अंतराळयात्री
अंतराळयात्री वा अंतराळवीर (इंग्रजी- astronaut, cosmonaut) हा अंतराळयान चालवणारा किंवा त्यामधून अवकाशप्रवास करणारा मनुष्य आहे.अंतराळवीर किंवा कॉसमोनॉट ही एक मनुष्य अंतराळयंत्र प्रोग्रामद्वारे प्रशिक्षित केलेली व्यक्ती आहे ज्याला अंतराळ यानाचे कमांड, पायलट किंवा क्रू मेंबर म्हणून काम करण्यासाठी प्रशिक्षित केले जाते. जरी सामान्यत: व्यावसायिक अंतराळ प्रवाश्यांसाठी राखीव असले तरी या अटी शास्त्रज्ञ, राजकारणी, पत्रकार आणि पर्यटकांसह अंतराळात प्रवास करणारा कोणालाही लागू होतात.२००२ पर्यंत, अंतराळवीरांना सैन्याने किंवा नागरी अवकाश एजन्सीद्वारे पूर्णपणे सरकार पुरस्कृत आणि प्रशिक्षण दिले. २००४ मध्ये खासगी अर्थसहाय्यित स्पेसशिपऑनच्या सबोर्बिटल फ्लाइटसह, अंतराळवीरांची एक नवीन श्रेणी तयार केली गेली: व्यावसायिक अंतराळवीर.[१]
राकेश शर्मा हे भारतातले पहिले अंतराळवीर होत. वायुसेनेत अनेक वर्षे सेवा केल्यावर त्यांना ही संधी मिळाली. जगातील पहिला अंतराळवीर होण्याचा मान रशियाकडे जातो. रशियाने सर्वप्रथम 'स्पुटनिक १' हा उपग्रह अंतराळात सोडून अंतराळयुगाची सुरुवात केली. त्यानंतर 'लायका' ही कुत्री अंतरिक्षात धाडून मानवाच्या अंतराळप्रवासाची खात्री करून घेतली. मग युरी गागारिन यांना रशियाने अंतराळात धाडून सुखरुपपणे पृथ्वीवर परत आणले.
अंतराळयात्री व्यक्ती
संपादनकल्पना चावला ही अमेरिकन अंतराळवीर, अभियंता आणि अंतराळात जाणाऱ्या भारतीय वंशाची पहिली महिला होती.
सुनीता विल्यम्स मुलाखत ही भारतीय वंशाची अमेरिकन नौसेनेतील अधिकारी व नासा अंतराळयात्री आहेत
- पहिला सजीव अंतराळवीर : लायका नावाच्ही कुत्री (रशिया)[२]
- पहिला पुरुष अंतराळवीर : युरी गागारीन (रशिया)
- पहिली महिला अंतराळवीर : व्हेलेन्तिना तेरेश्कोव्हा (रशिया)
- चंद्रावर उतरणारा पहिला मानवः नील आर्मस्ट्रॉंग (अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने)
संदर्भ यादी
संपादन- ^ "Astronaut". Wikipedia (इंग्रजी भाषेत). 2019-09-07.
- ^ "शिमन वळवी: अंतराळ यात्री". शिमन वळवी. 2019-09-12 रोजी पाहिले.