चर्चा:संभाजी भोसले

संदर्भ देणे आवश्यक केले

मराठी विकिपीडिया सर्वसाधारण वेबसाईट नाही एक ज्ञानकोश आहे. सदर लेखास तब्बल १२ वर्षे होत आली आहेत तरीही लेखात एकसुद्धा संदर्भ नाही आहे. इतिहास विषयक बहुतांश लेखात इतिहास विषयक लेखनात पाळावयाचे संकेत दिले आहेत. प्रमाण ऐतिहासिक साधनांचा वापर करून लेखन करणे आवश्यक असूनही सर्वसाधारण कल दुर्लक्ष करण्याचा आहे. ज्ञानकोशीय दर्जा वृद्धींगत व्हावा ससंदर्भ लेखन व्हावे व चर्चा पानावर मजकुराच्या उल्लेखनीयतेची ससंदर्भ चर्चा व्हावी या दृष्टीने येथून पुढे शुद्ध लेख्नन सुधारणेसाठी आवश्यक असलेले ७० बाईट वगळता अधिकच्या लेखन बदलासाठी मराठी विकिपीडिया पद्धतीने संदर्भ जोडणे आवश्यक केले आहे. संदर्भ कसे जोडावेत याची माहिती या चर्चा पानावर उपलब्ध केली गेली आहे.

ससंदर्भ लेखनासाठी शुभेच्छा.

माहितगार (-खुलं खुलं आभाळ तसा.. मीही खुला खुला.. दारं, खिडक्या, भिंती यांची.. सवय झाली तुला..? ) (चर्चा) ०७:३५, ४ ऑक्टोबर २०१७ (IST)

मृत्यूचे ठिकाण

मृत्यूचे ठिकाण लेखात वगवेगळी नमुद झाली आहेत ? लेखास अधिक संदर्भांची आवश्यकता आहे.माहितगार ०८:५७, ६ फेब्रुवारी २०१० (UTC)

संभाजी महाराज-एक उपेक्षित लढवय्या विभागात, विश्वकोशीय लेखन शैलीचे पालन होत नाही तसेच ललीतसाहित्य/कादंबरीतील संदर्भाच्या स्विकार्ह्ते बद्दल साशंक असल्यामुळे उल्लेखनीयता साचा लावला आहे

छत्रपती संभाजी यांच्या अंत्यविधीची माहिती अधिक सविस्तर हवी.

छत्रपती संभाजी यांच्या अंत्यविधीची जबाबदारी जीवावर उदार होऊन महार जातीच्या लोकांनी स्वीकारली . Vijay Gaigawali (चर्चा) १९:४०, ११ जानेवारी २०१७ (IST)

संदर्भ कसे द्यावेत

यथादृष्य संपादकातून संदर्भ जोडणे इंग्रजी शिकवणी

संदर्भ कसे जोडावेत (मराठी शिकवणी)

शेवटी संदर्भ कसे द्यावेत?

१) शक्यतोवर लेखाच्या तळाशी महिरपी कंसातील {{संदर्भयादी}} किंवा {{संदर्भनोंदी}} साचा आहे का याची खात्री करून घ्यावी. नसल्यास लेखाच्या तळाशी {{संदर्भयादी}} किंवा {{संदर्भनोंदी}} पैकी एक साचा लावून घ्यावा.

२) संदर्भ शक्यतोवर लेखातील संबंधित ओळीनंतर द्यावेत. ते आपोआप लेखाच्या तळाशी {{संदर्भयादी}} किंवा {{संदर्भनोंदी}} जिथे असेल तिथे दिसतील. वस्तुत: संदर्भांचे क्रमांकीकरण आपोआप होते त्यासाठी आपणास काही करावे लागत नाही.

३) दृश्यसंपादन पद्धत (लेखाच्या वर नुसते संपादन लिहिलेले असते-दृष्यसंपादन साहाय्य आपल्या सदस्य चर्चा पानावरही उपलब्ध असते) वापरल्यास 'संदर्भ द्या/उद्धृत करा' येथून एखादा संदर्भ पहिल्यांदा वापरणे आणि पुन्हा पुन्हा वापरणे सोपे जाते.

