हरियाणाचे मुख्यमंत्री

हरियाणाचे मुख्यमंत्री ; Chief Minister of State of Haryana
	हरियाणाची राजमुद्रा
	भारतीय ध्वजचिन्ह
	विद्यमान; ॲड. नायब सिंह सैनी; (भारतीय जनता पक्ष); १२ मार्च २०२४ पासून
शैली	राज्यसरकार प्रमुख
सदस्यता	हरियाणा विधानसभा
वरिष्ठ अधिकारी	हरियाणाचे राज्यपाल
मुख्यालय	सचिवालय, चंदिगढ
नियुक्ती कर्ता	हरियाणाचे राज्यपाल
कालावधी	५ वर्ष
निर्मिती	१ नोव्हेंबर १९६६
पहिले पदधारक	भागवत दयाल शर्मा
उपाधिकारी	हरियाणाचे उपमुख्यमंत्री

हरियाणाचे मुख्यमंत्री हे भारताच्या हरियाणा राज्याचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत. भारतीय राज्यघटनेनुसार, राज्यपाल हे राज्याचा न्यायप्रविष्ट प्रमुख असतात, परंतु वास्तविक कार्यकारी अधिकार मुख्यमंत्री असतात. हरियाणा विधानसभेच्या निवडणुकांनंतर, हरियाणाचे राज्यपाल बहुमत असलेल्या पक्षाला किंवा युतीला सरकार स्थापन करण्यासाठी आमंत्रित करतात. राज्यपाल मुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती करतात, ज्यांचे मंत्री परिषद एकत्रितपणे विधानसभेला जबाबदार असते. विधानसभेचा विश्वास आहे हे पाहता मुख्यमंत्र्यांचा कार्यकाळ हा पाच वर्षांचा असतो आणि त्याला मुदतीची मर्यादा नसते.^[१]

१९६६ पासून, दहा लोकांनी हरियाणाचे मुख्यमंत्री म्हणून काम केले आहे.

