"पुराणे" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
विकिपीडिया हे विश्वसनीय स्रोत नाही |
|||
ओळ १:
[[चित्र:Puran.jpg|इवलेसे|भारतीय पुराणे]]
{{हिंदू धर्मग्रंथ}}
'''पुराणे''' हे [[संस्कृत]] भाषेतील प्राचीन भारतीय ग्रंथ होत. मुख्य पुराणे हे एकूण १८ असून ती [[व्यास पाराशर|मह‍र्षी व्यास मुनी]] यांनी लिहिली असे मत प्रचलित आहे. भक्तीबरोबरच [[ज्ञान]], [[कर्मकांड]], [[योग
पुरा नवंं भवति इति पुराणम् । जे प्राचीन असूनही नित्यनूतन भासते ते पुराण अशी याची व्याख्या केली जाते.
ओळ ७:
नारद पुराणामध्ये पुराणांचे महत्त्व सांगताना वरील पंक्ती आली आहे. पुराणांमध्ये वेद प्रतिष्ठित आहेत म्हणजेच वेदोक्त बाबींच्या आधारावरच पुराणांची रचना होते . त्यामुळे सर्व पुराणे ही वेदमूलकच असतात अशी धारणा आहे.
== स्वरूप ==
महाभारताप्रमाणे [[पुराणे]] ही [[देव]] व सिद्ध पुरुष यांच्या कथा होत. एकूण १८ पुराणे व १८ उपपुराणे आहेत.
पुराणांमध्ये राजधर्म, न्यायव्यवस्था, धर्मशास्र, देवतांंच्या स्तुतिपर कथा, आयुर्वेद, रत्नशास्र, विविध तीर्थक्षेत्रांंचे वर्णन इत्यादी विषयांंचे वैपुल्य आढळते. पुराणे हा एक प्रकारचा इतिहास आहे.
== लक्षणे ==
पुराण कशाला म्हणावे याची व्याख्या मत्स्यपुराणात केलेली आहे ती पुढीलप्रमाणे
: '''सर्गश्च प्रतिसर्गश्च वंशो मन्वंतराणि च।'''
: '''वंशानुचरितं चैव पुराणं पंचलक्षणम् ॥'''
*१) सर्ग - सृष्टीची निर्मिती
ओळ २७:
: '''मद्वयं भद्वयं चैव ब्रत्रयं वचतुष्टयम्।'''
:
: अष्टादशपुराणानामस्मरणं कर्तुम् एकं सामान्यमश्लोकमस्ति‚ येन एतेषां पुराणानां नामानि सरलतया स्मर्तुं शक्यते ।
: म–द्वयं भ–द्वयं चैव ब्र–त्रयं व–चतुष्टयम् । अ–ना–प–लिं–ग–कू–स्कानि पुराणानि प्रचक्षते ।।<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.sanskritjagat.co.in/2013/12/18-Puran-Names-Of-18-Puran-AshtaDash-Puran-Puranam.html|शीर्षक=अष्टादश पुराणानि ।|संकेतस्थळ=संस्‍कृतजगत्|ॲक्सेसदिनांक=2019-09-13}}</ref>
ओळ ३९:
:# [[ब्रह्मांड पुराण]]
:# [[भविष्य पुराण]]
:# [[भागवत पुराण]] (देवीभागवत पुराण )
:# [[मत्स्य पुराण]]
:# [[मार्कंडेय पुराण]]
:# [[लिंग पुराण]]
:# [[वराह पुराण]]
:# [[वामन पुराण]]
:# [[वायु पुराण]] (<nowiki/>शिव पुराण)
:# [[विष्णु पुराण]]
:# [[स्कंद पुराण]] इति एतानि अष्टादशपुराणानि सन्ति ।।
ओळ ८१:
:
== उपपुराणे<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://stage.bharatdiscovery.org/india/%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3|शीर्षक=उपपुराण - भारतकोश, ज्ञान का हिन्दी महासागर|संकेतस्थळ=stage.bharatdiscovery.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-09-13}}</ref> ==▼
▲==उपपुराणे<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=http://stage.bharatdiscovery.org/india/%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3|शीर्षक=उपपुराण - भारतकोश, ज्ञान का हिन्दी महासागर|संकेतस्थळ=stage.bharatdiscovery.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-09-13}}</ref>==
* आदित्यपुराण
Line १०९ ⟶ १०७:
* [[शिव पुराण|शिवपुराण]]<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://bharatkhoj.org/india/%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3|शीर्षक=उपपुराण - भारतखोज|संकेतस्थळ=bharatkhoj.org|ॲक्सेसदिनांक=2019-09-13}}</ref>
* शिवधर्म पुराण
* सनत्कुमार पुराण
* [[सांब पुराण|सांबपुराण]]
* सौरपुराण
महर्षि वेदव्यासांने लिहिलेल्या १८ पुराणांच्या काही उपपुराण रचना आहे. उपपुराणे ही पुराणांचे संक्षिप्त रूप होय. उप पुराणाची संख्या बहुधा २७ आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|दुवा=https://www.naidunia.com/spiritual/kehte-hain-learn-about-the-amazing-information-18-purana-329579|शीर्षक=जानिए 18 पुराण के बारे में अद्भुत जानकारी|दिनांक=2015-03-19|संकेतस्थळ=Nai Dunia|भाषा=hi|ॲक्सेसदिनांक=2019-09-13}}</ref>
# सनत्कुमार पुराण,
# कपिल पुराण,
# साम्ब पुराण
# आदित्य पुराण,
# नृसिंह पुराण,
# उशनः पुराण,
# नंदी पुराण,
# माहेश्वर पुराण
# दुर्वास पुराण,
# वरुण पुराण,
# सौर पुराण.
# भागवत पुराण.
# मनु पुराण.
Line १४६ ⟶ १४३:
== संदर्भ यादी ==
{{संदर्भयादी}}
▲ .
1 ‘इतिहासपुराणाभ्यां वेदं समुपबृंह्येत् |’
श्रुतिस्मृती उभे नेत्रे पुराणं ह्रदयं स्मृतम् |
एतत्त्रयोक्त एव स्याद् धर्मो नान्यत्र कुत्रचित् ||’
देवी भागवत ११/१/२१
2 नाद्पुराण २ / १४ / १७
▲[[वर्ग:हिंदू धर्मग्रंथ]]
[[वर्ग:पुराणे| ]]
| |||