 (zh); دولت سنگھ کوٹھاری (pnb); Даулат Котари (ru); Daulat Singh Kothari (sl); Daulat Singh Kothari (id); Daulat Singh Kothari (sq); ഡി.എസ്. കോത്താരി (ml); Daulat Singh Kothari (nl); दौलतसिंह कोठारी (sa); Daulat Singh Kothari (mul); దౌలత్ సింగ్ కొఠారి (te); ਦੌਲਤ ਸਿੰਘ ਕੋਠਾਰੀ (pa); Daulat Singh Kothari (en); ದೌಲತ್ ಸಿಂಗ್ ಕೊಠಾರಿ (kn); दौलत सिंह कोठारी (hi); தௌலத் சிங் கோத்தாரி (ta) físico indio (es); ভারতীয় পদার্থবিজ্ঞানী (bn); physicien indien (fr); ભારતીય વૈજ્ઞાનિક અને કેળવણીકાર (gu); India füüsik (et); físicu indiu (1906–1993) (ast); индийский физик (ru); Indian physicist (1906–1993) (en); Indian physicist (en-gb); فیزیک‌دان هندی (fa); fizician indian (ro); físic indi (ca); hinduski fizyk (pl); פיזיקאי הודי (he); Indiaas natuurkundige (1906-1993) (nl); fizikan indian (sq); فيزيائي هندي (ar); Indian physicist (1906–1993) (te); físico indio (gl); Indian physicist (1906–1993) (en); Indian physicist (en-ca); fisiceoir Indiach (ga); இந்திய இயற்பியலாளர் (ta) Dr. D. S. Kothari (en); Котари, Даулат Сингх, Даулат Котхари, Котхари, Даулат Сингх (ru); Daulat Singh Kothari, D.S. Kothari (ml); ડૉ. ડી. એસ. કોઠારી (gu)

दौलत सिंग कोठारी (६ जुलै १९०६ - ४ फेब्रुवारी १९९३) हे भारतीय शास्त्रज्ञ आणि शिक्षणतज्ज्ञ होते.^[१]

प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

कोठारी यांचा जन्म ६ जुलै १९०६ रोजी राजपुतानातील उदयपूर संस्थानात झाला.^[१] त्यांचे प्रारंभिक शिक्षण उदयपूर आणि इंदूर येथे झाले आणि मेघनाद साहा यांच्या मार्गदर्शनाखाली १९२८ मध्ये अलाहाबाद विद्यापीठातून भौतिकशास्त्रात पदव्युत्तर पदवी प्राप्त केली. त्यांच्या पीएचडीसाठी कोठारी यांनी अर्नेस्ट रदरफोर्ड यांच्या देखरेखीखाली कॅव्हेंडिश लॅबोरेटरी, केंब्रिज विद्यापीठात काम केले.

भारतात परतल्यानंतर त्यांनी १९३४ ते १९६१ या काळात दिल्ली विद्यापीठात भौतिकशास्त्र विभागाचे वाचक, प्राध्यापक आणि प्रमुख म्हणून विविध पदांवर काम केले. ते १९४८ ते १९६१ पर्यंत संरक्षण मंत्रालयाचे वैज्ञानिक सल्लागार होते आणि त्यानंतर १९६१ मध्ये त्यांची विद्यापीठ अनुदान आयोगाचे अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती करण्यात आली जिथे त्यांनी १९७३ पर्यंत काम केले.^[१] ते १९६४-६६ च्या भारतीय शिक्षण आयोगाचे अध्यक्ष होते, ज्याला कोठारी आयोग म्हणून ओळखले जाते, जो भारतातील शिक्षणाचे आधुनिकीकरण आणि मानकीकरणासाठी भारतात स्थापन करण्यात आलेला पहिला तदर्थ आयोग होता. ^[२] ^[३]

१९६३ मध्ये भारतीय विज्ञान काँग्रेसच्या सुवर्ण महोत्सवी अधिवेशनात कोठारी अध्यक्ष होते. १९७३ मध्ये त्यांची भारतीय राष्ट्रीय विज्ञान अकादमीचे अध्यक्ष म्हणून निवड झाली. सांख्यिकीय थर्मोडायनामिक्सवरील त्यांचे संशोधन आणि व्हाईट ड्वार्फ स्टार्सच्या सिद्धांतामुळे त्यांना आंतरराष्ट्रीय प्रतिष्ठा मिळाली.^[१]

१९६२ मध्ये त्यांना पद्मभूषण आणि १९७३ मध्ये पद्मविभूषणने सन्मानित करण्यात आले.^[४] ^[५] २०११ मध्ये, पोस्ट विभागाने त्यांच्या सन्मानार्थ एक स्मरणीय तिकीट जारी केले. त्यांना १९९० मध्ये केंद्रीय हिंदी संचालनालय, मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाने आत्माराम पुरस्कार प्रदान केला होता. ^[६] दिल्ली विद्यापीठ (उत्तर कॅम्पस) मधील पदव्युत्तर पुरुषांच्या वसतिगृहांपैकी एक त्यांच्या नावाने प्रसिद्ध आहे.

संदर्भ

^ ^a ^b ^c ^d Kothari, D S. "Kothari Daulat Singh: The Architect of Defence Science in India". 2022-08-07 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2023-04-24 रोजी पाहिले.
^ J C Aggarwal (2009). Landmarks In The History Of Modern Indian Education, 6E. Vikas Publishing House. p. 626. ISBN 9788125924029.
^ "Indian Education Commission 1964-66". PB Works. 2015. 20 June 2015 रोजी पाहिले.
^ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. 15 October 2015 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 21 July 2015 रोजी पाहिले.
^ "Allahbad University Alumni Association : Our Proud Past". 7 July 2012. 7 July 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
^ "List of Awardees". Khsindia. 2016-07-30 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 26 January 2019 रोजी पाहिले.

[r1-1] Kothari, D S. "Kothari Daulat Singh: The Architect of Defence Science in India". 2022-08-07 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2023-04-24 रोजी पाहिले.

[Landmarks_In_The_History_Of_Modern_Indian_Education,_6E-2] J C Aggarwal (2009). Landmarks In The History Of Modern Indian Education, 6E. Vikas Publishing House. p. 626. ISBN 9788125924029.

[Indian_Education_Commission_1964-66-3] "Indian Education Commission 1964-66". PB Works. 2015. 20 June 2015 रोजी पाहिले.

[Padma_Awards-4] "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. 15 October 2015 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 21 July 2015 रोजी पाहिले.

[5] "Allahbad University Alumni Association : Our Proud Past". 7 July 2012. 7 July 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.

[6] "List of Awardees". Khsindia. 2016-07-30 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 26 January 2019 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]