दत्तांश
सामान्य वापरामध्ये, दत्तांश हा माहिती व्यक्त करणारा, प्रमाण, गुणवत्ता, वस्तुस्थिती, आकडेवारी, इतर पायाभूत गोष्टींचे वर्णन करणारा स्वतंत्र किंवा सतत मूल्यांचा संग्रह आहे. अर्थाची अेकके, किंवा चिन्हांचे केवळ अनुक्रम ज्याचा औपचारिक अर्थ पुढे केला जाऊ शकतो. हे दत्तांशाच्या संग्रहातील वैयक्तिक मोल आहे. दत्तांश सहसा अशा संरचनेत आयोजित केला जातो जसे की तक्ते जे अतिरिक्त संदर्भ आणि अर्थ प्रदान करतात आणि जे स्वतः मोठ्या संरचनेत दत्तांश म्हणून वापरले जाऊ शकतात. संगणकीय प्रक्रियेत दत्तांश चल(व्हेरिएबल्स) म्हणून वापरला जाऊ शकतो. [१] [२] दत्तांश अमूर्त कल्पना किंवा ठोस मोजमाप दर्शवू शकतो. [३] दत्तांश सामान्यतः वैज्ञानिक संशोधन, अर्थशास्त्र आणि मानवी संस्थात्मक क्रियांच्या इतर सर्व प्रकारांमध्ये वापरला जातो. दत्तांश सेटच्या उदाहरणांमध्ये किंमत निर्देशांक (जसे की ग्राहिक मौल्य निर्देशांक ), निरुद्योगीता दर, साक्षरता दर आणि जनगणना दत्तांश यांचा सामावेश होतो. या संदर्भात, दत्तांश कच्च्या तथ्ये आणि आकडेवारीचे प्रतिनिधित्व करतो ज्यातून उपयुक्त माहिती काढली जाऊ शकते.
मोजमाप, निरीक्षण, क्वेरी किंवा विश्लेषण यासारख्या तंत्रांचा वापर करून दत्तांश गोळा केला जातो आणि सामान्यत: संख्या किंवा वर्ण म्हणून दर्शविला जातो ज्यावर पुढील प्रक्रिया केली जाऊ शकते. फील्ड दत्तांश हा दत्तांश आहे जो अनियंत्रित इन-सीटू वातावरणात गोळा केला जातो. प्रायोगिक दत्तांश हा असा दत्तांश आहे जो नियंत्रित वैज्ञानिक प्रयोगाच्या दरम्यान सज्ज केला जातो. गणना, तर्क, चर्चा, सादरीकरण, कल्पनाचित्रण किंवा उत्तर-विश्लेषणाचे इतर प्रकार यासारख्या तंत्रांचा वापर करून दत्तांशाचे विश्लेषण केले जाते. विश्लेषणापूर्वी, कच्चा दत्तांश (किंवा प्रक्रिया न केलेला दत्तांश) सामान्यत: स्वच्छ केला जातो: बाह्यस्थितक काढले जातात आणि स्पष्ट साधन किंवा दत्तांश नोंदणी त्रुटी सुधारल्या जातात.
अर्थ संपादन
दत्तांश, माहिती, ज्ञान आणि शहाणपण या जवळून संबंधित संकल्पना आहेत, पण प्रत्येकाची एकमेकांशी संबंधित भूमिका आहे आणि प्रत्येक शब्दाचा अर्थ आहे. सामान्य दृश्यानुसार, दत्तांश गोळा केला जातो आणि त्याचे विश्लेषण केले जाते; एकदा दत्तांशाचे विश्लेषण केल्यावर निर्णय घेण्यासाठी योग्य माहिती बनते. [४] दत्तांशाचा संच एखाद्या व्यक्तीसाठी किती माहितीपूर्ण आहे हे त्या व्यक्तीला किती प्रमाणात अनपेक्षित आहे यावर अवलंबून असते, असे म्हणता येईल. दत्तांश प्रवाहात सामाविष्ट असलेल्या माहितीचे प्रमाण त्याच्या शॅनन एन्ट्रॉपीद्वारे वैशिष्ट्यीकृत केले जाऊ शकते.
दत्तांश प्रलेख संपादन
जेव्हा जेव्हा दत्तांशाची नोंदणी करणे आवश्यक असते तेव्हा दत्तांश प्रलेखाच्या स्वरूपात अस्तित्वात असतो. दत्तांश प्रलेखांच्या प्रकारांमध्ये हे सामाविष्ट आहे:
- दत्तांश निधान
- दत्तांशिक अभ्यास
- दत्तांश संच
- अनुदेशन
- दत्तांशपत्रे
- दत्तांशगार
- दत्तांश माहितीपुस्तक
- दत्तांश जर्नल
यापैकी काही दत्तांश प्रलेख (दत्तांश निधान, दत्तांशिक अभ्यास, दत्तांश संच आणि अनुदेशन) दत्तांश उद्धरण निर्देशांकात अनुक्रमित केले जातात, तर दत्तांश पत्रे पारंपरिक ग्रंथसूची दत्तांशगारात अनुक्रमित केले जातात, उदा., विज्ञान उद्धरण निर्देशांक .
दत्तांश मिळविणारी संपादन
प्राथमिक स्रोताद्वारे (संशोधक हा दत्तांश मिळविणारी करणारा पहिली व्यक्ती आहे) किंवा दुय्यम स्रोत (संशोधक हा दत्तांश मिळवतो जो इतर स्त्रोतांद्वारे आधीच गोळा केला गेला आहे, जसे की वैज्ञानिक जर्नलमध्ये प्रसारित केलेला दत्तांश) द्वारे पूर्ण केला जाऊ शकतो. दत्तांशिक विश्लेषण पद्धती भिन्न असतात आणि त्यात दत्तांश त्रिकोण आणि दत्तांश पाझरणे यांचा सामावेश होतो. [५] संशोधनाची वस्तुनिष्ठता अधिकाधिक वाढविण्यासाठी आणि शक्य तेवढ्या पूर्ण तपासाधीन घटना समजून घेण्यास मुभा देण्यासाठी विश्लेषणाचे पाच सुशक्य कोन (किमान तीन) वापरून दत्तांश संकलित करणे, वर्गीकरण करणे आणि त्याचे विश्लेषण करण्याची नंतरची एक स्पष्ट पद्धत प्रदान करते: गुणात्मक आणि परिमाणात्मक पद्धती, साहित्य आढावे (विद्वान लेखांसह), तज्ञांचे संलाप आणि संगणक सिम्युलेशन. त्यानंतर सर्वात संबंधित माहिती काढण्यासाठी पूर्व-निर्धारित चरणांच्या मालिकेचा वापर करून दत्तांश "झिरपणी" केली जाते.
- ^ OECD Glossary of Statistical Terms. OECD. 2008. p. 119. ISBN 978-92-64-025561.
- ^ "Statistical Language - What are Data?". Australian Bureau of Statistics. 2013-07-13. Archived from the original on 2019-04-19. 2020-03-09 रोजी पाहिले.
- ^ "Data vs Information - Difference and Comparison | Diffen". www.diffen.com (इंग्रजी भाषेत). 2018-12-11 रोजी पाहिले.
- ^ "Joint Publication 2-0, Joint Intelligence" (PDF). Joint Chiefs of Staff, Joint Doctrine Publications. Department of Defense. 23 October 2013. pp. I-1. Archived from the original (PDF) on 18 July 2018. July 17, 2018 रोजी पाहिले.
- ^ Mesly, Olivier (2015). Creating Models in Psychological Research. États-Unis : Springer Psychology : 126 pages. आयएसबीएन 978-3-319-15752-8