गोवळ (राजापूर)
गोवळ हे रत्नागिरी जिल्ह्यातल्या राजापूर तालुक्यातील गाव आहे. या गावात मानवी संस्कृतीच्या प्रागैतिहासिक काळातील कातळशिल्पे आहेत.
| ?गोवळ महाराष्ट्र • भारत | |
| — गाव — | |
| प्रमाणवेळ | भाप्रवे (यूटीसी+५:३०) |
| क्षेत्रफळ • उंची |
१.८७ चौ. किमी • २६३ मी |
| जवळचे शहर | राजापूर |
| विभाग | कोकण |
| जिल्हा | रत्नागिरी |
| तालुका/के | राजापूर |
| लोकसंख्या • घनता लिंग गुणोत्तर |
३६७ (2011) • १९६/किमी२ १,२५१ ♂/♀ |
| भाषा | मराठी |
भौगोलिक स्थान व वस्ती
संपादनगोवळ हे रत्नागिरी जिल्ह्यातल्या राजापूर तालुक्यातील १८६.५४ हेक्टर क्षेत्राचे गाव असून २०११ च्या जनगणनेनुसार ह्या गावात ९७ कुटुंबे रहा्त असून गावाची एकूण लोकसंख्या ३६७ आहे. यामध्ये १६३ पुरुष आणि २०४ स्त्रिया आहेत. यामध्ये अनुसूचित जातीचे लोक १०९ आहेत.ह्या गावाचा जनगणना स्थल निर्देशांक 566155[१] आहे. गावाच्या सर्वात जवळचे शहर राजापूर असून ते ७ किलोमीटर अंतरावर आहे.
साक्षरता
संपादन- एकूण साक्षर लोकसंख्या: २९५
- साक्षर पुरुष लोकसंख्या: १३६ (८३%)
- साक्षर स्त्री लोकसंख्या: १५९ (७८%)
हवामान
संपादनपावसाळ्यात येथे भरपूर प्रमाणात पाऊस पडतो आणि हवामान समशीतोष्ण राहते. हिवाळ्यात येथील हवामान थंड असते व अनेकदा सकाळी धुके पडते. उन्हाळ्यात हवामान उष्ण असते. पावसाळ्यात येथे भातशेती, नागलीशेती केली जाते.
शैक्षणिक सुविधा
संपादनगावात १ शासकीय पूर्व-प्राथमिक शाळा , १ शासकीय प्राथमिक शाळा आहे.
वैद्यकीय सुविधा (शासकीय)
संपादनसर्वात जवळील सामूहिक आरोग्य केंद्र ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे.सर्वात जवळील प्राथमिक आरोग्य केंद्र १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे.गावात १ प्राथमिक आरोग्य उपकेंद्र आहे. सर्वात जवळील प्रसूति व बालकल्याण केंद्र १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळचे क्षयरोग उपचार केंद्र १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील ॲलोपॅथी रुग्णालय १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे.सर्वात जवळील पर्यायी औषधोपचार रुग्णालय १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील दवाखाना १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे.सर्वात जवळील पशुवैद्यकीय रुग्णालय ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे.सर्वात जवळील फिरता दवाखाना ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे.सर्वात जवळील कुटुंबकल्याण केंद्र १० किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे.
पर्यटन-प्रागैतिहासिक कातळशिल्पे
संपादनराजापूर ,रत्नागिरी व लांजा तालुक्यात ४२गावांमधून ८५० कातळशिल्पे सापडली आहेत. गोवळ या गावातही मानवी संस्कृतीच्या प्रागेतिहास काळातील कातळशिल्पे आहेत. शोधकर्ते सुरेंद्र ठाकुरदेसाई,धनंजय मराठे आणि सुधीर रिसबूड या शोधकर्त्यांनी चार वर्षापासून ही मोहिम सुरू केली आहे. कातळशिल्पांच्या संरक्षणासाठी प्रथमच शासनाकडून निधी मंजूर झाला आहे.[२]
राजापूर लॅटेराईट टर्फ हा राजापूर शहरासह पंचक्रोशीतील गावांना कुशीत घेतलेला विस्तीर्ण सडा आहे. गोवळ, देवाचेगोठणे, सोलगाव, बारसू, देवीहसोळ या गावांच्या या सड्यावर ही कातळ खोदशिल्पे आहेत. बारसू, पन्हळेच्या सड्यावर ४ ठिकाणी ३७ शिल्पे आढळली. यात २० फूट बाय १८ फुटांचे चौकोनी शिल्पपट व शेजारी लज्जागौरीची रचना आहे. या दोन्ही शिल्पांचा एकमेकांशी काहीतरी संबंध आहे असा अभ्यासकांचा अंदाज आहे.[३]
पिण्याचे पाणी
संपादनगावात शुद्धीकरण न केलेल्या नळाच्या पाण्याचा पुरवठा आहे.
स्वच्छता
संपादनगावात गटारव्यवस्था नाही.
संपर्क व दळणवळण
संपादनसर्वात जवळील पोस्ट ऑफिस ५ ते १० किलोमीटर अंतरावर आहे.
बाजार व पतव्यवस्था
संपादनगावात बँका व एटीएम नाहीत.
आरोग्य
संपादनगावात एकात्मिक बाल विकास योजना (पोषण आहार केंद्र) उपलब्ध आहे. गावात अंगणवाडी (पोषण आहार केंद्र) उपलब्ध आहे.
वीज
संपादन१८ तासांचा वीजपुरवठा प्रतिदिवस घरगुती वापरासाठी व शेतीसाठी उपलब्ध आहे.
जमिनीचा वापर
संपादनगोवळ ह्या गावात जमिनीचा वापर खालीलप्रमाणे होतो (हेक्टरमध्ये क्षेत्रफळ):
- बिगरशेती वापरात असलेली जमीन: २२.८१
- ओसाड व लागवडीला अयोग्य जमीन: ४९.०८
- फुटकळ झाडीखालची जमीन: २९.८९
- कायमस्वरूपी पडीक जमीन: १०.५६
- सद्यस्थितीतील पडीक जमीन: ७.२७
- पिकांखालची जमीन: ६६.९३
- एकूण बागायती जमीन: ६६.९३
कातळ खोदशिल्प
संपादनह्या गावात कातळ खोदशिल्पे आढळली आहेत.
उत्पादन
संपादनगोवळ या गावी पुढील वस्तूंचे उत्पादन होते ( महत्त्वाच्या उतरत्या अनुक्रमाने): आंबा, आंबावडी, काजू
संदर्भ
संपादन- ^ ORGI. "Census of India Website : Office of the Registrar General & Census Commissioner, India". www.censusindia.gov.in. 2018-03-19 रोजी पाहिले. line feed character in
|title=at position 81 (सहाय्य) - ^ "प्रथमच कातळशिल्पांना २४ कोटींचा निधी". सकाळ. १० मार्च २०१८. १७ मार्च २०१७ रोजी पाहिले.
- ^ "बारसू, रावारीत आढळली 67 कातळशिल्पे". सकाळ. ९ जानेवारी २०१७. १७ मार्च २०१८ रोजी पाहिले.
