मराठी विकिपीडिया

दक्षिण अरेबिया

  

दक्षिण अरेबिया
جنوب الجزيرة العربية (अरेबिया)
अरब द्वीपकल्पाचा ऐतिहासिक प्रदेश
दक्षिण अरेबिया नकाशा
दक्षिण अरेबिया नकाशा
देश

यमनचे प्रजासत्ताक ध्वज येमेनचे प्रजासत्ताक
सौदी अरेबिया ध्वज सौदी अरेबिया

ओमान ध्वज ओमान

दक्षिण अरेबिया ( अरबी: جنوب الجزيرة العربية </link> ) हा एक ऐतिहासिक प्रदेश आहे. यामध्ये पश्चिम आशियातील अरबी द्वीपकल्पाच्या दक्षिणेकडील प्रदेशाचा समावेश आहे, मुख्यत्वे सध्याचे येमेन प्रजासत्ताक असलेल्या केंद्रस्थानी आहे. तरीही त्यात ऐतिहासिकदृष्ट्या नजरान, जिझान, अल-बहा आणि 'असीर' या प्रदेशांचा समावेश होते. हे सध्या सौदी अरेबियामध्ये आणि सध्याच्या ओमानचे धोफर आहेत.

अलीकडील राजकीय सीमा सोडल्यास दक्षिण अरेबिया म्हणजे विशिष्ट भाषिक आणि वांशिक संबंध, तसेच परंपरा आणि संस्कृती असलेल्या लोकांची वस्ती मानली जाते. यामध्ये दोन देशी भाषा गट मोडतात: सध्या लुप्त झालेल्या जुन्या दक्षिण अरबी भाषा आणि असंबंधित आधुनिक दक्षिण अरबी भाषा गट आहेत. हे दोन्ही गट सेमिटिक कुटुंबातील सदस्य आहेत.

  

व्युत्पत्ती

संपादन

यमनाट या शब्दाचा उल्लेख जुन्या दक्षिण अरबी शिलालेखांमध्ये दिसून येतो. हा उल्लेख शम्मर याहरिश दूसरा म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या दुसऱ्या हिमायरी राज्याच्या राजांपैकी एकाच्या नावावर करण्यात आला आहे. हा शब्द कदाचित अरबी द्वीपकल्पाच्या नैऋत्य किनारपट्टीचा आणि एडन आणि हॅड्रामाउट दरम्यानच्या दक्षिणेकडील किनारपट्टीचा संदर्भासाठी वपरला गेला होता.[१][२][३] एक व्युत्पत्ती यमन यम्न्ट वरून घेतली आहे, ज्याचा अर्थ "दक्षिण" असा होतो. तसेच तो उजवीकडे असलेल्या जमिनीच्या कल्पनेवर लक्षणीय भूमिका बजावतो (𐩺𐩣𐩬 ).[४] इतर स्त्रोतांचा असा दावा आहे की येमेन यमन किंवा यमनशी संबंधित आहे. याचा अर्थ "आनंद" किंवा "सुखी" आहे. कारण देशाचा बराचसा भाग सुपीक आहे.[५][६] रोमन लोकांनी याला अरेबिया फेलिक्स (सुपीक अरेबिया ) म्हणले. अरेबिया डेझर्टा (ओसाड अरेबिया) च्या विरुद्ध उल्लेख आहे. शास्त्रीय लॅटिन आणि ग्रीक लेखकांनी दक्षिण अरेबियाचा (प्राचीन येमेन) उल्लेख करण्यासाठी "इंडिया" हे नाव वापरले. "इंडिया" या शब्दाचा वापर या वस्तुस्थितीवरून उद्भवला की पर्शियन लोक ज्यांच्याशी दक्षिण अरबात संपर्कात आले त्यांना त्यांच्या शेजारी राहणाऱ्या कुशिटिक लोकांच्या नावाने संबोधले, म्हणजे भारतीय.[७] दक्षिण अरब हा हिंदी महासागरातील व्यापार मार्गांचा भाग होता.[८] सहस्राब्दी. ओमानी साम्राज्याच्या उगमानंतर, भारत आणि आफ्रिकेचा पूर्व किनारा आणि मादागास्कर यांच्यातील व्यापारी संबंध दृढ झाले.

