किसान मजदूर प्रजा पक्ष
किसान मजदूर प्रजा पक्ष किंवा थोडक्यात प्रजा पार्टी, [१] हा भारताचा एक राजकीय पक्ष होता. १९५१ मध्ये स्थापन झालेल्या हा पक्ष, पुढील वर्षी प्रजा सोशलिस्ट पक्षाची स्थापना करण्यासाठी समाजवादी पक्षात विलीन झाला.[२] पक्षाच्या आंध्र युनिटने मात्र ‘प्रजा पक्ष’ या नावाने जुन्या पक्षाचे पुनरुज्जीवन केले आणि ते आणखी काही वर्षे टिकले.[३]
Indian political party | |||
| माध्यमे अपभारण करा | |||
 विकिपीडिया | |||
| प्रकार | राजकीय पक्ष | ||
|---|---|---|---|
| स्थान | भारत | ||
| स्थापना |
| ||
| विसर्जित,रद्द केले अथवा पाडले |
| ||
| |||
 | |||
इतिहास
संपादनजून १९५१ मध्ये आचार्य कृपलानी यांच्या नेतृत्वाखालील भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या असंतुष्ट नेत्यांनी किसान मजदूर प्रजा पक्षाची स्थापना केली. त्याचे दोन नेते, प्रफुल्ल चंद्र घोष आणि तंगुतूरी प्रकाशम, अनुक्रमे पश्चिम बंगाल आणि मद्रासचे मुख्यमंत्री होते.[४] याने १९५१-५२ भारतीय सार्वत्रिक निवडणूक लढवली जी भारतातील अशा प्रकारची पहिलीच निवडणूक होती. पक्षाने सोळा राज्यांमधील १४५ मतदारसंघांमध्ये उमेदवार उभे केले, परंतु केवळ १० जागा जिंकल्या. सहा उमेदवार मद्रास राज्यातून निवडून आले,[५] आणि म्हैसूर राज्य, दिल्ली, उत्तर प्रदेश आणि विंध्य प्रदेश मधून प्रत्येकी एक उमेदवार जिंकून आला.[६][७] एकूण पक्षाला ५.८% मते मिळाली. कृपलानी स्वत: फैजाबाद जिल्हा (उत्तर पश्चिम) मतदारसंघातून पराभूत झाले, परंतु त्यांच्या पत्नी सुचेता कृपलानी या नवी दिल्लीतून निवडून आल्या. पक्षाने राज्य विधानसभेच्या ७७ जागा जिंकल्या. सप्टेंबर १९५२ मध्ये प्रजा सोशलिस्ट पक्षाची स्थापना करण्यासाठी ते समाजवादी पक्ष (भारत) मध्ये विलीन झाले.[४][८]
१९५३ मध्ये, आंध्र राज्य हे मद्रासपासून वेगळे झाले आणि प्रकाशम यांना भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने राज्याचे मुख्यमंत्रीपद देऊ केले. त्यांनी प्रजा सोशालिस्ट पार्टीपासून फारकत घेतली आणि ‘प्रजा पार्टी’ या नावाने जुन्या पक्षाचे पुनरुज्जीवन केले.[९] १९५५ च्या आध्र प्रदेश विधानसभा निवडणुकीत काँग्रेस, प्रजा पक्ष आणि कृषिकर लोक पक्ष यांनी कम्युनिस्टांच्या विरोधात संयुक्त आघाडी स्थापन केली आणि बहुमत मिळवले.[९]
संदर्भ
संपादन- ^ Bandyopadhyay 2009, पान. 134.
- ^ Bandyopadhyay 2009, पान. 136.
- ^ Sharma 1995, पान. 55.
- ^ a b Chandra, Bipan & others (2000). India after Independence 1947-2000, New Delhi:Penguin Books, आयएसबीएन 0-14-027825-7, p.201
- ^ "Members : Lok Sabha".
- ^ "Election Commission India". 18 December 2008 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2008-12-18 रोजी पाहिले.
- ^ "Archived copy" (PDF). 4 September 2011 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 16 July 2008 रोजी पाहिले.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ^ "The case of the missing socialists - Times of India". articles.timesofindia.indiatimes.com. 21 October 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 17 January 2022 रोजी पाहिले.
- ^ a b Sharma 1995.
संदर्भग्रंथ
संपादन- Bandyopadhyay, Sekhar (2009). Decolonization in South Asia: Meanings of Freedom in Post-independence West Bengal, 1947–52. Routledge. ISBN 978-1-134-01824-6.
- Mathew, George, ed. (1984). Shift in Indian Politics: 1983 Elections in Andhra Pradesh and Karnataka. Studies on Indian democracy, political parties and political process. Christian Institute for the Study of Religion and Society / Concept Publishing Company.
- Weiner, Myron, ed. (2015). Party Politics in India. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-7841-3.
- Sharma, Sadhna (1995). States Politics in India. Mittal Publications. ISBN 9788170996194.