रासायनिक अभियांत्रिकी

रासायनिक अभियांत्रिकीची व्याख्या एक वा दोन ओळीत करणे कठीण आहे. परंतु असे म्हणता येईल की प्रत्येक उत्पादन प्रक्रियेत रासायनिक अभियांत्रिकी संकल्पनांची गरज असते. रासायनिक अभियांत्रिकीमध्ये रासायनिक व भौतिक प्रक्रियांचा पदार्थांच्या अधिक मौल्यवान उत्पादने वा उपयुक्‍त स्वरूपाच्या उर्जांमधील रूपांतरासाठी वापर होतो. रासायनिक अभियंत्याचे काम संकल्पना निर्माण करणे,तिचे आरेखन व विकास करणे, आणि त्या संकल्पनांचा वापर करून प्रक्रिया लाभदायक , सुरक्षित, कार्यक्षम व पर्यावरणदृष्ट्या स्वीकारार्ह बनवणे हे होय. रासायनिक अभियंत्याचा उत्पादन कसे व किती असावे ,त्याचा दर्जा काय असावा,काम करणाऱ्या लोकांची सुरक्षा,पर्यावरण व प्रदूषण नियंत्रण विषयीच्या कायद्यांचे पालन करणे व सर्वांत मह्त्वाचे म्हणजे प्रक्रियेतून उपलब्ध सामुग्रीतून जास्तीत जास्त उत्पादन काढता येईल अशी प्रक्रिया बनवणे यात मोठा वाटा असतो.रासायनिक अभियांत्रिकी शिक्षण is unique for its strong emphasis on building-up the ability to apply a system’s approach to problem solving, to synthesize उपयुक्‍त results, to from उत्पादनive partnerships with other professions, and to apply principles from a broad range of scientific disciplines. Completion of the रासायनिक अभियांत्रिकी Program leads to the BS degree and provides the शिक्षण necessary for continual professional growth or for graduate studies.And post graduate opens the door for the detalied research in the respected specific areas or working in the projects with broader view and cleared fundamentals.In case of any process industry रासायनिक अभियंता is the whole and sole incharge of the plant/project who co-ordinates among different अभियंते from different fields.Thus रासायनिक अभियंता acts as a common platform to give the fruitful result for the process industry.

ह्या लेखाचा/विभागाचा इंग्रजी किंवा अमराठी भाषेतून मराठी भाषेत भाषांतर करावयाचे बाकी आहे. अनुवाद करण्यास आपलाही सहयोग हवा आहे. ऑनलाईन शब्दकोश आणि इतर सहाय्या करिता भाषांतर प्रकल्पास भेट द्या. कृपया, पुढील भाषांतर संकेतांचे पालन आवर्जून करा. विकिपीडिया:शीर्षकलेखन संकेत अनुसार काही अपवाद वगळता लेख शीर्षके मराठीतच असणे अभिप्रेत आहे. एकूण लेख संख्येच्या अंदाजे २% पेक्षा अधिक लेख भाषांतर प्रतिक्षेत (इंग्रजी मसुद्याच्या स्वरूपात) असू नयेत असा संकेत आहे. स्वतःच्या संपादन संख्येच्या २% पेक्षा अधिक लेखात मसुदे परभाषेत चिटकवू नयेत.

मुख्य विषय

रासायनिक आभियांत्रिकीमध्ये खालिल विषयांचा अभ्यास मुख्यत्वे होतो.

• वहन शास्त्र( Transport phenomenon)
  • उष्णता वहन (Heat transfer)
  • पदार्थ वहन (Mass transfer)
  • संवेग वहन (Momemtum transfer)

• रासायनिक तंत्रज्ञान (Chemical technology)

• रासायनिक उर्जाशास्त्र (Chemical engineering Thermodynamics)

• प्रक्रिया शास्त्र
  • रासायनिक प्रक्रिया आभियांत्रिकी (Chemical reaction engineering)
  • प्रकिया नियोजन (Process design)
  • यांत्रिक प्रक्रिया (Mechanical operations)
  • प्रक्रिया नियंत्रण (Process control)

तसेच वरील विषयांशी निगडित असल्यामुळे रासायनिक अभियंत्याला खालिल विषयांत देखील प्राविण्य मिळवावे लागते.

• अभियांत्रिकी गणित
• प्रवाह विज्ञान (fluid dynamics)
• स्ट्रेंथ ऑफ मटेरियल पदार्थ-क्षमता विज्ञान
• भौतिकशास्त्र व रसायनशास्त्र
• जर जीव- तंत्रज्ञानात प्राविण्य मिळवायचे असेल तर जीवशास्त्र मुख्यत्वे सूक्ष्मजीवशास्त्र

रासायनिक आभियंता या विषयांच्या ज्ञानाद्वारे खालि नमुद केलेल्या औद्योगिक क्षेत्रात महत्त्वाची भूमिका बजावु शकतो

• रसायने उत्पादन
• रासायनिक खते
• प्लास्टिक - विविध प्रकार व त्यांचे उत्पादन
• औषधे
• पेट्रोलियम - शुद्धीकरण, वहन, वापर, विविध उत्पादनांचे उत्पादन
• पर्यावरण आभियांत्रिकी - जल-शुद्धीकरण , तसेच सांडपाणी शुद्धीकरण , दुषित हवा तसेच वायु शुद्धीकरण, घन कचरा व्यवस्थापन व पुनर्वापर
• अन्न प्रक्रिया
• दुग्ध प्रक्रिया
• उर्जा प्रकल्प