पाय चेंडू

पाय चेंडू किंवा लेग क्रिकेट हा अकरा खेळाडूंच्या दोन संघांमध्ये खेळला जाणारा क्रिकेटचा एक प्रकार आहे. हा खेळ ८० फूट (२४ मी) ते १२० फूट (३७ मी) त्रिज्या असलेल्या वर्तुळाकार मैदानावर खेळला जातो. भारत, नेपाळ, भूतान आणि श्रीलंका या दक्षिण आशियाई देशांमध्ये हा खेळ खेळला जातो.

पाय चेंडू

सर्वोच्च संघटना	आंतरराष्ट्रीय लेग क्रिकेट परिषद
उपनाव	पाय चेंडू, लेग क्रिकेट, लात बॉल
माहिती
कॉन्टॅक्ट	परवानगी आहे
मिश्र	होय, स्वतंत्र स्पर्धा
साधन	बॉल, विकेट (स्टंप, बेल्स)
मैदान	क्रिकेटचे मैदान

लेग क्रिकेटमध्ये चेंडू पुढे नेण्यासाठी बॅटऐवजी पाय वापरणे सक्तीचे असते. गोलंदाज हाताखाली जमिनीवर चेंडू फिरवतो. लेगमनला धावा काढण्यासाठी चेंडूला लाथ मारावी लागते. लेगसमन चेंडूला सीमारेषेच्या बाहेर लाथ मारून चार किंवा सहा धावा करू शकतो.

इतिहास

लेग क्रिकेट हा मनोरंजनाचा खेळ आहे. हा प्रामुख्याने भारतात विविध नियमांसह खेळले जातो. लेग क्रिकेटचा शोध बंगलोरमधील शारीरिक शिक्षण शिक्षक श्री. एस. नागराज यांनी लावला. शारीरिक तंदुरुस्तीचे साधन म्हणून त्यांनी शहरातील शाळकरी मुलांना या खेळाची ओळख करून दिली. दिल्लीतील शारीरिक शिक्षणाचे शिक्षक श्री जोगेंद्र प्रसाद वर्मा यांनी २०१० मध्ये लेग क्रिकेटचे अधिकृत नियम पुस्तक सादर केले. श्री. एस. नागराज यांना लेग क्रिकेटचे जनक म्हणून ओळखले जाते. श्री वर्मा हे आंतरराष्ट्रीय लेग क्रिकेट कौन्सिल आणि लेग क्रिकेट फेडरेशन ऑफ इंडियाचे सध्याचे सचिव आहेत.

तपशील

११ खेळाडूंच्या दोन संघांमध्ये लेग क्रिकेट खेळले जाते. हे ८० ते १२० फूट त्रिज्या असलेल्या वर्तुळाकार मैदानावर खेळले जाते. खेळपट्टी ८ फूट (२.४ मी) रुंद आणि ४२ फूट (१३ मी) ते ४८ फूट (१५ मी)लांब, (खेळाडूंच्या वयोगट आणि श्रेणीनुसार) असते. स्टंपमधील अंतर १२ इंच (३०४.८ मिमी) असते.

खेळपट्टी

श्रेण्या	मुले	मुली	एकत्र
१२ वर्षाखालील मिनी	४४ फूट	४४ फूट	४४ फूट
अंडर-१४ सब जुनियर	४४ फूट	४४ फूट	४४ फूट
१७ वर्षांखालील कनिष्ठ	४६ फूट	४६ फूट	४६ फूट
१९ वर्षाखालील वरिष्ठ	४८ फूट	४८ फूट	४८ फूट
पुरुष/महिला	४८ फूट	४८ फूट	४८ फूट

सीमा

श्रेण्या	मुले	मुली	एकत्र
१२ वर्षाखालील मिनी	७० फूट	७० फूट	७० फूट
अंडर-१४ सब जुनियर	८० फूट	८० फूट	८० फूट
१७ वर्षांखालील कनिष्ठ	९० फूट	८५ फूट	९० फूट
१९ वर्षाखालील वरिष्ठ	१०० फूट	९० फूट	१०० फूट
पुरुष/महिला	१२० फूट	१०० फूट	१२० फूट