इतिहास

संपादन
 
दक्षिण अरबी कपाळावरील अलंकार, बहुधा १८०० च्या उत्तरार्धात, सोने, मोती, नीलमणी, रत्नांनी बनवलेले, डॅलस कला संग्रहालयात ( डॅलस, टेक्सास, अमेरिका) प्रदर्शित केले गेले.

तीन हजार वर्षांपूर्वी, अनेक प्राचीन राज्यांनी दक्षिण अरेबियाचा प्रदेश व्यापला होता. यमध्ये प्रामुख्याने मेन, कताबान, हदरामौत आणि साबा होते.[९] या प्राचीन काळात दक्षिण अरेबियाने अनेक उल्लेखनीय वैशिष्ट्यांवर दावा केला: मारिब येथील प्रसिद्ध धरण, कॉस्मोपॉलिटन धूप व्यापार, तसेच शेबाची पौराणिक राणी हे काही उल्लेखनीय गोष्टी आहेत.[१०] दोन हजार वर्षांपूर्वी हिमायराइट दक्षिण अरेबियाचे स्वामी बनले. त्यांनी अनेक शतके या प्रदेशावर वर्चस्व गाजवले. अक्सुमच्या इथिओपियन राज्याने प्रथम ३-४व्या शतकात दक्षिण अरेबियावर आक्रमण केले, नंतर ६ व्या शतकात राजा कालेबच्या नेतृत्वाखाली हा प्रदेश ताब्यात घेतला. स.न. ५७५ मध्ये ससानिद राजघराण्यातील पर्शियन सैन्याने त्यांना विस्थापित केले. ते देखील समुद्रमार्गे आले होते.[११][१२][१३][१४] अर्धशतकानंतर, ६ वे हिजरी वर्ष (स.न. ६२८) मध्ये या प्रदेशाचे इस्लाममध्ये रूपांतर झाले.[१५]

प्राचीन दक्षिण अरेबिया

संपादन

प्राचीन राज्ये आणि नाव:

  • सबा'
  • माईन
  • कताबान
  • हरामवत
  • अवसान
  • हिमयार
  • अरेबिया फेलिक्स (दक्षिण अरेबियासाठी रोमन लोक वापरतात)

इस्लामपूर्व परदेशी कब्जा करणारे:

दक्षिण अरब इस्लामिक राजवंश

संपादन
  • उमय्याद ६६१ ते ७५०
  • अब्बासीद ७५० ते ८९७
  • झियादीद ८१९ ते १०२२
  • झैदी इमाम ८९७ ते १९६२
  • नजाहिद १०२२ ते ११५८
  • सुलैहिद १०४७ ते ११३८
  • झुरायद १०८३ ते ११९३
  • महदीड्स ११५९ ते ११७४
  • अय्युबिद ११७४ ते १२२८
  • रसुलिद १२२९–१४५४
  • ताहिराइड १४५४ ते १५२६

सुरुवातीच्या आधुनिक आणि वसाहती युगात दक्षिण अरेबिया

संपादन
 
दक्षिण अरेबियाच्या फेडरेशनचा ध्वज, ब्रिटिश साम्राज्याचे संरक्षण.
  • उत्तरेकडील
  • दक्षिणेकडील
    • एडन शहर
      • एडन प्रांत (१८३९-१९३७)
      • कॉलनी ऑफ एडन (१९३७ ते १९६३)
    • प्रादेशिक
      • लाहेजची सल्तनत (१७२८-१९६७)
      • एडन प्रोटेक्टोरेट (१८७४ ते १९५९)
      • दक्षिण अरब अमिराती महासंघ (१९९ ते १९६२)
      • फेडरेशन ऑफ साउथ अरेबिया (१९६२ ते १९६७)
      • दक्षिण अरेबियाचे संरक्षण (१९६३ ते १९६७)