४) स्रोत संपादन पद्धत वापरल्यास संपादन खिडकीच्या वरच्या मेनूबारमध्ये एक डावीकडून पाचव्या क्रमांकावर पुस्तकाचे चिन्ह दिसते त्यावर क्लिक केल्यास संदर्भ भरण्यासाठीची एक खिडकी उघडते.

वरचे क्रमांक ३ आणि ४ अधिक सोपे पण प्रत्यक्षात त्यांचे टॅग कसे होतात हे बघण्याची किंवा मॅन्युअली करण्याची / दुरुस्ती करण्याची इच्छा असेल तर

* टॅग वापर प्रकार पहिला सोपा प्रकार
"अशाप्रकारे भाषेच्या चिन्हव्यवस्थेचे श्रेय सोस्यूरकडेच जाते.<ref>आधुनिक भाषाविज्ञान : वर्णनात्मक आणि ऐतिहासिक, मिलिंद स मालशे, लोकवाङ्मय प्रकाशन, मुंबई</ref> टॅगची सुरवात पाहून ठेवावी <ref> टॅगचा शेवट करणे विसरू नये आणि शेवटीच्या टॅग मध्ये </ref> ही एक बॅकस्लॅश अधिकची आहे हे लक्षात घ्यावे.

* टॅग वापर प्रकार दुसरा (करण्यास जरा अधिक मेहनत पण एकच संदर्भ पुन्हा पुन्हा असेल तर वाचकासाठी सुलभ) प्रकार

पहिल्या वेळी संदर्भास नाव दिले जाईल. (नाव तुमच्या चॉईसचे असते) उदाहरण: टॅगची सुरवात नुसत्या <ref> एवजी <ref name="मिलिंद मालशे आभावआऐ"> अशी असेल. किंवा नुसते <ref name="मिलिंद मालशे"> किंवा <ref name="आभावआऐ"> सुद्धा चालेल. टॅगचा शेवट </ref> नेच करावयाचा आहे.- टॅगचा शेवट करणे विसरू नये टॅगची सुरवात आणि शेवट मिळून <ref name="आभावआऐ"> आधुनिक भाषाविज्ञान : वर्णनात्मक आणि ऐतिहासिक, मिलिंद स मालशे, लोकवाङ्मय प्रकाशन, मुंबई </ref> असे असेल. हाच संदर्भ त्याच लेखात पुढच्या प्रत्येक वेळी (ओळीत पुन्हा पुन्हा) वापरताना <ref name="आभावआऐ" /> इथे टॅगचा शेवट होणारी बॅक स्लॅश अंतर्भूत असल्यामुळे शेवट करणारा टॅग इथून पुढे वापरला जात नाही हे आवर्जून लक्षात घ्यावे.

* टॅग वापर प्रकार दुसराच पण (करण्यास जरा अजून अधिक मेहनत -संदर्भांचे अधिक डीटेल्स जोडण्यासाठी) प्रकार

