लहान मुलांचे हक्क
लहान मुलांचे हक्क हा मानवी हक्कांचा एक उपसमूह आहे. ज्यात अल्पवयीनांना दिले जाणारे विशेष संरक्षण आणि काळजी च्या अधिकारांकडे विशेष लक्ष दिले जाते. (युवकांचे हक्क वेगळे आहेत). इ.स. १९८९ च्या कन्व्हेन्शन ऑन द चाइल्ड (सीआरसी) ने बालकाची व्याख्या "अठरा वर्षांखालील कोणतीही व्यक्ती, जोपर्यंत बालकाला लागू असलेल्या कायद्यानुसार, त्यापूर्वी प्रौढत्व प्राप्त होत नाही तोपर्यंत."[१] मुलांच्या हक्कांमध्ये पालक, मानवी ओळख तसेच शारीरिक संरक्षण, अन्न, सार्वत्रिक राज्यातर्फे मोफत शिक्षण, आरोग्य सेवा आणि मुलाच्या वयासाठी आणि विकासासाठी योग्य असलेले गुन्हेगारी कायदे, समान संरक्षण या मूलभूत गरजा यांचा समावेश आहे. मुलां-मुलींचे नागरी हक्क आणि मुलां-मुलींची वंश, लिंग, लैंगिक अभिमुखता, लिंग ओळख, राष्ट्रीय मूळ, धर्म, अपंगत्व, रंग, वांशिकता किंवा इतर वैशिष्ट्यांच्या आधारावरील भेदभावापासून मुक्तता. मुलां-मुलींच्या हक्कांचे स्पष्टीकरण त्यांना स्वायत्त कारवाईची क्षमता देण्यापासून ते बालकांना शारीरिक, मानसिक आणि भावनिकरित्या शोषणापासून मुक्त होण्यापर्यंतची श्रेणी असते. या कायद्याचा "दुरुपयोग" म्हणजे काय हा वादाचा मुद्दा आहे. इतर व्याख्यांमध्ये काळजी आणि पालनपोषणाचे अधिकार समाविष्ट आहेत.[२] आंतरराष्ट्रीय कायद्यामध्ये "किशोरवयीन", "किशोर" किंवा "युवा" यांसारख्या तरुण लोकांचे वर्णन करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या इतर संज्ञांची व्याख्या नाहीत.[३] परंतु मुलांच्या हक्कांची चळवळ युवा हक्क चळवळीपेक्षा वेगळी मानली जाते. मुलांच्या हक्कांचे क्षेत्र कायदा, राजकारण, धर्म आणि नैतिकता या क्षेत्रांमध्ये पसरलेले आहे.
औचित्य संपादन
कायद्यानुसार अल्पवयीन म्हणून, जगातील कोणत्याही ज्ञात अधिकारक्षेत्रात मुलांना स्वायत्तता किंवा स्वतःसाठी निर्णय घेण्याचा अधिकार नाही. त्याऐवजी पालक, सामाजिक कार्यकर्ते, शिक्षक, युवा कामगार आणि इतरांसह त्यांचे प्रौढ काळजीवाहू परिस्थितीनुसार, त्या अधिकाराने निहित आहेत.[४] काहींचा असा विश्वास आहे की ही परिस्थिती मुलांना त्यांच्या स्वतःच्या जीवनावर अपुरे नियंत्रण देते आणि त्यांना असुरक्षित बनवते.[५] लुई अल्थुसरने या कायदेशीर यंत्रणेचे वर्णन करण्यापर्यंत मजल मारली आहे, जसे की ते मुलांना लागू होते, "दडपशाही राज्य उपकरणे" म्हणून.[६]
संदर्भ संपादन
- ^ Convention on the Rights of the Child, G.A. res. 44/25, annex, 44 U.N. GAOR Supp. (No. 49) at 167, U.N. Doc. A/44/49 (1989), entered into force Sept. 2 1990.
- ^ Bandman, B. (1999) Children's Right to Freedom, Care, and Enlightenment. Routledge. p 67.
- ^ "Children and youth", Human Rights Education Association. Retrieved 2/23/08.
- ^ Lansdown, G. "Children's welfare and children's rights," in Hendrick, H. (2005) Child Welfare And Social Policy: An Essential Reader. The Policy Press. p. 117
- ^ Lansdown, G. (1994). "Children's rights," in B. Mayall (ed.) Children's childhood: Observed and experienced. London: The Falmer Press. p 33.
- ^ Jenks, C. (1996) "Conceptual limitations," Childhood. New York: Routledge. p 43.
बाह्य दुवे संपादन
- "पालकांचे हक्क आणि दायित्वे". इंटरनेट एनसायक्लोपीडिया ऑफ फिलॉसॉफी
- बाल हक्क माहिती नेटवर्क
- मुलांचे हक्क आंतरराष्ट्रीय ब्युरो
- स्माईल फाउंडेशन इंडिया
- ब्रिटिश कोलंबिया, कॅनडाची "everychild.ca" बाल हक्क जनजागृती मोहीम. संसाधनांमध्ये बालहक्कांच्या अधिवेशनाशी संबंधित दुवे आणि प्रकाशने समाविष्ट आहेत.