सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालय (भारत)

सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालय हे भारत सरकारचे एक मंत्रालय आहे. अनुसूचित जाती , इतर मागासवर्गीय , मॅन्युअल स्कॅव्हेंजर्स, अपंग, वृद्ध आणि अंमली पदार्थांच्या सेवनाने बळी पडलेल्या लोकांसह समाजातील वंचित आणि उपेक्षित घटकांच्या कल्याणासाठी, सामाजिक न्यायासाठी आणि सक्षमीकरणासाठी हे जबाबदार आहे.

सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्री हे मंत्रीपरिषदेचे सदस्य म्हणून कॅबिनेट दर्जाचे असतात. सध्याचे मंत्री वीरेंद्र कुमार असून त्यांना राज्यमंत्री रतनलाल कटारिया, कृष्ण पाल गुजर आणि रामदास आठवले यांनी मदत केली आहे .

इतिहास

१९८५-८६ मध्ये, माजी कल्याण मंत्रालयाची विभागणी महिला आणि बाल विकास विभाग आणि कल्याण विभागामध्ये करण्यात आली. त्याच वेळी, गृह मंत्रालयाच्या अनुसूचित जाती विकास विभाग, आदिवासी विकास विभाग आणि अल्पसंख्याक आणि मागासवर्गीय कल्याण विभाग आणि कायदा मंत्रालयाच्या वक्फ विभाग यांनी ही मंत्रालये सोडून नवीन कल्याण मंत्रालय तयार केले.

कल्याण मंत्रालयाने मे १९९८ मध्ये सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्रालय हे नाव स्वीकारले. ऑक्टोबर १९९९ मध्ये, आदिवासी विकास विभागाने मंत्रालय सोडून स्वतःचे मंत्रालय, आदिवासी व्यवहार मंत्रालय बनवले . जानेवारी २००७ मध्ये, अल्पसंख्याक विभाग आणि वक्फ युनिटला मंत्रालयातून हलवून अल्पसंख्याक कार्य मंत्रालय स्थापन करण्यात आले आणि बाल विकास विभागाने महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाची स्थापना करण्यासाठी मंत्रालय सोडले. बाबू जगजीवन राम यांच्या विचारधारा आणि तत्त्वज्ञानाचा प्रचार करण्यासाठी मंत्रालयाने 'बाबू जगजीवन राम नॅशनल फाउंडेशन' स्थापन केले आहे.

२०१२ मध्ये, केंद्रीय सामाजिक न्याय आणि सक्षमीकरण मंत्री यांनी अंध महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी ओब्लिंडिया ही ऑनलाइन लायब्ररी सुरू केली. लाँच करताना, लायब्ररीमध्ये १० भाषांमधील १२,००० पुस्तकांचा समावेश होता.

संघटना

मंत्रालयाचे पाच कचेरी आहेत, प्रत्येकाचे प्रमुख सह सचिव असतात: अनुसूचित जाती विकास कचेरी; मागासवर्गीय ब्युरो समन्वय, माध्यम, प्रशासन; अपंगत्व कचेरी; सामाजिक संरक्षण (एसडी) कचेरी; आणि प्रकल्प, संशोधन, मूल्यमापन आणि देखरेख कचेरी.