निरीक्षण

निरीक्षण म्हणजे सक्रिय राहून प्राथमिक माहिती स्रोत वापरून माहिती मिळवणे होय. जीवनात निरिक्षणास अतिशय महत्त्व आहे. विज्ञानात निरिक्षणातून आलेल्या अंदाजास अतिशय महत्त्व आहे. माहिती साठवणूक करून त्यापासून माहितीचे वेगवेगळे भाग बनवून निरिक्षण केले जाते. गुणात्मक आणि संख्यात्मक निरिक्षण असू शकते.

गृहीतक

निरिक्षणातून गृहीतक मांडता येतात. हा निरिक्षणाचा फायदा होय. प्रयोग , निरिक्षण अभ्यास , फील्ड स्टडी किंवा सिम्युलेशनद्वारे गृहीतकांच्या भविष्यवाण्यांची चाचणी घेता येते.

निरिक्षण मोजमापे

मानवी भावनांचे प्रभाव व्यक्तिनिष्ठ आणि गुणात्मक असतात , ज्यामुळे त्यांना रेकॉर्ड करणे किंवा तुलना करणे कठीण होते. वेगवेगळ्या लोकांद्वारे, वेगवेगळ्या वेळी आणि ठिकाणी केलेल्या निरीक्षणाची नोंद आणि तुलना करण्यास अनुमती देण्यासाठी मोजमापाचा वापर विकसित केला गेला. प्रमाणित युनिट एक कृत्रिम वस्तू, प्रक्रिया किंवा व्याख्या असू शकते जी सर्व निरीक्षकांद्वारे सामायिक केली जाऊ शकते. मानवी इंद्रिय मर्यादित आहेत आणि ऑप्टिकल भ्रमांसारख्या समजातील त्रुटींच्या अधीन आहेत . मानवी निरीक्षणास मदत करण्यासाठी वैज्ञानिक साधने विकसित केली गेली, जसे की वजन तराजू , घड्याळे , दुर्बिणी , मायक्रोस्कोप , थर्मामीटर , कॅमेरे आणि टेप रेकॉर्डर आणि संवेदनाक्षम स्वरूपाच्या घटनांमध्ये भाषांतरित करतात जे इंद्रियांद्वारे अक्षम आहेत, जसे की सूचक रंग , व्होल्टमीटर , स्पेक्ट्रोमीटर , अवरक्त कॅमेरे , ऑसिलोस्कोप , इंटरफेरोमीटर ,गिजर काउंटर आणि रेडिओ रिसीव्हर.

पूर्वाग्रह

वैज्ञानिक संशोधनाचे उद्दीष्ट म्हणजे नवीन घटनेचा शोध , हा पक्षपाती नवीन शोधांकडे दुर्लक्ष करु शकतो. अचूक वैज्ञानिक तंत्र निरीक्षणास काळजीपूर्वक रेकॉर्ड करणे, प्रयोगात्मक निरीक्षणे त्यांच्याकडून काढलेल्या निष्कर्षांपासून विभक्त करणे आणि अंध किंवा दुहेरी अंध प्रयोग म्हणून देखरेखीचे पूर्वाग्रह कमी करण्यासाठी तंत्रज्ञानावर जोर देते .

तत्त्वज्ञान

तत्त्वज्ञानाच्या दृष्टीकोनातून निरीक्षण म्हणजे विचार प्रक्रियेद्वारे संवेदी माहिती फिल्टर करण्याची प्रक्रिया. ऐकणे , दृष्टी , गंध , चव किंवा स्पर्श याद्वारे इनपुट प्राप्त केले जाते आणि नंतर तर्कसंगत किंवा तर्कहीन विचारांद्वारे विश्लेषण केले जाते.