"कृष्ण" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

कृष्ण हे नाव "विष्णू सहस्रनामात" ५७वे येते, तर तेथे [[विष्णू]]चे नाव ५५०व्या क्रमांकावर आहे. कृष्ण हे नाव "केशवनामात" २४वे आहे. पूजेच्या वेळीस या नामावलीचे पठण केले जाते. कृष्ण हा द्वापारयुगाच्या अखेरीस म्हणजे [[द्वापारयुग]] आणि कलीयुगकलियुग यांच्या संधिकालात इ.स.पू. तीन हजार वर्षांच्या पूर्वीआसपास झाला असावा.

कृष्ण हा यादव कुळातील आहे. कृष्ण हा वासुदेववसुदेव व देवकीचा यांचा पुत्र. कंस हा मामा. [[सुभद्रा]] आणि [[द्रौपदी]] या दोन्ही भगवान श्रीकृष्णाच्या बहिणी. अन् त्यातूनपैकी सुभद्रा ही सख्खी, तर द्रौपदी ही मानलेली [[बहीण]] होती. [[बलराम]] हा भाऊ आहे. रूक्मिणीरुक्मिणी, सत्यभामा, जांबवतीजाम्बवती, नग्नजित्तिसत्या, लक्षणालक्ष्मणा, कालिन्दिकालिन्दी, भद्रा, आणि मित्रवृन्दामित्रविन्दा या पत्नीपत्‍नी होत्या.

[[ब्रह्मवैवर्तपुराण]] या ग्रंथात [[राधा]] ही कृष्णाची परमप्रिया आहे असा उल्लेख आहे. राधा ही कृष्णाची प्रेयसी किंवा भक्त होती. राधा व कृष्ण हे मूळचे [[सांख्यशास्त्र|सांख्यशास्त्रातील]] [[प्रकृती]] व [[पुरुष]] होत, असे काहींचे मत आहे. राधा हे कृष्णाचचकृष्णाचेच स्रीरूपस्त्रीरूप आहे व कृष्णच राधेचंराधेचे पुरुषरूप आहे', असेही म्हंटले जाते. कृष्ण अगदी लहान असताना ज्या गोपिकांबरोबर खेळत असे त्यांपैकी एक राधा होती. राधेचे कृष्णावर मनापासून प्रेम होते. राधा विवाहित होती, तिच्या पतीचे नाव अनय.

श्रीकृष्ण आणि बलराम यांनी [[सांदिपनीसांदीपनी]] ऋषींकडे गुरुगृही राहून शिक्षण घेतले होते.

कालिया नागाला त्याने धडा शिकवला. भारतीय युद्धात कृष्ण [[पांडव|पांडवांच्या]] बाजूने लढला. [[महाभारत|महाभारतात]] म्हटले आहे की कृष्णाच्या तेजाने जिंकला गेला नाही असा एकही राजा किंवा [[क्षत्रिय]] नाही. ( म. भा. ३८.८.) हिंदू धर्मात कृष्णाला पूर्ण पुरूषपुरुष मानले जाते. भारतीय जनमानसावर, आध्यात्मावर कृष्णाचा मोठा प्रभाव आहे. कृष्णलीला, व कृष्णनीती, कृष्णकृत्य असे शब्द त्याच्यामुळे रूढ झाले. कृष्ण चरित्र हे एकूण एकशे आठएकशेआठ वर्षांचे असल्याचे सांगितले आहे. महाभारत युद्ध संपल्यानंतर [[राजसूय यज्ञ|राजसूय यज्ञात]] पहिला मानकरी म्हणून कृष्णाची निवड झाली.

महाभारत युद्धाच्या सुरूवातीलासुरुवातीला अर्जुनास युद्धास प्रोत्साहित करण्यासाठी कृष्णाने त्याला भगवद्‌गीता सांगितली. यात [[आत्मा|आत्म्याचे]] [[अद्वैत]]अविनाशी असण्याचे [[तत्वज्ञानतत्त्वज्ञान]] सांगितले आहे. मार्गशीर्ष शुक्ल एकादशी ([[मोक्षदा एकादशी]]) हा दिवस [[गीता जयंती]] म्हणून साजरा होतो. निष्काम बुद्धीने प्रयत्नप्रयत्‍न, कष्ट, काम म्हणजेच [[कर्म]] केले पाहिजे. मनुष्याला कर्मे सुटत नाही. ज्ञानी माणसालाही ती सुटत नाहीत. म्हणून प्रत्येकाने आपले कर्म केले पाहिजे. मात्र फळाची आशा न करता सतत चांगले कर्म म्हणजेच काम केले पाहिजे. समाजात राहताना लोकांच्या कल्याणासाठी कर्म केले पाहिजे. कामासाठी कोणतीही लाचलुचपत, भ्रष्टाचार न करता जीवनभर काम करा हाच संदेश गीतेने दिला आहे. [[लोकमान्य टिळक|लोकमान्य टिळकांनी]] मंडालेच्या तुरुंगात असताना गीतेचा अभ्यास करून, [[गीतारहस्य]] हा ग्रंथ लिहिला.

महाभारतात कृष्णाच्या मृत्यूचे वर्णन आहे. त्यात ग्रहणांचे खगोलीय निरीक्षण आहे. त्यानुसार कृष्णाचा मृत्यू इ.स.पू ५५२५ या काळातवर्षी झाला.

कृष्ण हें [[ॠग्वेद|ॠग्वेदाच्या]] आठव्या मण्डलांतीलमंडलातील ७४ व्या सूक्ताच्यासूक्ताचा कत्याचेंकर्ता असलेल्या एका ॠषीचेंऋषीचें नांवही होतें. त्यानुसार इतिहास काळात अनेक कृष्ण झाले असावेत असा कयास आहे.