आतापर्यंत दिलेल्या संदर्भांचे कोणत्या प्रकारचे डीटेल्स टाकणे शक्य असेल ? पुस्तकातील नेमके अवतरण अथवा परिच्छेद, इंटरनेटवर पाहिले असल्यास नेमके कधी पाहिले ?; आयएसबीएन क्रमांक, पुस्तकात एकूण पृष्ठे किती आणि तुम्ही कोणत्या पृष्ठक्रमांकाचा संदर्भ देत आहात ? आवृत्तीचे डीटेल्स, पुस्तकाची भाषा, संपादक, सहलेखक असे बरेच काही वाढवता येऊ शकते. या गोष्टी अत्यावश्यक नाहीत, पण तुम्ही दिलेला संदर्भ इतरांना पडताळणे अधिक सुलभ आणि म्हणून तुमचा संदर्भ अधिक विश्वासार्ह होतो. या साठी काही खास सोपे साचे उपलब्ध आहेत का ? उत्तर : होय ते विकिपीडिया:सोपे संदर्भीकरण - साचे वापरून या साहाय्य पानावर उपलब्ध असतात. हे साचे वापरले तरी संदर्भासाठी ref टॅग्स वापरावे लागतात का ? उत्तर होय, ref टॅग आधीच्या पद्धतीत दिल्याप्रमाणेच वापरायचे. मधल्या अधिकच्या माहितीसाठी फक्त विकिपीडिया:सोपे संदर्भीकरण - साचे वापरून येथील साचे वापरावेत. एखादे उदाहरण देता येईल का ? संदर्भ क्र. संदर्भ क्र. संदर्भ प्रथम उद्धृत संदर्भ पुनर्वापर टिपा १ <ref name="सतीश मस्के (प्रबंध)">{{संकेतस्थळ स्रोत | दुवा = http://shodhganga.inflibnet.ac.in/handle/10603/96412 | शीर्षक = धनंजय कीर यांच्या चरित्र लेखनाचा चिकित्सक अभ्यास | भाषा = मराठी | लेखक = सतीश श्रीराम मस्के | लेखकदुवा = | आडनाव = | पहिलेनाव = | सहलेखक = | संपादक = प्रल्हाद जी. लुलेकर (पीएच.डी. मार्गदर्शक) | वर्ष = २००८ | महिना = जानेवारी | दिनांक = | फॉरमॅट = pdf | आर्काइव्हदुवा = | आर्काइव्हदिनांक = | कृती = प्रकरण ४थे भाग १ डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर चरित्र लेखनामागची भूमिका, सामर्थ्य व मर्यादा | पृष्ठे = प्रबंधातील पृष्ठ क्रमांक ११७ ते १७८ | प्रकाशक = डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ (मराठी विभाग) ऑनलाईन प्रकाशक shodhganga.inflibnet.ac.in | अ‍ॅक्सेसवर्ष = २०१७ | अ‍ॅक्सेसमहिनादिनांक = | अ‍ॅक्सेसदिनांकमहिना = सप्टेंबर २०१७ | अ‍ॅक्सेसदिनांक = सप्टेंबर २०१७ | अवतरण = }} </ref> <ref name="सतीश मस्के (प्रबंध)"/> उदाहरण तात्पुरती संदर्भ यादीतील संदर्भ संदर्भ आणि नोंदी अशा पद्धतीने संदर्भाच्या पूर्वतयारीची आणखी उदाहरणे आहेत का ? : आधी चर्चा पानावरील पूर्वतयारी पहा मग संबंधीत लेखात जाऊन प्रत्यक्ष वापर पहावा. चर्चा:ब्राह्मण_समाज#तात्पुरती संदर्भयादी, चर्चा:श्रीमद्भवद्गीतारहस्य (पुस्तक)#तात्पुरती संदर्भयादी, चर्चा:गुरू ठाकूर#तात्पुरती संदर्भयादी, चर्चा:'नग्नसत्य', बलात्काराच्या वास्तवाचा अंतर्वेध (पुस्तक)#तात्पुरती संदर्भयादी, चर्चा:रामदास बंडू आठवले#तात्पुरती संदर्भयादी, चर्चा:खारफुटी#तात्पुरती संदर्भयादी, चर्चा:निबंध#तात्पुरती संदर्भयादी पहावे. संदर्भयादीत अधिक संदर्भ जोडून, सुधारून किंवा आहेत ते अधिक ठिकाणी वापरण्याची प्रॅक्टिस करून पाहिले तर चालेल काय ? हो अगदी चालेल. धूळपाटीवर प्रयोग करून पहाता येईल का ? तसेही चालेल चला विकिपीडिया:धूळपाटी कडे ही बरीच माहिती भरण्यासाठी अजून काही सुविधा असू शकतात का ? इंग्रजी विकिपीडियावर एखाद्याच्या लेखाच्या edit source (स्रोत संपादन पद्धती उघडल्यास संपादन खिडकीच्या मेन्यूबार मध्ये उजवी कडून पहिले एक Cite नावाचे Tool आहे ते हि प्रक्रिया नवोदितांसाठी अधिक सुकर आहे. पुरेशा तांत्रिक पाठबळाअभावी ते अद्याप मराठी विकिपीडियावर आयात केलेले नाही. याहीपेक्षा अधिक प्रकार आहेत का ? होय त्यासाठी या नंतरचा दाखवा लपवा साचा निवडा.

• एकाच पुस्तकातील वेगवेगळ्या पृष्ठांचे संदर्भ पुन्हा पुन्हा द्यावे लागतात त्यासाठी आणखी काही पद्धती आहेत का ? संदर्भाचा गट बनवणे शक्य आहे का ?