अलीकडील इतिहासात दक्षिण अरेबिया

संपादन

स्वतंत्र येमेन:

येमेन प्रजासत्ताक बाहेर दक्षिण अरेबिया

संपादन

संदर्भ

संपादन
  1. ^ Jawād ʻAlī (1968) [Digitized 17 February 2007]. الـمـفـصـّل في تـاريـخ العـرب قبـل الإسـلام [Detailed history of Arabs before Islam] (अरबी भाषेत). 1. Dār al-ʻIlm li-l-Malāyīn. p. 171.
  2. ^ Neuwirth, Angelika; Sinai, Nicolai; Marx, Michael (2010). The Qur??n in Context: Historical and Literary Investigations Into the Qur??nic Milieu (इंग्रजी भाषेत). BRILL. ISBN 9789004176881.
  3. ^ Smith, William Robertson. Kinship and Marriage in Early Arabia. p. 193. ISBN 1117531937. He was worshiped by the Madhij and their allies at Jorash (Asir) in Northern Yemen
  4. ^ Beeston, A.F.L.; Ghul, M.A.; Müller, W.W.; Ryckmans, J. (1982). Sabaic Dictionary. University of Sanaa, YAR. p. 168. ISBN 2-8017-0194-7.
  5. ^ Vladimir Sergeyevich Solovyov (2007). Enemies from the East?: V. S. Soloviev on Paganism, Asian Civilizations, and Islam. Northwestern University Press. p. 149. ISBN 9780810124172.
  6. ^ Edward Balfour (1873). Cyclopædia of India and of Eastern and Southern Asia, Commercial, Industrial and Scientific: Products of the Mineral, Vegetable and Animal Kingdoms, Useful Arts and Manufactures, Band 5. Printed at the Scottish & Adelphi presses. p. 240.
  7. ^ Origin Of Islam In Its Christian Environment Bell, Richard p.g 34
  8. ^ "Indian Ocean Trade Routes".
  9. ^ Brian Doe, South Arabia (London: Thames & Hudson 1971) at 60–102.
  10. ^ Jean-Francois Breton, Arabia Felix (University of Notre Dame 1999) at 13–20, 23; 53–73; 3–5, 41–43.
  11. ^ al-Tabari, The History of al-Tabari, volume V, The Sasanids, the Byzantines, the Lakmids, and Yemen (S.U.N.Y. 1999), in Yemen: Ethiopian conquest at 179, 182–183, 204–208, 212; Persia over al-Habashah at 159–160, 236–249.
  12. ^ Stuart Munro-Hay, Aksum. An African civilization of late antiquity (Edinburgh Univ. 1991) at 71–74, 76–77 (3rd century), at 78–80 (4th century), at 84–88 (6th century).
  13. ^ Sally Ann Baynard, "Historical Setting" in The Yemens: Country Studies (Washington, D.C.: Foreign Area Studies, The American University, c.1985) 1–89, at 3–14: Ethiopians at 11–12 (4th century for 4 decades, 6th century for about 50 years); Persians at xiii, 12.
  14. ^ Guy Annequin, Little-Known Civilizations of the Red Sea (Geneva: Ferni 1979) at 196–202.
  15. ^ al-Tabari, The History of al-Tabari, volume VIII, The Victory of Islam (S.U.N.Y. 1997) at 114 (became Muslim).
  16. ^ Abū Muḥammad ʿAbd al-Malik b. Hishām, al-Sīra al-Nabawiyya. 3rd edition. 4 vols. (Beirut: Dār Ṣādir, 2010), 1:60-66; Fred M. Donner, Muhammad and The Believers: At the Origins of Islam (Cambridge: Belknap Press of Harvard University Press, 2012), 34; G.W. Bowersock, The Throne of Adulis: Red Sea Wars on the Eve of Islam (Oxford University Press, 2013), 117.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=दक्षिण_अरेबिया&oldid=2490768" पासून हुडकले