पारपत्र

पारपत्र किंवा पासपोर्ट हा प्रवासाचा एक दस्तऐवज आहे, जो सहसा देशाच्या सरकारने त्यांच्या नागरिकांना दिला आहे. हा मुख्यत्वे आंतरराष्ट्रीय प्रवासाच्या उद्देशाने त्याच्या धारकाची ओळख आणि राष्ट्रीयत्व प्रमाणित करतो. मानक पारपत्रामध्ये धारकाचे नाव, जन्म स्थान, जन्म तारीख, छायाचित्र, स्वाक्षरी आणि इतर संबंधितास ओळखण्याची माहिती असते.

३ प्रकारचे पासपोर्ट
डिप्लोमॅटिक पासपोर्ट (मरून), सामान्य पासपोर्ट (गडद निळा), सेवा पासपोर्ट (पांढरा)

बऱ्याच देशांनी मायक्रोचिप असलेल्या बायोमेट्रिक पारपत्र जारी करण्याची योजना सुरू केली आहे. यामूळे पारपत्राचे मशीनने वाचन शक्य होते आणि बनावट पारपत्र बनविणे अवघड होते. जानेवारी २०१९ पर्यंत असे ई-पारपत्र जारी करणाऱ्या १५०हून अधिक क्षेत्र आहेत.

बरेच देश सामान्यपणे इतर देशांच्या पारपत्र धारकांना प्रवेश देतात, पण व्हिसा घेणे देखील आवश्यक असते. इतर बरीच अतिरिक्त अटी असू शकतात, जसे की धारकास एखाद्या गुन्ह्याबद्दल दोषी ठरविण्यात आलेला नसावा. जेथे एखादा देश दुसऱ्या देशास ओळखत नाही, किंवा त्याच्याशी वाद-विवाद करीत आहे, त्या देशाच्या पारपत्राचा वापर त्या दुसऱ्या देशात जाण्यासाठी प्रतिबंधित करू शकतो किंवा त्या देशातील पारपत्र धारकांना प्रवेश देऊ शकत नाही.

काही देश आणि आंतरराष्ट्रीय संस्था प्रवासी कागदपत्रे जारी करतात जी मानक पारपत्र नसतात परंतु धारकांना हा दस्तऐवज ओळखणाऱ्या देशांमध्ये आंतरराष्ट्रीय प्रवास करण्यास सक्षम करतात. उदाहरणार्थ, राज्यहीन व्यक्तींना सामान्यपणे राष्ट्रीय पारपत्र दिले जात नाही, परंतु एखादी निर्वासित प्रवासाची कागदपत्र किंवा पूर्वीचा "नानसेन पारपत्र" मिळविण्यास सक्षम असू शकते ज्यामुळे ते दस्तऐवज ओळखणाऱ्या देशांमध्ये प्रवास करण्यास सक्षम बनतात आणि कधीकधी जारी करणाऱ्या देशात परत येऊ शकतात.

हॉटेलमध्ये खोली मिळवणे किंवा स्थानिक चलनात पैसे बदलणे यासारख्या कार्यांमध्ये ओळख पटवण्यासाठी इतर कागदपत्रांसह पारपत्राची विनंती केली जाऊ शकते.

इतिहास

पारपत्रासारख्या भूमिकेत काम करणारा दस्तऐवजाचा सर्वात प्राचीन संदर्भांपैकी एक संदर्भ हिब्रू बायबलमध्ये आढळतो. इ.स.पू. ४५० च्या सुमारास म्हणले आहे की नहेमिया या पर्शियातील राजा अर्तहशश्त पहिलाचा अधिकारी होता आणि त्यांनी जुदेआ या जाण्याची परवानगी मागितली. राजाने रजा मंजूर करून त्याला “नदीच्या पलीकडे असलेल्या राज्यपालांना” पत्र दिले व तो त्यांच्या देशातून जात असताना सुरक्षित जाऊ देण्याची विनंती केली. अर्थशास्त्रामध्ये जागतिक इतिहासातील पहिले पासपोर्ट आणि पासबुकचा उल्लेख आहे. मजकूरानुसार, पासपोर्टच्या अधीक्षकांनी भागात प्रवेश करण्यापूर्वी किंवा तेथे जाण्यापूर्वी सीलबंद पास देणे आवश्यक आहे.