* टॅग वापर प्रकार तिसरा पण (करण्यास जरा क्लिष्ट -संदर्भांचे अधिक डिटेल्स जोडण्यासाठी) प्रकार
इंग्रजी विकिपीडियावरील William Shakespeare ह्या लेखातील संदर्भ पहावेत, ज्यात संदर्भाचे नाव आणि पृष्ठ क्रमांक आधी दिसतात. त्यावर क्लिक केले तर मुख्य पुस्तकाचा संदर्भ दिसतो. मराठी विकिपीडियावर सदस्य:सुशान्त देवळेकर असा प्रयत्न अनंत काकबा प्रियोळकर लेखात करत आहेत.

* आंतरजालावर संदर्भ शोधण्यासाठी काही ऊपयुक्त टिप्स

लेखन चालू गूगल शोधात हिंदी शोध टाळून केवळ मराठी शोध मिळवण्यासाठी 'आहे' किंवा 'म्हणजे' असे हिंदीत नसलेले मराठी शब्द सोबत वापरून पहावेत. विशिष्ट वेबसाईटवरचा संदर्भ बघायचा असेल तर गूगल शोधात site:वेबसाईटचे नाव टाकून पहावे जसे site:maharashtratimes.indiatimes.com site:esakal.com site:loksatta.com site:maayboli.com site:misalpav.com इत्यादी. भारतीय विद्यापीठातील शोध प्रबंधांत शोध घेण्यासाठी shodhganga.inflibnet.ac.in वर प्रबंध बघता येतात पण मराठी शोध अवघड जातो त्यासाठी गुगलमध्ये नेहमी प्रमाणे शोधावयाच्या मराठी शब्दानंतर site:shodhganga.inflibnet.ac.in लिहून शोध घ्यावा. काही लेखक आणि पुस्तकांचे संदर्भ किमान पहिली काही पृष्ठे पहाणे bookganga.com वर सोपे जाते.

* संदर्भा प्रमाणे ओळीत विशेष टिपा अथवा शब्दार्थ टिपा कशा जोडाव्यात

उदाहरणासाठी विकिपीडिया:सर्वसाधारण उत्तरदायकत्वास नकार पहावे. विकिपीडिया हे मानवी ज्ञानाच्या सामाईक स्रोतांवर<ref group="श">{{lang-en|common resource of human knowledge}}, {{lang-mr|मानवी ज्ञानाच्या सामाईक स्रोतांवर}}</ref> ===शब्दार्थ टीप=== {{संदर्भयादी|group="शब्दार्थ_टीप"}} {{संदर्भयादी|group="श"}} असे लिहिल्यास खालील प्रमाणे दिसते. विकिपीडिया हे मानवी ज्ञानाच्या सामाईक स्रोतांवर शब्दार्थ टीप अधिक प्रकारच्या टिपांचे उदाहरण पहाण्यासाठी freedomdefined.org वरील मुक्त सांस्कृतिक कामाची व्याख्या पान पहावे (विकिसाठी उपयुक्त पण विमीडिया फाऊंडेशन बाह्य वेबसाईट)

माहितगार (-खुलं खुलं आभाळ तसा.. मीही खुला खुला.. दारं, खिडक्या, भिंती यांची.. सवय झाली तुला..? ) (चर्चा) १९:२३, १३ सप्टेंबर २०१७ (IST)

_______________________________________________---------------------------------------------

संभाजीमहाराजांविषयी ललितेतर इतिहास लेखन

• स्वराज्यरक्षक संभाजी दूरचित्रवाणी मालिका -प्रमुख भूमिका : अमोल कोल्हे)
• बखर संभाजीची - डॉ. सुधीर निरगुडकर

संभाजीवरील ललित साहित्य

• स्वराज्य रक्षक संभाजी (दूरचित्रवाणी मालिका)

चुकीचे संस्कृत

या लेखातील संस्कृतमध्ये काही चुका आहेत, लेखातील मजकूर असा हवा होता :-

मुद्रा व दानपत्र

श्री शंभो: शिवजातस्य मुद्रा द्यौरिव राजते |
यदंकसेविनी लेखा वर्तते कस्य नोपरि ||

अर्थ : शिवाजी पुत्र संभाजीची ही मुद्रा आकाशाप्रमाणे शोभते आहे व ज्याच्या मांडीवर ही लेखा (मुद्रा) विसावली आहे तशी ती कोणाच्याही वर असणार नाही.

