राष्ट्रीय युद्ध स्मारक (भारत)

राष्ट्रीय युद्ध स्मारक (National War Memorial) हे भारताची राजधानी नवी दिल्लीमधील इंडिया गेट परिसरात भारत सरकारद्वारा सशस्त्र सेनांचा सन्मान करण्यासाठी बांधण्यात आलेला एक स्मारक आहे. हे स्मारक १५ ऑगस्ट १९९८ मध्ये बांधण्यात आले. भारत सरकारचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी २५ फेब्रुवारी, २०१९ रोजी इंडिया गेटजवळ, ४० एकर जागेमध्ये राष्ट्रीय युद्ध स्मारक देशाला समर्पित केले.^[१]

संग्रहालय

संग्रहालयात विविध बंदुका, शस्त्रास्त्रे लष्कराच्या यशस्वी मोहिमाची छायाचित्रे, विविध पदके, शिवछत्रपतींचे पुतळे, निरनिराळे रणगाडे या सर्वांचे फलकातून माहिती दिली आहे.

कार्यक्रम मालिका

१९६० - सशस्त्र सैन्याने प्रथम राष्ट्रीय युद्ध स्मारक प्रस्तावित केले.
२००६ - भारतीय गेट क्षेत्रामध्ये राष्ट्रीय युद्ध स्मारकासाठी सशस्त्र बलों आणि सशस्त्र दलाचे दिग्गजांच्या सतत मागणीच्या मागणीत, संयुक्त प्रगतीशील गठबंधन (यूपीए) सरकारने प्रणव मुखर्जी यांच्या अध्यक्षतेखाली (मंत्रिमंडळाच्या) गटाचे (गोम) गठित केले. राष्ट्रीय युद्ध स्मारकांच्या मागणीची तपासणी करण्यासाठी राष्ट्रपती बनले. २००६ मध्ये संरक्षण मंत्रालयाने निर्णय घेतला की इंडिया गेटच्या परिसरात युद्ध स्मारक स्थापित करावा. परंतु शहरी विकास मंत्रालयाच्या अंतर्गत पॅनेल्स म्हणाले की क्षेत्र एक वारसा क्षेत्र आहे आणि त्यावर बांधला जाऊ नये.
२० ऑक्टोबर २०१२ - ५० वर्षांनंतर सरकारने २० ऑक्टोबर १९६२ रोजी अमर जवान ज्योतीच्या सन्माननीय समारंभात भारतीय सन्मानार्थ तिबेटच्या ठिकठिकाणावरून चीनच्या पीएलए फॉर्मेशनने आक्रमक वर्धापन दिन निश्चित केले. १९६२ च्या युद्धात सैनिक ठार सशस्त्र दलाच्या नेत्यांनी उपस्थित असलेल्या समारंभास, ए.के. ॲंटनी, संरक्षण मंत्री यांनी जाहीर केले की, भारताने सशस्त्र सेनांच्या राष्ट्रीय युद्ध स्मारकांच्या दीर्घकालीन मागणीस मान्यता दिली आहे आणि भारतातील राष्ट्रीय युद्ध स्मारक बांधले जाईल.
फेब्रुवारी २०१४ - २०१४ च्या लोकसभा निवडणुकीत नरेंद्र मोदी यांनी मागील स्मारकविरोधी युद्ध स्मारक बांधण्यात अयशस्वी ठरले होते.
७ ऑक्टोबर २०१५ - कॅबिनेटने युद्ध स्मारक तयार करण्याच्या प्रस्तावाला पास केले. स्मारक आणि संग्रहालयासाठी ५०० कोटी रुपये मंजूर झाले. स्मारकविधीसाठी १७६ कोटी रुपये मंजूर.
मे २०१६ - केंद्रीय मंत्रिमंडळाला राष्ट्रीय म्युझियम संग्रहालय तयार करण्यासाठी योग्य जागा म्हणून राजस्थान पार्क कॉम्प्लेक्स योग्य ठिकाणी उपलब्ध असलेल्या उच्चस्तरीय संचालक समितीने (ईएएससी) घेतलेल्या निर्णयाची माहिती दिली. नॅशनल वॉर मेमोरियलच्या संदर्भात ते ऑक्टोबर २०१५ मध्ये झालेल्या कॅबिनेटने मंजूर केलेल्या इंडिया गेटच्या 'सी' हेक्सागोन येथे तयार केले जाईल.
३० ऑगस्ट २०१६ - MyGov.in वेब पोर्टलवर एनडब्लूएम आणि संग्रहालय उभारण्यासाठी जागतिक डिझाइन स्पर्धा.
एप्रिल २०१७ - जागतिक डिझाइन स्पर्धा जाहीर केली. मुंबई स्थित एसपी + स्टुडिओचा प्रस्ताव राष्ट्रीय युद्ध संग्रहालयासाठी डिझाइन जिंकला. चेन्नई स्थित वेबी डिझाईन लॅबच्या प्रस्तावाला स्मारकविधीसाठी विजेते घोषित करण्यात आले. "नॅशनल वॉर मेमोरियलसाठी ग्लोबल डिझाइन कॉम्पिटीशन" साठी एकूण ४२७ सबमिशन प्राप्त झाले असून "भारतीय राष्ट्रीय युद्ध संग्रहालयासाठी जागतिक वास्तुशिल्प स्पर्धा" साठी एकूण २६८ सबमिशन प्राप्त झाले आहेत.
१५ ऑगस्ट २०१८ - उद्घाटनासाठी एनडब्ल्यूएमची पहिली मुदत संपली.
१ जनुकारी २०१९ - राष्ट्रीय युद्ध स्मारक बांधकाम पूर्ण.
२५ फेब्रुवारी २०१९ - रोजी राष्ट्रीय युद्ध स्मारक उद्घाटन झाले.^[२]

संदर्भ

^ "National War Memorial Takes Shape Six Decades After Being Conceived". The Wire. 2 मार्च 2019 रोजी पाहिले.
^ "National War Memorial to be finally inaugurated this month - Times of India". web.archive.org. रोजी मूळ पानापासून संग्रहित2019-02-03. 2 मार्च 2019 रोजी पाहिले.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)

[1] "National War Memorial Takes Shape Six Decades After Being Conceived". The Wire. 2 मार्च 2019 रोजी पाहिले.

[2] "National War Memorial to be finally inaugurated this month - Times of India". web.archive.org. रोजी मूळ पानापासून संग्रहित2019-02-03. 2 मार्च 2019 रोजी पाहिले.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)

[१]

[२]