योगासन

शरीरातील सांधे लवचीक बनविण्यासाठी, शरीर निरोगी राखण्यासाठी, अंतर्गत अवयवांना मर्दन होण्यासाठी, शरीराचा आकार बांधेसूद राखण्यासाठी आणि मन शांत व एकाग्र करण्यासाठी केलेली शरीराची विशिष्ट प्रकारची आकृती म्हणजे योगासन. माणसाच्य पाठीच्या हालचाली तीन प्रकारच्या असतात. वरच्या दिशेने ताणले जाणे, डाव्या किंवा उजव्या बाजूला पीळ देणे आणि पुढे किंवा मागे झुकणे. पुढे दिलेल्या योगासनांच्या नियमित सराव केल्याने पाठीच्या वर दिलेल्या हालचालींना उपयोगी पडणारे स्नायू सक्षम होतात.कोणत्याही प्रकाराचे आजार होत नाही.

एक् पाद चक्रासन; अर्ध मत्स्येंंद्रासन; पद्मासन; नावासन; पिच्छ मयूरासन; धनुरासन; नटराजासन; वृक्षासन

यातली काही योगासने कुठेही आणि कधीही करता येतात. फक्त तत्पूर्वी ती तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली शिकणे आवश्यक आहे.

प्राचीन भारतीय चिकित्सापद्धतीतील योगासने ही अष्टांगयोगातील तिसरी पायरी होय.

हस्त मुद्रा

नमस्ते किंवा नमस्कार मुद्रा -

• हातातील तळवे छातीसमोर आणा. तळवे एकत्र थोडे दाबा.
• आपल्या बोटांनी वरच्या दिशेने जावे आणि अंगठा छातीला स्पर्श केला पाहिजे.
• कंबर पासून थोडे वाकणे आणि त्याच वेळी मान किंचित खाली वाकणे.
• आणि नंतर "नमस्ते" म्हणा.

शून्य मुद्रा -

• मधल्या बोटाच्या टोकाला अंगठाच्या पायथ्याशी स्पर्श करा.
• थंबच्या सह हळूवारपणे प्रथम phalanges संयुक्त दाबा.
• इतर तीन बोटांनी सरळ ठेवा.
• हा मुद्रा धरा आणि वरच्या दिशेने तोंड करून आपल्या गुडघ्यावर हात ठेवा.
• आता आपले डोळे बंद करा, श्वास घ्या आणि ध्यान सुरू करा.

योगासनांवर लिहिलेली काही मराठी पुस्तके

• आधुनिक योगशास्त्र (दा.वि. जोगळेकर)
• ज्येष्ठांसाठी योगासने (निवृत्त विंग कमांडर नरेंद्र जोशी)
• दमा हटाव योग चिकित्सा (बाजीराव वि. पाटील)
• निरामय जीवनासाठी योगसाधना (दीपक बिचे)
• मुलांसाठी योगासने (लेले गुरुजी)
• योगासनामृत (बाजीराव वि. पाटील)
• शालेय मुलामुलींसाठी योगाभ्यास आणि सूर्यनमस्कार (आनंद भागवत)
• सुलभ योगासने (क्षीरसागर आणि कंपनी)

हे सुद्धा पहा

• हस्त मुद्रा
• बी.के.एस. अय्यंगार
• योग गॅलरी
• डॉ. बालाजी तांबे