होनाजी बाळा
मराठी शाहीर, कवी
होनाजी बाळा (इ.स. १७५४ - इ.स. १८४४) होनाजी सयाजी शिलारखाने व बाळा कारंजकर या दोन व्यक्ती होत्या पण एकाच नावाने ओळखल्या जातात. दोघेही पुण्याचे रहिवासी होते. होनाजींचे घराणेच शाहिरांचे व पिढीजात कवित्व करणारे होते. त्यांचे आजोबा सातप्पा शिलारखाने हे पेशव्यांचे आश्रित व नावाजलेले तमासगीर होते. होनाजी आणि त्याचा मित्र बाळा यांनी होनाजी बाळा या जोडनावानी कवने गायली. होनाजी लिहायचा व बाळा गायचा. होनाजींच्या अनेक लावण्या रागदारीवर आधारित होत्या. त्यांच्या नावावर २५० लावण्या आहेत. काही पोवाड्यांची रचनाही त्यांनी केली.
होनाजी बाळा | |
---|---|
निवासस्थान | पुणे, महाराष्ट्र |
राष्ट्रीयत्व | भारतीय |
टोपणनावे | होनाजी-बाळा |
नागरिकत्व | भारतीय |
पेशा |
|
प्रसिद्ध कामे | घनश्याम सुंदरा (भूपाळी) |
धर्म | हिंदू |
होनाजी बाळा यांची 'घनश्याम सुंदरा श्रीधरा अरुणोदय झाला' ही भूपाळी मराठी संस्कृतीत अजरामर झाली.
होनाजी बाळा यांनी लिहिलेली गीते
संपादन- गोल तुझ्या शरीराचा (लावणी)
- छबीदार सुरत साजिरी, दिसे गोजिरी (लावणी)
- घडीघडी अरे मनमोहना
- घनश्याम सुंदरा श्रीधरा (भूपाळी)
- तुझ्या प्रीतीचे दुःख मला (गीत)
- तू पाक सूरत कामिना (लावणी)
- नको दूर देशी जाऊ (विरहगीत)
- लटपट लटपट तुझं चालणं (लावणी)
- वक्रतुंड गजानन पावला (नांदी)
- सांगा मुकुंद कुणि हा पाहिला (गीत)
- श्रीरंगा कमलाकांता हरी पदरातें सोड (नाट्यगीत)
पुस्तक, चित्रपट, आणि नाटक
संपादन- होनाजी बाळा यांच्या जीवनावर व्ही. शांताराम यांनी ’अमर भूपाळी’ नावाचा मराठी चित्रपट काढला.
- लेखक चिं.य. मराठे यांचे ’होनाजी बाळा’ हे नाटक याच विषयावरचे आहे.
- होनाजी बाळाकृत लावण्या (चित्रशाळा प्रकाशन-पुणे)
हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |