दक्षिण दिल्ली जिल्हा
दक्षिण दिल्ली जिल्हा (South delhi district) हा भारताच्या दिल्ली राज्याचा जिल्हा आहे. साकेत येथे ह्या जिल्ह्याचे प्रशासकीय मुख्यालय आहे.
| दक्षिण दिल्ली जिल्हा South delhi district | |
| दिल्ली केंद्रशासित प्रदेशातील जिल्हा | |
 | |
| देश |  भारत
|
| केंद्रशासित प्रदेश | दिल्ली |
| मुख्यालय | साकेत |
| तालुके | हौज खास, महरौली, साकेत |
| क्षेत्रफळ | |
| - एकूण | २४९ चौरस किमी (९६ चौ. मैल) |
| लोकसंख्या | |
| -एकूण | २७,३३,७५२ (२०११) |
| -लोकसंख्या घनता | ९,०३४ प्रति चौरस किमी (२३,४०० /चौ. मैल) |
| संकेतस्थळ | |
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
प्रशासकीयदृष्ट्या, जिल्हा साकेत, हौज खास आणि मेहरौली या तीन उपविभागांमध्ये विभागला गेला आहे. [१] पूर्वेला यमुना नदी, उत्तरेला नवी दिल्लीचे जिल्हे, आग्नेयेला हरियाणा राज्याचा फरिदाबाद जिल्हा, नैऋत्येस हरियाणाचा गुडगाव जिल्हा आणि पश्चिमेस दक्षिण पश्चिम दिल्ली यांनी वेढलेले आहे.
दक्षिण दिल्लीची लोकसंख्या 2,731,929 आहे (2011च्या जनगणनेनुसार), आणि क्षेत्रफळ २५० चौरस किमी (९७ चौ. मैल) आहे, लोकसंख्येची घनता प्रति 9,034 व्यक्ती किमी² (23,397 व्यक्ती प्रति mi²).
हौज खासच्या दक्षिण दिल्लीच्या शेजारी ट्रेंडी दुकाने आणि निवासस्थानांची वाढ होत आहे. [२] हे आता देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय पर्यटक आणि बॅकपॅकर्सचे केंद्र बनत आहे. या भागात ऐतिहासिक वास्तू देखील आहेत आणि दिल्ली मेट्रोमध्ये सहज प्रवेश आहे, ज्यामुळे भारतातील अनेक अभ्यागतांसाठी आणि इतर भारतीय राज्यांतील घरगुती मध्यमवर्गीय अभ्यागतांसाठी ते एक पसंतीचे स्थान बनले आहे. असंख्य हिप वसतिगृहे आणि कॅफेसह हा परिसर तरुण पर्यटकांना आकर्षित करतो. [३] [४]
नकाशावर दर्शविलेले विभाजन केवळ प्रशासकीय महत्त्व धारण करते, सामान्य नागरिकासाठी, सामान्यपणे बोलायचे तर दिल्ली अस्पष्टपणे रिंग सारखी आहे, उत्तर, पश्चिम, दक्षिण, पूर्व आणि मध्य असे पाच प्रदेश आहेत. दैनंदिन जीवनात दक्षिण दिल्ली या शब्दाचा वापर नवी दिल्ली जिल्ह्यातील दिल्लीच्या IGI विमानतळापासून दक्षिण पूर्वेतील यमुना नदीपर्यंत विस्तारला आहे, हा प्रदेश प्रशासकीय दक्षिण पश्चिम दिल्ली जिल्ह्यात पसरलेला आहे.
इतिहास
संपादनदक्षिण दिल्ली हे दिल्ली शहरातील एक विस्तीर्ण क्षेत्र आहे आणि त्यात अनेक महत्त्वपूर्ण स्थाने आहेत. दिल्लीच्या अकरा 'ऐतिहासिक शहरां'पैकी तीन, उदा. किला राय पिथोरा (पहिला), मेहरौली (दुसरा) आणि सिरी ( हौज खाससह ) (तृतीय) दक्षिण दिल्ली जिल्ह्यात येतात.
जहज महल, जफर महल, हौज खास कॉम्प्लेक्स, विजय मंडळ, कुतुबमिनार, मेहरौली पुरातत्त्व उद्यान आणि सफदरजंगच्या थडग्यात दक्षिण दिल्लीतील काही निसर्गरम्य वारसा स्थळांचा समावेश आहे.
भूगोल
संपादन2009 पर्यंत प्रशासकीय जिल्ह्यात 20% हिरवे कव्हर होते. येथे अनेक प्रशस्त हिरवी उद्याने, वन्यजीव अभयारण्य, जैवविविधता उद्याने आणि हरित पट्टे आहेत. अरावलीच्या पायथ्याशी दिल्लीच्या दक्षिण सीमेजवळ असलेल्या आसोला वन्यजीव अभयारण्य, हौज खास येथील डीअर पार्क आणि रोझ गार्डन ही काही उदाहरणे आहेत. त्यात कॉंक्रीट आणि हिरव्या भाज्यांचे चांगले मिश्रण आहे.
लोकसंख्याशास्त्र
संपादन2011च्या जनगणनेनुसार दक्षिण दिल्लीची लोकसंख्या 2,731,929 आहे, अंदाजे जमैका राष्ट्राच्या समान [५] किंवा यूएस राज्य नेवाडा . [६] हे भारतातील 144 व्या क्रमांकावर आहे (एकूण 640 पैकी ). जिल्ह्याची लोकसंख्या घनता १०,९३५ inhabitants per square kilometre (२८,३२० /sq mi) . 2001-2011 या दशकात लोकसंख्या वाढीचा दर 20.59% होता.
अर्थव्यवस्था
संपादनसरोजिनी नगर मार्केट, ग्रीन पार्क मार्केट इत्यादी दिल्लीतील अनेक प्रसिद्ध बाजारपेठा आणि DLF, MGF मेट्रोपॉलिटन, सिलेक्ट सिटीवॉक, मालवीय नगर इत्यादी मॉल्स दक्षिण दिल्लीत आहेत.
हे सुद्धा पहा
संपादनबाह्य दुवे
संपादनसंदर्भ
संपादन- ^ Organisational Structure Official website.
- ^ Benroider, Lucie (2015). "Dynamics of social change in South Delhi's Hauz Khas Village" (PDF). soas.ac.uk. 2021-12-18 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 15 August 2020 रोजी पाहिले.
- ^ "Backpacker haven Paharganj losing out to safer, hip hostels in south Delhi". The Times of India.
- ^ "Paharganj: Trap or haven for tourists?". Deccan Herald. 23 May 2012.
- ^ US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". 2011-09-27 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 1 October 2011 रोजी पाहिले.
Jamaica 2,868,380 July 2011 est
- ^ "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. 2010-12-27 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 30 September 2011 रोजी पाहिले.
Nevada 2,700,551