दिगंबर बाळकृष्ण मोकाशी

(दि.बा. मोकाशी या पानावरून पुनर्निर्देशित)

दि.बा. मोकाशी ( उरण - रायगड जिल्हा, २७ नोव्हेंबर १९१५; - पुणे, २९ जून १९८१) हे एक मराठी कथा-कादंबरी लेखक होते.[] नेहमीच्या जीवनानुभवावर आधारित ललित कथांप्रमाणेच मोकाशी यांनी गूढकथा, पिशाच्चकथा, रहस्यकथा यांसारख्या वेगळ्या वळणाच्या कथाही लिहिल्या.

शिक्षण आणि व्यवसाय

संपादन

मॅट्रिकपर्यंतचे शिक्षण झाल्यानंतर मोकाशी यांनी अभियांत्रिकीची पदविका घेतली व पुण्यात रेडिओ दुरुस्तीचा व्यवसाय केला.

अल्प परिचय

संपादन

' २७ नोव्हेंबर १९१५ जन्मठिकाण: उरण (महाराष्ट्र) मृत्यू: २९ जून १९८१ * पाच नवकथाकारांपैकी एक

  • लेखनाची वैशिष्ट्ये : सोपी व मधुर भाषा, विविध विषयांची सहज हाताळणी,आशयधन लेखन
  • आजच्या वेगवान जगात राहणाऱ्या पुढील पिढीलाही लेखन भावते, विचार कालाच्या पुढे
  • कथालेखक म्हणून विशेष प्रावीण्य तरीही १९३८ ते १९८१ या ४२ वर्षात सुमारे ४०० लघुकथांसह कादंबरी, ललितलेखन असे सातत्याने विपुल लेखन.
  • पुढील साहित्यकृतींना महाराष्ट्र शासनाने उत्कृष्ट कलाकृतीचा पुरस्कार देऊन गौरवले.

गुपित (१९५७), पालखी (१९५७), स्थळयात्रा (१९५८), आमोद सुनासी आले (१९६०), देव चालले (१९६२), जमीन आपली आई (१९६६)

१. कादंबरी

  • आनंद ओवरी (संत तुकारामाच्या जीवनावरील कादंबरी) : या कादंबरीचे अमेरिकन अभ्यासक जेफ ब्रेकेट यांनी केलेले इंग्रजी भाषांतर ’ट्विटर’वर आहे.
  • देव चालले ( १९६१) : या कादंबरीचे Farewell to God' या नावाचे भाषांतर, प्रमोद काळे यांनी केले आहे.
  • पुरुषास शंभर गुन्हे माफ (कादंबरी १९७१)
  • वात्स्यायन (चरित्रात्मक कादंबरी १९७८)
  • स्थळ-यात्रा (१९५८)

२. कथासंग्रह

  • असा असावा नवा
  • आता आमोद सुनासी आले (ललित). (हिंदी अनुवाद - राम जी जाग उठा - लीला बांदिवडेकर)
  • आदिमाया
  • आम्ही मराठी माणसं
  • कथामोहिनी (कथासंग्रह १९५९)
  • चापलूस (कथासंग्रह १९७४)
  • जरा जाऊन येतो (कथासंग्रह)
  • तू आणि मी (कथासंग्रह १९७७)
  • दि.बा. मोकाशी यांची कथा (संपादक - अरविंद गोखले)
  • निवडक मोकाशी (साहित्य अकादमी,दिल्ली )
  • पाच हजार गायी (कथासंग्रह १९७५)
  • माऊली (कथासंग्रह १९७६)
  • लामणदिवा (कथासंग्रह १९४७) - मोकाशींचा हा पहिला कथासंग्रह आहे.
  • वणवा (कथासंग्रह १९६५)

३. अन्य ललित साहित्य

  • अठरा लक्ष पावले (प्रवासवर्णनात्मक समाजजीवनाचा शोध १९७१)
  • अमृतानुभव (ललित लेख) : या पुस्तकाचे याच नावाचे गुजराती भाषांतर आहे, भाषांतरकर्ती उषा शेठ.
  • पालखी (प्रवासवर्णनात्मक समाजजीवनाचा शोध १९६४) : इंग्रजी भाषांतर, Pālkhī  : An Indian Pilgrimage (भाषांतरकार - Philip Engblom)
  • संध्याकाळचे पुणे (ललित १९८०; मोकाशी यांनी लिहिलेले शेवटचे पुस्तक)

४. बालसाहित्य

  • अंधार दरी
  • किमया
  • गुपित
  • गोमा
  • जगाच्या कोलांट्या
  • जमीन आपली आई
  • तुमचा रेडिओ
  • बालचंद्र
  • यंत्र आणि तंत्र (भाग १ व २)
  • सोन्याची कथा

५.मराठीत अनुवाद

  • घणघणतो घंटानाद (For Whom The Bell Tolls, या हेमिंग्वे याच्या पुस्तकाचे मराठी भाषांतर)
  • प्लासीचा रणसंग्राम (अनुवादित ऐतिहासिक कादंवरी; मूळ लेखक : मेडोज टेलर)

५. इतर भाषांमध्ये अनुवादित झालेले साहित्य

  • अमृतानुभव (ललित लेख) : गुजराथीत
  • कामसूत्रकार वात्स्यायन : इंग्रजीत
  • देव चालले : इंग्रजी, हंगेरियन व ओरिया भाषांत
  • पालखी : इंग्रजीत

संदर्भ आणि नोंदी

संपादन
  1. ^ संजय वझरेकर (२७ नोव्हेंबर २०१३). "नवनीत:आजचे महाराष्ट्रसारस्वत". लोकसत्ता. ५ डिसेंबर २०१३ रोजी पाहिले.

२. २०१४-१५ हे दि बा मोकाशी यांचे जन्मशताब्दी वर्ष होते. अधिक माहितीसाठी पहा https://www.facebook.com/dibamokashi, https://www.facebook.com/D-B-Mokashi-Di-Ba-Mokashee-DATA-on-Internet-1399857247001589/?ref=aymt_homepage_panel व पान ८४ व ८६ , अंतर्नाद दिवाळी विशेषांक २०१५
३. मोकाशींवरील लोकसत्तातील लेख