हिंग

हिंग हा फेरुला फोइटिडा (Ferula assafaoetida) या वनस्पतीच्या मुळाचा रस सुकवुन त्यापासुन बनविलेला एक पदार्थ आहे. हिंग ही एक अशी वनस्पती आहे जिला वास येतो आणि तिखट चव असते. हे सामान्यतः वाळवले जाते, पिवळ्या चूर्ण मध्ये दळले जाते आणि स्वयंपाक किंवा औषधी कारणांसाठी वापरले जाते. हिंग हे अँटिऑक्सिडंट्सचा चांगला स्रोत आहे.

वापर

भारतात स्वयंपाक आणि आयुर्वेदात पाचक म्हणून हिंगाचा सर्वात वापर होतो. हिंग अनेक शतकांपासून औषधी वनस्पती म्हणून वापरली जात आहे. आयुर्वेदाने हिंग रक्त योग्य करतो असे म्हंटले आहे. हिंगातील कौमरिन नावाची रसायने रक्त पातळ करू शकतात. रक्तदाब कमी करण्यास मदत हिंगाने होऊ शकते. याचा वापर सर्दी आणि खोकल्यांवर उपचार करण्यासाठी देखील केला जाऊ शकतो. हा मसाला पचनास मदत म्हणून, मसाला म्हणून अन्नात आणि लोणच्यामध्ये वापरला जातो. हे भारतीय शाकाहारी पाककृतीमध्ये चव वाढवणारी भूमिका बजावते. श्वासोच्छवासाच्या किंवा घशाच्या समस्या, पचनाच्या समस्या किंवा काही कारणास्तव मासिक पाळी थांबल्यानंतर मासिक पाळी पुन्हा सुरू करण्यासाठी लोक हिंगाचा वापर करतात.

पोटदुखी शांत करते
डोकेदुखी आणि मायग्रेनपासून आराम मिळतो
सर्दीची लक्षणे दूर करणे
तीव्र थकवा दूर करण्यास मदत करते
सूज येणे,
पोटातील वेदनादायक वायू उत्सर्जनास मदत करते

अनेक शतकांपूर्वी, गर्भपात होण्यासाठी गर्भनिरोधक म्हणून हिंगाचा वापर केला जात होता, म्हणून हे औषधी वनस्पती गर्भवती असलेल्या, गर्भवती होऊ पाहत असलेल्या आणि स्तनपान करणाऱ्या महिलांसाठी टाळण्याची शिफारस केली जाते.

लागवड आणि उत्पादन

फेरुला एसा-फोएटिडा ही एपियासी कुटुंबातील एक वनौषधी आहे. ही एक बारमाही वनस्पती आहे. याची उंची २ ते ६ मीटर पर्यंत वाढते. फुले फिकट हिरवट पिवळी रंगाची असतात. फळे अंडाकृती, सपाट, पातळ, लालसर तपकिरी असतात. भारतासह हिंग कझाकिस्तान, उझबेकिस्तान आणि ताजिकिस्तानमध्ये पिकवला जातो.

इतिहास

हिंगाचा प्राचीन लिखित पुरावा भागवत पुराणात (7:5:23-24) आहे. यात हिंगाचा उल्लेख आहे, ज्यामध्ये असे म्हणले आहे की देवतेची पूजा करण्यापूर्वी कोणीही हिंग खाऊ नये. भारतात ही प्रथा आज ही आहे. इराण आणि भूमध्यसागरीय भूमध्य समुद्रात हिंग परिचित होते. अलेक्झांडरच्या मोहिमेद्वारे हिंग युरोपमध्ये आणले गेले.