रेडेन
रेडेन (螺鈿) ही जपानी लाखेची भांडी आणि लाकूडकाम यासारख्या पारंपारिक हस्तकलांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या सजावटीच्या तंत्रांपैकी एकासाठी वापरला जाणारा जपानी शब्द आहे. या पद्धतीत तक्त्यासारखी सामग्री कवचाच्या आत घातली जाते. लाखेचा किंवा लाकडाच्या कोरीव पृष्ठभागावर मोत्याचा कापलेला भाग लावला जातो. रेडेन हा एक मिश्र शब्द आहे. यातील रे (螺) शेल किंवा मोती आणि डेन (鈿) म्हणजे जडलेले असा होतो. "रेडेन" हा शब्द फक्त मोत्यांच्या कवचाचे पातळ थर घालण्याच्या तंत्रासाठी किंवा कामासाठी वापरला जातो. जपानमध्ये, हस्तिदंत किंवा धातू जडण्याच्या तंत्राला फक्त "象嵌, झोउगन किंवा झोगन्" असे म्हणतात.
_Design_of_wheels-in-stream.jpg)
चीन कोरिया किंवा दक्षिण-पूर्व आशियातील देश जसे की व्हिएतनाम मधील पारंपारिक कामासाठी किंवा पश्चिमेकडील आधुनिक कामांसाठी देखील हा शब्द वापरला जाऊ शकतो.
उत्पादन तंत्र संपादन
रेडेन तयार करण्याचे अनेक मार्ग आहेत. ही सर्व तंत्रे तीन मुख्य श्रेणींमध्ये वर्गीकृत आहेत: अत्सुगाई (जाड शेलचे तुकडे वापरून), उसुगाई (खूप पातळ तुकडे वापरून), आणि केन्मा (शेलच्या तुकड्यांचा सर्वात पातळ पापुद्र्यांचा वापर).
अत्सुगाई रेडेनमध्ये, शेल बऱ्याचदा स्क्रोल करवतीने कापला जातो, नंतर वापर करण्यापूर्वी फाइल किंवा रबस्टोनने नीट पॉलिश केला जातो. उसुगाई रेडेन मध्ये, पातळ कवचाचे तुकडे सहसा टेम्पलेट आणि विशेष पंच वापरून बनवले जातात. केन्मा रेडेनची फॅशन उसुगाई रेडेनसारखीच आहे .
प्रक्रिया करण्याच्या पद्धती विविध आहेत. जाड कवचाचे तुकडे पूर्वीपासून कोरोन ठेवलेल्या तक्त्यामध्ये घातले जातात. तर पातळ तुकडे लाखेच्या खूप जाड कोटिंगमध्ये दाबले जातात किंवा चिकटवता येतात. नंतर त्यावर लाख लावली जाते. इतर पद्धती विविध प्रभाव निर्माण करण्यासाठी ऍसिड वॉशिंग किंवा रोगण वापरल्या जातात.
रेडेन हे विशेषतः मकि-इ, सोने किंवा चांदीच्या लाखेसह मेटल पावडरसह सजावटीसाठी एकत्र केले जातात.
इतिहास संपादन
नारा कालावधीत (७१०-७९४) रेडेन जपानमध्ये तांग राजवंश चीन (६१८-९०७) मधून आयात केले गेले. झाडाच्या डिंकापासून आणि कासवाच्या कवचांपासून बनवलेल्या मोझीक आणि इतर वस्तूंमध्ये याचा वापर दिसून येतो. हियन काळात (७९४ - ११८५) रेडेनचा वेगाने विकास झाला, आणि त्याचा वापर वास्तुकला तसेच लाखेच्या भांड्यात केला गेला. कामाकुरा कालखंडात (११८५ - १३३३) रेडेन घोड्याच्या खोगिरीवर बनवण्याची एक लोकप्रिय सजावट होती.
जपानच्या अझुची-मोमोयामा कालखंडात (१५६८ - १६००), जेव्हा जपानच्या सीमा बाहेरच्या जगासाठी खुल्या होत्या, या काळात रेडेनचा झपाट्याने प्रसार झाला. १७व्या शतकाच्या पूर्वार्धापर्यंत, एडो कालखंडातील (१६००-१८६७) अलिप्तता कायद्यांद्वारे प्रस्थापित अलगाववादाच्या आधीचा हा काळ होता. चेस्ट ऑफ ड्रॉर्स आणि कॉफी कप यासारख्या युरोपियन शैलीतील वस्तूंच्या निर्मितीमध्ये हे तंत्र अनेकदा वापरले जात होते आणि युरोपमध्ये ते खूप लोकप्रिय होते. याचे कारण त्या वस्तूंवर मोत्याच्या मदरमुळे त्यांना एक अद्वितीय लक्झरी म्हणून स्थान मिळाले होते. जपानी लोकांनी या वस्तूंचा उल्लेख "नानबन लाखवेअर" म्हणून केला. नानबन म्हणजे "सदर्न बार्बेरियन्स", हा शब्द चिनी आणि १६व्या शतकात जपानकडून घेतला गेला, ज्याचा अर्थ कोणताही परदेशी, विशेषतः युरोपियन असा होतो.
जपानच्या एडो काळात, युरोपियन बाजार बंद झाल्यानंतरही रेडेनची लोकप्रियता कायम राहिली. कारागिरांनी अपरिहार्यपणे जपानी वस्तूंवर लक्ष केंद्रित केले. तोशिची इकुशिमा, चोबेई आओगाई आणि सोमाडा बंधूंच्या अनेक प्रसिद्ध इडो काळातील कारागिरांची रेडेन कामे अजूनही साजरी केली जातात. 1850च्या दशकात जपान परकीय व्यापारासाठी उघडल्यानंतर, निर्यात बाजारासाठी रेडेनचे काम लवकरच पुन्हा महत्त्वपूर्ण झाले. रेडेन आज जपानमध्ये मोठ्याप्रमाणात वापरले जाते. अनेक अनुप्रयोगांसाठी, आधुनिक आणि क्लासिकसाठी ते बनविलेले जाते.
संदर्भ संपादन
- ^ The upper tier holds inkstone and water dropper; lower tier is for paper; eight bridges design after chapter 9 of The Tales of Ise; irises and plank bridges 1700, Black lacquered wood, gold, maki-e, abalone shells, silver and corroded lead strips (bridges).
हे देखील पहा संपादन
- दमासिनिंग
- बेथलेहेममधील मोत्यांची माळ
- नक्रे