स्टंप

३ स्टंपची रुंदी	१२ इंच, १ फूट
३ स्टंपची उंची	२४-३० इंच, २-२.५ फूट

फेडरेशन

आंतरराष्ट्रीय स्तरावर, आंतरराष्ट्रीय लेग क्रिकेट कौन्सिलद्वारे लेग क्रिकेटचे संचालन आणि प्रचार केला जातो. या आंतरराष्ट्रीय संस्थेचे अध्यक्ष म्हणून श्री सुरेंदर कुमार आणि सरचिटणीस म्हणून श्री जोगिंदर प्रसाद वर्मा आहेत. भारतात, लेग क्रिकेट फेडरेशन ऑफ इंडिया ही सर्वोच्च प्रशासकीय संस्था आहे, जी २०११ मध्ये स्थापन झाली. हे सोसायटी नोंदणी कायदा, १८६० अंतर्गत नोंदणीकृत आहे आणि आंतरराष्ट्रीय लेग क्रिकेट कौन्सिलशी संलग्न आहे. भारताव्यतिरिक्त नेपाळ, भूतान, श्रीलंका, फ्लोरिडा, घाना आणि पाकिस्तानमध्ये लेग क्रिकेट प्रसिद्ध आहे.

स्पर्धा

भारतातील राष्ट्रीय चॅम्पियनशिप: जुलै २०१२ मध्ये, लेग क्रिकेट फेडरेशन ऑफ इंडियाने बवाना, दिल्ली येथील राजीव गांधी स्टेडियम येथे सीनियर नॅशनल टी-१०, लेग क्रिकेट चॅम्पियनशिप आयोजित केली होती ज्यामध्ये एकूण २४ मुले आणि मुलींच्या संघांनी भाग घेतला होता. शे. सुरेंदर कुमार, आमदार आणि मुख्यमंत्र्यांचे संसदीय सचिव, दिल्ली उद्घाटन समारंभाचे प्रमुख पाहुणे होते आणि सतपाल सिंग, ऑलिम्पिक कुस्तीगीर आणि भारतीय स्कूल गेम्स फेडरेशनचे अध्यक्ष दुसऱ्या दिवसाच्या चॅम्पियनशिपचे प्रमुख पाहुणे होते. २०१२ पासून, लेग क्रिकेट फेडरेशन ऑफ इंडियाने दिल्ली, महाराष्ट्र, तामिळनाडू, झारखंड, हरियाणा, उत्तर प्रदेश आणि मध्य प्रदेश यासारख्या भारतातील विविध शहरे आणि राज्यांमध्ये ६ राष्ट्रीय खेळांचे आयोजन केले आहे.

आंतरराष्ट्रीय चॅम्पियनशिप: भारत जुलै २०१३ मध्ये झालेल्या पहिल्या इंडो-नेपाळ T-१० लेग क्रिकेट मालिकेचा विजेता होता.

५वी राष्ट्रीय T२० लेग क्रिकेट चॅम्पियनशिप उत्तर प्रदेशातील मथुरा येथे आयोजित करण्यात आली होती.

जानेवारी २०१७ मध्ये, कर्नाटकने २११ धावा मिळवून विजय मिळवला. नवी दिल्ली येथे झालेल्या ५व्या राष्ट्रीय T१० लेग क्रिकेट चॅम्पियनशिपमध्ये ओडिशाने तिसरे स्थान मिळविले. चंदन रे हा भारतीय लेग क्रिकेट संघाचा सध्याचा कर्णधार आहे.

हे सुद्धा पहा

• किकबॉल, बेसबॉलचे समान बॅट-मुक्त रूपांतर.
• भारतातील खेळ
• नेपाळमधील खेळ
• भूतानमधील खेळ
• श्रीलंकेतील खेळ
• भारताचे राष्ट्रीय खेळ
• भारतीय ग्रामीण ऑलिम्पिक संघटना
• शालेय क्रीडा आणि सांस्कृतिक उपक्रम फेडरेशन, भारत

बाह्य दुवे

• लेग क्रिकेट फेडरेशन, भारताची अधिकृत वेबसाइट
• भारतीय ग्रामीण ऑलिम्पिक संघटनेची अधिकृत वेबसाइट
• शालेय क्रीडा आणि सांस्कृतिक उपक्रम फेडरेशन-इंडियाची अधिकृत वेबसाइट