भारतीय वाघ
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
बेंगाल टायगर अथवा भारतीय वाघ (Panthera tigris tigris)
ब्रिटिश सर्वात प्रथम भारतात बंगालमध्येच स्थायिक झाल्याने त्यांनी भारतीय वाघाचे बंगाली वाघ असेच नामकरण केले. भारतीय उपजात ही भारत, नेपाळ, भूतान, बांग्लादेश व ब्रम्हदेशात आढळते. भारतातील विविध प्रकारच्या जंगलात त्याचे अस्तित्त्व आहे. हा आकाराने मध्यम वाघ असून त्याचे २०५ ते २२७ किलो पर्यंत वजन भरते. मादीचे साधारणपणे १४० किलोपर्यंत वजन असते. उत्तर भारतातील वाघांचे वजन दक्षिणेतील वाघांच्या तुलनेत जास्त असते. सध्यस्थितीत भारतात २००० पे़क्षाही कमी वाघ आहेत. सध्याच्या गणनेनुसार भारतात २९६७ वाघ आहेत. २००२ मध्ये भारतात ३,६४२ वाघ होते[१]व ही अतिशय चिंताजनक गोष्ट आहे. १९७२ मध्ये वाघांना कायद्यानुसार सरक्षंण मिळाले व अनेक व्याघ्रप्रकल्पांची स्थापना करण्यात आली. त्यानुसार साधारणपणे १९९० पर्यंत चांगले यश मिळाले ४५०० पर्यंत वाघांची संख्या पोहोचण्यास मदत झाली.[२] भारतात वाघ हा संरक्षित प्राणी असून त्याची शिकार करणे हा दंडनीय अपराध आहे. परंतु आंतराष्ट्रीय माफ़ियांनी भारतीय वाघांना लक्ष्य केले व चोरट्या शिकारीत वाढ ज़ाली. चोरट्या शिकारीमुळे सरिस्का सारख्या एकेकाळी बरेच वाघ असणाऱ्य व्याघ्रप्रकल्पातून आज वाघ नाहिसे झाले आहेत.[३] इ.स. २०१० पासून जगभरात २९ जुलै हा जागतिक व्याघ्र दिन म्हणून पाळला जातो.
बंगालच्या वाघाचा कोट पिवळ्या ते फिकट केशरी असून गडद तपकिरी ते काळ्या पट्ट्यासह; पोट आणि अंगांचे अंतर्गत भाग पांढरे आहेत आणि शेपटी काळ्या रिंगांसह नारंगी आहे. पांढरा वाघ हा वाघाचा एक निरंतर उत्परिवर्तन आहे, जो जंगलीमध्ये आसाम, बंगाल, बिहार, आणि विशेषतः पूर्वेकडील रीवा राज्यातील अधूनमधून आढळतो. तथापि, अल्बनिझमची घटना म्हणून चुकीचे ठरू नये. खरं तर, 1946 मध्ये चटगांवमध्ये तपासल्या गेलेल्या एका मृत नमुनाचा अपवाद वगळता खरा अल्बिनो वाघाचा केवळ एक पूर्णपणे अधिकृत केलेला केस आहे आणि काळे वाघ काहीही नाही. [२२]
पुरुष वाघाची शेपटीसह सरासरी लांबी 270 ते 310 सेमी (110 ते 120 इंच) असते, तर मादी सरासरी 240 ते 255 सेमी (90 to ते 110 इंच) मोजतात. [2] शेपटी सामान्यत: 85 ते 110 सेमी (33 ते 43 इंच) लांबीची असते आणि सरासरी वाघ खांद्यावर उंच 90 ते 110 सेमी (35 ते 43 इंच) पर्यंत असतात. पुरुषांचे वजन १ to० ते २88 किलो (7 7 to ते 9 56 l पाउंड) पर्यंत आहे, तर महिलांचे प्रमाण 100 ते 160 किलो (220 ते 350 पाउंड) पर्यंत आहे. [२] बंगालच्या वाघांसाठी सर्वात लहान नोंदवलेले वजन बांगलादेश सुंदरबनमधील आहे, जेथे प्रौढ स्त्रिया 75 ते 80 किलो (165 ते 176 पाउंड) आहेत. [2]