संभाजी महाराजांना साधुसंतांबद्दल आदरभाव होता. ज्येष्ठ मांत्रिक कुडाळ ग्रामनिवासी नामदेवभट्टपुत्र बाकरेशास्त्री यांना करून दिलेल्या संस्कृतमधील दानपत्रावरून त्यांचा आदरभाव कळतो. छत्रपती संभाजी महाराजांना राजपद महत्‌प्रयासाने प्राप्त झाले होते. त्यांनी राजपद प्राप्तीसाठी नवस केला होता आणि त्यांना राज्याधिकार मिळाल्यानंतर तो नवस फेडण्याच्या इच्छेने त्यांनी नामदेवभट्टपुत्र बाकरेशास्त्री (ज्यांना संभाजी महाराज स्वामी म्हणतात) यांना दरसाल १०,००० पादशाही होनांचे दानपत्र संस्कृतमध्ये करून दिले. हे दानपत्र संभाजी महाराजांच्या मंचकारोहणानंतर एका महिन्याने म्हणजे दि. २४ ऑगस्ट १६८० (भाद्रपद शुद्ध १० सोमवार शके १६०२) रोजी केले आहे. दानपत्र ३०० से.मी. लांब आणि २३.५ से.मी. रुंद आहे. या दानपत्राच्या सर्वात वर मधोमध संभाजी महाराजांची १६ बुरुजी मुद्रा आहे व खाली सुवाच्य अक्षरांत संस्कृतमध्ये दोन ओळी लिहिल्या आहेत. त्या स्वतः शंभू राजांच्या हस्ताक्षरांतील आहेत. त्या ओळी खालील प्रमाणे;

|| मतं मे श्री शिवराजपुत्रस्य श्रीशंभूराज ||
|| छत्रपते: यत् पत्रं परिलेखितं || छं || श्री ||

यात ते तत्कालीन दानपत्र लेखन पद्धतीप्रमाणे आपल्या पूर्वजांच्या व स्वतःच्या पराक्रमाचे व सद्गुणांचे वर्णन अतिशय सार्थ अशा शब्दांमध्ये करतात. आपले पणजोबा मालोजीराजे यांना शूरश्रेष्ठ व देवब्राम्हण प्रतिपालक असे संबोधतात तर आपले आजोबा महाराज शाहजीराजांस निशायुद्धप्रवीण, तसेच 'हैन्दवधर्मजीर्णोद्धारकरणधृतमति' म्हणजे स्वत:चा जीव धोक्यात घालून हिंदवी (हिंदू) धर्माचा जीर्णोद्धार करणारा असे संबोधतात. आपले वडील श्री छत्रपती शिवाजी महाराजांचा उल्लेख 'म्लेंच्छक्षयदीक्षित' म्हणजे आपल्या तारुण्यातच ज्यांनी म्लेंच्छ क्षयाची दीक्षा घेतली व अनेक ताम्रांना पराभूत केले असा करतात. यावरून छत्रपती संभाजी महाराजांना आपल्या पराक्रमी पूर्वजांविषयी वाटणाऱ्या भावनेचे यथार्थ दर्शन होते.

काढलेला मजकूर

प्रारंभी संभाजी महाराजांची समाधी तुळापूर येथे आहे असा समज होता. कालांतराने व विशेष संदर्भ मिळाल्यानंतर ही मूळ समाधी वढू-बद्रूक येथे असल्याचे वा.सी. बेंद्रे यांच्या ध्यानात आले. व अपार कष्ट करून त्यांनी अखेर संभाजीच्या समाधीचा शोध लावला व आजही तो अनमोल ठेवा फार वाजत गाजत साजरा केला जातो .

हा असलेला मजकूर काढून गोविंद महारांबद्दलचा मजकूर घालण्याचे कारण काय? दोन्ही मजकूर ठेवले पाहिजेत. कृपया पहिला मजकूर पुन्हा घालावा.

धन्यवाद.

अभय नातू (चर्चा) १४:५४, ४ जानेवारी २०१८ (IST)

हरकत नाही, करतो. पण संभाजी महाराजांची समाधीचा ठेवा वाजत गाजत साजरा केला जातो??? ते समाधीस्थळ आहे जन्मस्थळ नव्हे.

