चिंतातुरता (मानसिक आजार)
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
चिंतातुरता विकार हे मानसिक विकाराच्या लक्षणीय भावनांचे व्यक्तिचित्रण करणाऱ्या चिंतेचा आणि भीतीचा यांचा एक गट आहे.[२] चिंतातुरता ही एक भविष्यातील घटनांबद्दलची काळजी असते, आणि भीती ही सध्याच्या घटनांची प्रतिक्रिया असते.[२] या भावनांमुळे जलद हृदय दर आणि अशक्तपणा यांसारखी शारीरिक लक्षणे होऊ शकतात.[२] येथे सर्वसाधारण चिंतातुरता विकार, विशिष्ट भीती, सामाजिक चिंतातुरता विकार, विभक्त चिंतातुरता विकार, अकारण भीती, घबराटीचा विकार, आणि निवडक घुमेपणा यांच्यासह अनेक प्रकारचे चिंतातुरता विकार आहेत.[२] प्रत्येक विकार हा लक्षणांनुसार भिन्न असतो.[२] लोकांना बरेचदा एकापेक्षा जास्त चिंतातुरता विकार असतात.[२]
| चिंतातुरता विकार | |
|---|---|
 | |
| द स्क्रीम (नॉर्वेजियन: स्क्रीक) नॉर्वेजियन कलाकार एडवर्ड मंचयांचे एक चित्र[१] | |
| लक्षणे | काळजी, जलद हृदय दर, अशक्तपणा[२] |
| सामान्य प्रारंभ | १५-३५ वर्षे वयाचे[३] |
| कालावधी | > ६ महिने[२][३] |
| कारणे | आनुवांशिक आणि पर्यावरणीय घटक[४] |
| जोखिम घटक | बालशोषण, कुटुंबाचा इतिहास, गरिबी[३] |
| विभेदक निदान | हायपरथायरॉईडिझम; हृदयरोग; कॅफिन, अल्कोहोल, कॅनॅबिसचा वापर; काही विशिष्ट औषधांपासून काढणे[३][५] |
| उपचार | जीवनशैलीतील बदल, समुपदेशन, औषधोपचार[३] |
| औषधोपचार | निराशा अवरोधक, चिंताग्रस्त, बीटा अवरोधक[४] |
| वारंवारता | 12% per year[३][६] |
चिंतातुरता विकार हे आनुवांशिक आणि पर्यावरणीय घटकांचे मिश्रण आहे.[४] जोखीम घटकांमध्ये बालशोषण, मानसिक विकारांचा कुटुंबाचा इतिहास आणि गरिबीयाच्या इतिहासाचा समावेश होतो.[३] चिंतातुरता विकार नेहमी इतर मानसिक विकारांसह, विशेषतः निराशेचा विकार, व्यक्तिमत्त्व विकार, आणि वस्तू वापराचा विकार यांमुळे होतो.[३] कोणत्या प्रकारचा विकार आहे ह्याचे निदान करून घेण्यासाठी त्यासाठीची लक्षणे कमीत कमी ६ महिने अस्तित्वात असणे, परिस्थिती अपेक्षित असल्यापेक्षा जास्त असणे आणि काम करणे कमी होणे या गोष्टी आवश्यक आहेत.[२][३] इतर समस्यांमधे अशी लक्षणे असू शकतात. उदा० हायपरथायरॉईडिझम; हृदयरोग; कॅफीन; अल्कोहोल, किंवा कॅनॅबिस आदीचा वापर; आणि काही अन्य विशिष्ट औषधांचा अतिवापर या गोष्टींचा समावेश आहे.[३][५]
उपचार न केल्यास चिंतातुरता विकार हे तसेच राहतात.[२][४] या विकारांच्या उपचारांमध्ये जीवनशैलीतील बदल, समुपदेशन, आणि औषधोपचार यांचा समावेश असू शकतो.[३] समुपदेशन सामान्यतः आकलनविषयक वागणुकीसंबंधित चिकित्सेच्या प्रकारासह असतात.[३] औषधोपचार, जसे की निराशा अवरोधक, बेन्झोडियाझेपाइन्स, किंवा बीटा अवरोधक, हे लक्षणे सुधारू शकतात.[४]
वर्षामध्ये सुमारे १२% लोकांवर चिंतातुरता विकाराचा परिणाम होतो, आणि ५% ते ३०% लोकांवर त्यांच्या जीवनामध्ये कधीनाकधी परिणाम होतो.[३][६] ते स्त्रियांपेक्षा वारंवार सुमारे दुप्पट वेळा पुरूषांना होतात आणि साधारणतः वयाच्या 25 व्या वर्षांपूर्वी सुरू होतात.[२][३] सर्वात सामान्य प्रकारचे विशिष्ट भय जवळजवळ 12% परिणाम करतात आणि सामाजिक चिंतातुरता विकार जे त्यांच्या जीवनात कोणत्यातरी वेळी 10% परिणाम करतात.[३] ते 15 आणि 35 वयोगटातील लोकांवर सर्वात जास्त परिणाम करतात आणि 55 वर्षांनंतर ते कमी सामान्य होतात.[३] युनायटेड स्टेट्स आणि युरोपमध्ये दर अधिक असल्याचे दिसते.[३]
References
संपादन- ^ Peter Aspden (21 एप्रिल 2012). "So, what does –The Scream– mean?". Financial Times. 14 ऑक्टोबर 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. Unknown parameter
|deadurl=ignored (सहाय्य) - ^ a b c d e f g h i j k Diagnostic and Statistical Manual of Mental DisordersAmerican Psychiatric Associati (5th ed.). Arlington: American Psychiatric Publishing. 2013. pp. 189–195. ISBN 978-0890425558.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Craske, MG; Stein, MB (24 June 2016). "Anxiety". Lancet. doi:10.1016/S0140-6736(16)30381-6. PMID 27349358.
- ^ a b c d e "Anxiety Disorders". NIMH. मार्च 2016. 27 जुलै 2016 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 14 ऑगस्ट 2016 रोजी पाहिले. Unknown parameter
|deadurl=ignored (सहाय्य) - ^ a b Testa A, Giannuzzi R, Daini S, Bernardini L, Petrongolo L, Gentiloni Silveri N (2013). "Psychiatric emergencies (part III): psychiatric symptoms resulting from organic diseases" (PDF). Eur Rev Med Pharmacol Sci (Review). 17 Suppl 1: 86–99. PMID 23436670. 10 मार्च 2016 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. Unknown parameter
|deadurl=ignored (सहाय्य)साचा:Open access - ^ a b Kessler; et al. (2007). "Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of mental disorders in the World Health Organization–s World Mental Health Survey Initiative". World Psychiatry. 6 (3): 168–76. PMC 2174588. PMID 18188442.
External links
संपादन| Classification | |
|---|---|
| External resources |
- Khouzam, HR (March 2009). "Anxiety Disorders: Guidelines for Effective Primary Care. Part 1: Diagnosis". Consultant. 49 (3). 2009-08-02 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-12-12 रोजी पाहिले.
- Khouzam, HR (April 2009). "Anxiety Disorders: Guidelines for Effective Primary Care. Part 2: Treatment". Consultant. 49 (4). 2013-06-28 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-12-12 रोजी पाहिले.