कटला मासा

**कटला**
	माशांची प्रजाती
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया; Wikispecies
प्रकार	टॅक्सॉन
सामान्य नाव
	मराठी: कटला; مصرى: كاتلا كاتلا; অসমীয়া: বাহু মাছ; تۆرکجه: کاتلا بالیق; বাংলা: কাতল; čeština: Katla obecná; Deutsch: Catlabarbe; English: Indian carp; فارسی: کاتلا; suomi: Katla; Na Vosa Vakaviti: Labeo catla; हिन्दी: कतला; 日本語: カトラ; ಕನ್ನಡ: ಗೆಂಡೆ ಮೀನು; кыргызча: Катля; Latina: Labeo catla; lietuvių: Indiniai karpiai; മലയാളം: കട്‌ല; မြန်မာဘာသာ: ငါးသိုင်း; ଓଡ଼ିଆ: ଭାକୁର; پنجابی: تھیلا مچھی; سنڌي: ٿيلهي; svenska: Katla; தமிழ்: கட்லா மீன்; ไทย: ปลากระโห้สาละวิน, ปลากระโห้อินเดีย; українська: Короп індійський; Tiếng Việt: Labeo catla; 中文: 卡特拉魮;
Taxonomy
साम्राज्य	Animalia
Subkingdom	Eumetazoa
Superphylum	Deuterostomia
Phylum	Chordata
Subphylum	Vertebrata
Infraphylum	Gnathostomata
Megaclass	Osteichthyes
Superclass	Actinopterygii
Class	Actinopteri
Subclass	Neopterygii
Infraclass	Teleostei
Megacohort	Osteoglossocephalai
Supercohort	Clupeocephala
Cohort	Otomorpha
Subcohort	Ostariophysi
Order	Cypriniformes
Superfamily	Cyprinoidea
Family	Cyprinidae
Genus	Catla
Species	Catla catla
Original combination	Cyprinus catla
अधिकार नियंत्रण
	Q1051224; NCBI taxonomy ID: 72446; ITIS TSN: 163675; Encyclopedia of Life ID: 213906; GBIF taxon ID: 2359468; WoRMS-ID for taxa: 280052; IRMNG ID: 11354275; National Library of Israel J9U ID: 987007284703205171
	रिसोनेंटेर; पेटस्केन; सखोलीया; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; चित्रित शोध;

Catla catla (es); Катля (ky); Catla catla (is); Catla catla (eu); Catla catla (ast); Catla catla (ca); Catlabarbe (de); Catla catla (ga); کاتلا (ماهی) (fa); 卡特拉魮 (zh); تھیلا مچھی (pnb); カトラ (ja); Catla catla (ia); Katla (fisk) (sv); Catla catla (ie); Короп індійський (uk); Gibelion catla (la); कतला (hi); Katla (fi); বাহু মাছ (as); Catla catla (eo); katla obecná (cs); கட்லா மீன் (ta); Catla catla (it); Catla catla (ext); Catla catla (fr); Catla catla (ceb); Catla catla (war); Catla catla (bg); Catla catla (en); Catla catla (ru); ಗೆಂಡೆ ಮೀನು (kn); कटला (mr); ငါးသိုင်း (my); Catla catla (pt); Catla catla (vo); ଭାକୁର (or); Catla catla (sq); Indiniai karpiai (lt); Catla catla (vi); Catla catla (ro); Catla catla (pt-br); کاتلا بالیق (azb); ปลากระโห้อินเดีย (th); Catla catla (pl); കട് ല (ml); Catla catla (nl); Labeo catla (fj); কাতল (bn); ٿيلهي (sd); Catla catla (io); Catla catla (gl); Catla catla (an); Catla catla (oc); كاتلا كاتلا (arz) especie de pez (es); মাছের প্রজাতি (bn); espèce de poissons (fr); especie de pexe (ast); espècie de peix (ca); माशांची प्रजाती (mr); Art der Gattung Catla (de); loài cá (vi); lloj i peshqve (sq); ձկների տեսակ (hy); вид риба (bg); মাছৰ প্রজাতি (as); نوع من الاسماك (arz); видови риби (mk); вид риб (uk); soort uit het geslacht Catla (nl); ଏକ ପ୍ରକାରର ମାଛ (or); specie di pesce (it); speiceas iasc (ga); kalalaji (fi); species of fish (en); نوع من الأسماك (ar); Sladkovodní ryba (cs); گونه‌ای از سرمخروطی‌ها (fa) কাতলা মাছ, কাতলা (bn); Gibelion catla (sv); കട്ല (ml); Gibelion catla, Leuciscus catla (ca); Catla catla, Gibelion catla (de); Gibelion catla (en); Catla catla, Катла (риба) (uk); Catla catla (cs); Gibelion (lt)