--संदेश हिवाळे^{चर्चा} १७:३६, ४ जानेवारी २०१८ (IST)

ही हत्या मार्च ११, इ.स. १६८९ रोजी मृत्यूजय अमावस्या भीमा आणि इंद्रायणी नदीच्या संगमावरील आळंदीजवळच्या तुळापूर येथे झाली.. प्रारंभी संभाजी महाराजांची समाधी तुळापूर येथे आहे असा समज होता. कालांतराने व विशेष संदर्भ मिळाल्यानंतर ही मूळ समाधी वढू-बद्रूक येथे असल्याचे वा.सी. बेंद्रे यांच्या ध्यानात आले. औरंगजेबाच्या सैन्याद्वारे छत्रपती संभाजी महाराज यांची निघृण करून त्यांच्या मृतदेहाचे तुकडे करून इतरत्र फेकले. गोविंद गोपाळ गायकवाड (गोविंद महार) या महार सैनिकांने ते फेकलेले तुकडे एकत्र करून, त्यांना शिवून वढू-बद्रूक येथे त्यांच्यावर अंत्यसंस्कार केले होते.

हा वरील मजकूर लेखात चढवा, माझ्याकडून अपलोड होत नाही.

--संदेश हिवाळे^{चर्चा} १७:४९, ४ जानेवारी २०१८ (IST)

---

'११ मार्च १६८९ या दिवशी पंचमी होती, अमावास्या नव्हती' हा मी लिहिलेला मजकूर कोठे गेला?

आणि अमावास्यांना सहसा नावे नसतात, अपवाद - सोमवारी येणारी सोमवती अमावास्या, वैशाखातली भावुका अमावास्या, श्रावणातली पिठोरी अमावास्या आणि भाद्रपदात येणारी सर्वपित्री अमावास्या. मृत्युंजय अमावास्या नावाची अमावास्या नसतॆ. ...ज (चर्चा) २२:२९, २८ मार्च २०१८ (IST)

---

तुळापूर येथील शिवणे आडनावाच्या लोकांनी संभाजीचे प्रेत शिवले अशी सर्वमान्यता आहे.

हा लेख शुद्धलेखनाच्या चुकांनी आणि चुकीच्या माहितीने बुजबुजला आहे. लेखात दुरुस्या करायला कोण शुक्राचार्य आडवा येतो आहे? ..ज (चर्चा) १८:२२, २५ नोव्हेंबर २०१८ (IST)

