युनानी औषधोपचार पद्धती

युनानी औषधोपचार पद्धती ही एक पुरातन पद्धती आहे. त्यातही औषधांचे व्यवस्थापन आणि प्रकृतीच्या आकलनाची विशिष्ट तत्त्वे आहेत. युनानी औषधोपचार पद्धतीनुसार मानवी शरीर सात मूळ घटकतत्त्वांनी बनलेले आहे. ही तत्त्वे आरोग्याच्या देखभालीसाठी व जडणघडणीसाठी कारणीभूत असतात. यापैकी कोणत्याही घटकाचा अपव्यय किंवा त्यांच्या भौतिक स्थितीतील बदल आजाराला किंवा मृत्यूला कारणीभूत ठरू शकतो. ही सात घटकतत्त्वे खालीलप्रमाणे आहेत.

१) अल्‌-अरकान किंवा अल्‌-अनासीर (मूलद्रव्य)
२) अल्‌-मिजाज (स्वभाव किंवा प्रवृत्ती)
३) अल्‌-अखलात (शारीरिक द्रव्ये)
४) अल्‌-आझा (अवयव)
५) अल्‌-अखाह (जीवनावश्‍यक स्फूर्ति)
६) अल्‌-कवा (शक्ती)
७) अल्‌-अफआल (शारीरिक क्रिया)

युनानी रोगनिवारक शास्त्राच्या तत्त्वानुसार, युनानी चिकित्सकाला रोग्याच्या खालील बाबी नेहमीच लक्षात घेतल्या पाहिजेत. उदा. रोग्याची प्रवृत्ती, स्वभाव, भावना, वागणूक, सवयी, मूलस्थान, राहणीमान, जीवनपद्धती, जात, व्यवसाय, हवामान व पर्यावरण.