कटला गोड्या पाण्यात राहणारा असून भारतात सगळीकडे आढळतो. कृष्णा नदीच्या दक्षिणेस हा पूर्वी दुर्मिळ असे पण हल्ली मत्स्य-संवर्धनामुळे दक्षिणेत याचा प्रसार फार झपाट्याने होत आहे. सायप्रिनिडी कुलातील कटला वंशाचा हा मासा आहे.कार्प या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या माशांच्या समूहातील तो आहे. याचे शास्त्रीय नाव कटला कटला असे आहे. कटला हे भारतीय नाव इंग्रजी भाषेतही रूढ झालेले आहे. महाराष्ट्रात या माशाला तांबरा म्हणतात पण काही ठिकाणी कटला हे नावही प्रचारात आहे.

शरीर रचना संपादन

डोके मोठे व रुंद असते. शरीराचा मध्य भाग चांगलाच रुंद व फुगीर असतो.
अंगावरचे खवले मोठे असतात. ओठाच्या ठेवणीवरून इतर कार्प माशांमध्ये हा सहज ओळखला जातो.
शरीर मजबूत असून लांबी १.८ मी. पर्यंत असते. पाठीकडचा रंग करडा आणि बाजूंचा रुपेरी असतो
तोंड वरच्या बाजूला वळलेले, खालचा ओठ जाड असतो. मिश्‍या नसतात.
पर गडद रंगाचे पण कधीकधी काळे असतात.
खालच्या ओठाचा काठ मऊ दातेरी नसतो. माशाचे प्रमुख खाद्य प्राणी प्लवंग वा वनस्पती प्लवंग आहे.
शरीरावरील खवल्यांचा केंद्रभाग गुलाबी किंवा ताम्रवर्णी असतो. पण उदरावरील खवले पांढुरके असतात.

खाद्य संपादन

तलावाच्या वरच्या थरातील अन्न खातो. कार्पच्या इतर जातींबरोबर खाद्याकरिता स्पर्धा करीत नाही. वाढ जलद असते.कटला हा भारतातील एक अतिशय किफायतशीर खाद्य मत्स्य आहे. ६० सेंमी. लांबीपर्यंतचे मासे खायला चविष्ट असतात. यापेक्षा जास्त लांबीच्या माशांची चव चरबट असते. ५६ सेंमी. लांबी होण्याच्या सुमारास हे मासे पक्व होतात.

वास्तव्य संपादन

भारतात सर्वत्र आढळतो. वयाच्या तिसऱ्या वर्षी प्रजननक्षम होतो. पावसाळ्याचा पूर्वार्ध हा प्रजननाचा हंगाम आहे.

स्थलांतर संपादन

अंडी घालण्याकरिता ते सपाट प्रदेशातील नद्यांत स्थलांतर करतात. अंडी वाटोळी व पारदर्शक असून बुडून तळाशी जातात. १६ — १८ तासांत अंडी फुटून ४⋅४ — ५⋅३ मिमी. लांबीचे डिंभ (भ्रूणानंतरची स्वतंत्रपणे जगणारी व प्रौढाशी साम्य नसणारी क्रियाशील अवस्था) बाहेर पडतात. सहा आठवड्यांत ते प्रौढरूप धारण करतात.

संदर्भ संपादन

http://mr.vikaspedia.in/rural-energy/environment/91c94893593593f93593f92792493e-92e93e938947/91591f93293e

http://mr.vikaspedia.in/agriculture/fisheries/92d93e93092494092f-92a94d93092e941916-91593e93094d92a-92e93e93693e90291a94d92f93e-91c93e924940-91594b92392494d92f93e-906939947924#section-1

https://www.loksatta.com/lokshivar-news/fish-farming-2-1423585/

Catla Fish Online Archived 2020-10-27 at the Wayback Machine.