हरियाणाचे मुख्यमंत्री

क्र.	नाव	मतदारसंघ	कार्यकाळ			विधानसभा (मतदान)	पक्ष^[a]
१	भागवत दयाल शर्मा	झज्जर विधानसभा मतदारसंघ	१ नोव्हेंबर १९६६	२३ मार्च १९६७	० वर्षे, &0000000000000142.000000१४२ दिवस	१ ली (१९६२ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
१	भागवत दयाल शर्मा	झज्जर विधानसभा मतदारसंघ	१ नोव्हेंबर १९६६	२३ मार्च १९६७	० वर्षे, &0000000000000142.000000१४२ दिवस	२ री (१९६७ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
२	राव बिरेंदर सिंग	पतैडी विधानसभा मतदारसंघ	२४ मार्च १९६७	२० नोव्हेंबर १९६७	० वर्षे, &0000000000000241.000000२४१ दिवस	२ री (१९६७ मतदान)	विशाल हरियाणा पक्ष
–	रिक्त^[b] (राष्ट्रपती राजवट)	-	२० नोव्हेंबर १९६७	२१ मे १९६८	० वर्षे, &0000000000000183.000000१८३ दिवस	विसर्जीत	-
३	बन्सी लाल	तोशाम विधानसभा मतदारसंघ	२१ मे १९६८	१४ मार्च १९७२	&0000000000000007.000000७ वर्षे, &0000000000000193.000000१९३ दिवस	३ री (१९६८ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
३	बन्सी लाल	तोशाम विधानसभा मतदारसंघ	१४ मार्च १९७२	३० नोव्हेंबर १९७५		४ थी(१९७२ मतदान)
४	बनारसी दास गुप्ता	भिवानी विधानसभा मतदारसंघ	१ डिसेंबर १९७५	३० एप्रिल १९७७	&0000000000000001.000000१ वर्ष, &0000000000000150.000000१५० दिवस	४ थी(१९७२ मतदान)
–	रिक्त^[b] (राष्ट्रपती राजवट)	-	३० एप्रिल १९७७	२१ जून १९७७	० वर्षे, &0000000000000052.000000५२ दिवस	विसर्जीत	-
५	देवीलाल	भट्टू कलान विधानसभा मतदारसंघ	२१ जून १९७७	२८ जून १९७९	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000007.000000७ दिवस	५ वी (१९७७ मतदान)	जनता पक्ष
६	भजनलाल	अदमपूर विधानसभा मतदारसंघ	२८ जून १९७९	२३ मे १९८२	&0000000000000006.000000६ वर्षे, &0000000000000341.000000३४१ दिवस	५ वी (१९७७ मतदान)	जनता पक्ष
६	भजनलाल	अदमपूर विधानसभा मतदारसंघ	२३ मे १९८२	४ जून १९८६		६ वी (१९८२ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
(३)	बन्सी लाल	तोशाम विधानसभा मतदारसंघ	५ जून १९८६	२० जून १९८७	&0000000000000001.000000१ वर्ष, &0000000000000015.000000१५ दिवस	६ वी (१९८२ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
(५)	देवीलाल	महम विधानसभा मतदारसंघ	२० जून १९८७	२ डिसेंबर १९८९	&0000000000000002.000000२ वर्षे, &0000000000000165.000000१६५ दिवस	७ वी (१९८७ मतदान)	जनता दल
७	ओमप्रकाश चौटाला	उचाना कलान विधानसभा मतदारसंघ	२ डिसेंबर १९८९	२२ मे १९९०	० वर्षे, &0000000000000171.000000१७१ दिवस
(४)	बनारसी दास गुप्ता	भिवानी विधानसभा मतदारसंघ	२२ मे १९९०	१२ जुलै १९९०	० वर्षे, &0000000000000051.000000५१ दिवस
(७)	ओमप्रकाश चौटाला	उचाना कलान विधानसभा मतदारसंघ	१२ जुलै १९९०	१७ जुलै १९९०	० वर्षे, &0000000000000005.000000५ दिवस
८	हुकम सिंह	दादरी विधानसभा मतदारसंघ	१७ जुलै १९९०	२२ मार्च १९९१	० वर्षे, &0000000000000248.000000२४८ दिवस
(७)	ओमप्रकाश चौटाला	उचाना कलान विधानसभा मतदारसंघ	२२ मार्च १९९१	५ एप्रिल १९९१	० वर्षे, &0000000000000014.000000१४ दिवस		समाजवादी जनता पार्टी (राष्ट्रीय)
-	रिक्त^[b] (राष्ट्रपती राजवट)	-	६ एप्रिल १९९१	२३ जुलाई १९९१	० वर्षे, &0000000000000108.000000१०८ दिवस	विसर्जीत	-
(६)	भजनलाल	अदमपूर विधानसभा मतदारसंघ	२३ जून १९९१	१० मे १९९६	&0000000000000004.000000४ वर्षे, &0000000000000322.000000३२२ दिवस	८ वी (१९९१ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
(३)	बन्सी लाल	नूह विधानसभा मतदारसंघ	११ मे १९९६	२४ जुलाई १९९९	&0000000000000003.000000३ वर्षे, &0000000000000074.000000७४ दिवस	९ वी (१९९६ मतदान)	हरियाणा विकास पक्ष
(७)	ओमप्रकाश चौटाला	नरवाना विधानसभा मतदारसंघ	२४ जुलाई १९९९	२ मार्च २०००	&0000000000000005.000000५ वर्षे, &0000000000000224.000000२२४ दिवस	९ वी (१९९६ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय लोक दल
(७)	ओमप्रकाश चौटाला	नरवाना विधानसभा मतदारसंघ	२ मार्च २०००	५ मार्च २००५		१० वी (२००० मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय लोक दल
९	भूपिंदरसिंह हूडा	गढी सांपला किलोई विधानसभा मतदारसंघ	५ मार्च २००५	२५ ऑक्टोबर २००९	&0000000000000009.000000९ वर्षे, &0000000000000235.000000२३५ दिवस	११ वी (२००५ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
९	भूपिंदरसिंह हूडा	गढी सांपला किलोई विधानसभा मतदारसंघ	२५ ऑक्टोबर २००९	२६ ऑक्टोबर २०१४		१२ वी (२००९ मतदान)	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
१०	मनोहरलाल खट्टर	कर्नाल विधानसभा मतदारसंघ	२६ ऑक्टोबर २०१४	२७ ऑक्टोबर २०१९	&0000000000000009.000000९ वर्षे, &0000000000000138.000000१३८ दिवस	१३ वी (२०१४ मतदान)	भारतीय जनता पक्ष
१०	मनोहरलाल खट्टर		२७ ऑक्टोबर २०१९	१२ मार्च २०२४		१४ वी (२०१९ मतदान)
११	नायब सिंह सैनी		१२ मार्च २०२४	१७ ऑक्टोबर २०२४	० वर्षे, &0000000000000294.000000२९४ दिवस	१४ वी (२०१९ मतदान)
११	नायब सिंह सैनी		१८ ऑक्टोबर २०२४	पदस्थ	० वर्षे, &0000000000000294.000000२९४ दिवस	१५ वी (२०२४ मतदान)