---

संभाजी महाराजांना रामदास स्वामींनी लिहिलेले पत्र

अखंड सावधान असावे। दुश्चित कदापि नसावे। तजविजा करीत बसावे। एकांत स्थळी ॥१॥
काही उग्रस्थिती सांडावी। काही सौम्यता धरावी। चिंता लागावी परावी अंतर्यामी ॥२॥
मागील अपराध क्षमावे कारभारी हाती धरावे। सुखी करुनि सोडावे। कामाकडे ॥३॥
पाटवणी तुंब निघेना। तरी मग पाणी चालेना। तैसे सज्जनांच्या मना।कळले पाहिजे ॥४॥
जनांचा प्रवाहों चालिला। म्हणजे कार्यभाग आटोपला। जन ठायी ठायी तुंबला। म्हाणिजे खोटे॥५॥
श्रेष्ठी जे जे मेळविले| त्यासाठी भांडत बैसला। मग जाणावे फावले। गनिमासी ॥६॥
ऐसे सहसा करू नये। दोघे भांडता तिसऱ्यासी जाए। धीर धरून महत्कार्य। समजून करावें ॥७॥
आधीच पडला धस्ती। म्हणजे कार्यभाग होय नास्ती। याकारणे समस्ती। बुद्धि शोधावी ॥८॥
राजी राखता जग। मग कार्यभागाची लगबग। ऐसे जाणोनिया सांग। समाधान राखावे ॥९॥
सकळ लोक एक करावे। गनीम निपटुन काढावे। ऐसे करीता कीर्ति धावे।दिगंतरी ॥१०॥
आधी गाजवावे तडाके। मग भूमंडळ धाके। ऐसे न होता धक्के। राज्यास होती ॥११॥
समय प्रसंग वोळखावा। राग निपटुन काढावा। आला तरी कळो नेदावा। जनांमध्ये ॥१२॥
राज्यामध्ये सकळ लोक। सलगी देवून करावे सेवक। लोकांचे मनामध्ये धाक। उपजोचि नये ॥१३॥
बहुत लोक मेळवावे। एक विचारे भरावे।कष्टे करोनी घसरावे। म्लेंच्छांवरी ॥१४॥
मतामतांचा गलबला। कोणी पुसेना कोणाला।जो जे मतीं सांपडलां। तयास तेंचि थोर।
मुलाचे चालीने चालावे। मुलांचे मनोगत बोलावे।तैसे जनास शिकवावे। हळूहळू।
महंतें महंत करावे। युक्तिबुद्धीने भरावे।जाणते करून विखरावे। नाना देसी।
सामर्थ्य आहे चळवळीचे। जो जो करील तयाचे।परंतु तेथे भगवंताचे। अधिष्ठान पाहिजे।
आहे तितुके जतन करावे। पुढे आणिक मेळवावे।महाराष्ट्र राज्य करावे । जिकडे तिकडे ॥१५॥
लोकी हिम्मत धरावी। शर्तीची तरवार करावी।चढ़ती वाढती पदवी। पावाल येणे ॥१६॥
देव मस्तकी धरावा। अवघा हलकल्लोळ करावा।मुलुख बुडवावा की बडवावा। स्वराज्या कारणे।
देशद्रोही तितुके कुत्ते । मारोन घालावे परते।देवदास पावती फत्ते। यदर्थी संशयो नाही।
धर्मासाठी झुंजावे।झुंझोनी अवघ्यासी मारावे॥मारिता मारिता घ्यावे।राज्य आपुले।
शिवरायास आठवावे। जीवित्व तृणवत मानावे।इहलोकी परलोकी राहावे। कीर्तिरूपे ॥१७॥
शिवरायांचे आठवावे स्वरूप। शिवरायांचा आठवावा साक्षेप।शिवरायांचा आठवावा प्रताप। भूमंडळी ॥१८॥
शिवरायांचे कैसे चालणे। शिवरायांचे कैसे बोलणे।शिवरायांची सलगी देणे। कैसे असे ॥१९॥
सकळ सुखांचा त्याग। करुनी साधिजे तो योग।राज्यसाधनाची लगबग। ऐसी असे ॥२०॥
त्याहुनी करावे विशेष। तरीच म्हणावे पुरूष।या उपरी आता विशेष। काय लिहावे ॥२१॥

संपादन परतवणे

साचा:Tiven2240 यावर संपादने परतवा.--संदेश हिवाळे^{चर्चा} २०:३०, ३ जुलै २०२० (IST)

संभाजी महाराजांवरील नाटके व अन्य पुस्तके

• इथे ओशाळला मृत्यू (नाटक, लेखक : वसंत कानेटकर)
• चैतन्यगाथा तेजपुत्राची (लेखक : ?)
• संगीत छत्रपती संभाजी (लेखक : आत्माराम मोरेश्वर पाठारे)
• बेबंदशाही (नाटक - लेखक : वि.ह. औंधकर)
• मराठ्यांची धारातीर्थे - प्रवीण व. भोसले (माहितीपर, नरसिंह पब्लिकेशन्स)
• मानी मराठा - नाना कोचरेकर, नाटक-१९५०
• मी मृत्युंजय संभाजी (संजय सोनवणी)
• मृत्युंजय
• मृत्युंजय अमावस्या (महा-नाट्य : लेखक/दिग्दर्शक : नीलेश भिसे)
• राजसंन्यास (नाटक -लेखक : राम गणेश गडकरी, १९२२)
• राजा शंभू छत्रपती - विजय देशमुख
• रायगडाला जेव्हा जाग येते (नाटक - लेखक : वसंत कानेटकर); एप्रिल २०१३पर्यंत २४२५ प्रयोग
• शंभुराजे (महानाट्य) : (लेखक : नितीन बानुगडे पाटील)
• शूर संभाजी (लेखक : ?)
• शिवपुत्र शंभुराजे (महानाट्य) (दिग्दर्शन/संवादः महेंद्र महाडीक)(http://shivputrashambhuraje.com/)
• नरशार्दुल राजा संभाजी (लेखक - इंद्रजित सावंत)