तळटीप

^ या स्तंभात फक्त मुख्यमंत्र्यांच्या पक्षाची नावे आहेत. ते ज्या राज्य सरकारचे नेतृत्व करतात ते अनेक पक्ष आणि अपक्षांची जटिल युती असू शकते; जे येथे सूचीबद्ध नाही.
^ ^a ^b ^c राष्ट्रपती राजवट लादली जाऊ शकते जेव्हा एखाद्या राज्यातील सरकार राज्यघटनेनुसार कार्य करू शकत नाही, जी बहुतेक वेळा घडते कारण विधानसभेत कोणत्याही पक्षाला किंवा युतीला बहुमत नसते. जेव्हा एखाद्या राज्यात राष्ट्रपती राजवट लागू होते, तेव्हा तिची मंत्रिमंडळ विसर्जित होते. अशा प्रकारे मुख्यमंत्र्यांचे पद रिक्त होते, आणि प्रशासन राज्यपालांच्या ताब्यात असते, जे केंद्र सरकारच्या वतीने काम करतात.^[२]

संदर्भ

^ Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. आयएसबीएन 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Haryana as well.
^ Amberish K. Diwanji. "A dummy's guide to President's rule". Rediff.com. 15 March 2005.

[party-2] या स्तंभात फक्त मुख्यमंत्र्यांच्या पक्षाची नावे आहेत. ते ज्या राज्य सरकारचे नेतृत्व करतात ते अनेक पक्ष आणि अपक्षांची जटिल युती असू शकते; जे येथे सूचीबद्ध नाही.

[PR-4] राष्ट्रपती राजवट लादली जाऊ शकते जेव्हा एखाद्या राज्यातील सरकार राज्यघटनेनुसार कार्य करू शकत नाही, जी बहुतेक वेळा घडते कारण विधानसभेत कोणत्याही पक्षाला किंवा युतीला बहुमत नसते. जेव्हा एखाद्या राज्यात राष्ट्रपती राजवट लागू होते, तेव्हा तिची मंत्रिमंडळ विसर्जित होते. अशा प्रकारे मुख्यमंत्र्यांचे पद रिक्त होते, आणि प्रशासन राज्यपालांच्या ताब्यात असते, जे केंद्र सरकारच्या वतीने काम करतात.^[२]

[term1-1] Durga Das Basu. Introduction to the Constitution of India. 1960. 20th Edition, 2011 Reprint. pp. 241, 245. LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur. आयएसबीएन 978-81-8038-559-9. Note: although the text talks about Indian state governments in general, it applies for the specific case of Haryana as well.

[3] Amberish K. Diwanji. "A dummy's guide to President's rule". Rediff.com. 15 March 2005.

[१]

[a]

[b]

[२]

हरियाणाचे मुख्यमंत्री _{Chief Minister of State of Haryana}
हरियाणाची राजमुद्रा
भारतीय ध्वजचिन्ह
विद्यमान ॲड. नायब सिंह सैनी (भारतीय जनता पक्ष) १२ मार्च २०२४ पासून
शैली	राज्यसरकार प्रमुख
सदस्यता	हरियाणा विधानसभा
वरिष्ठ अधिकारी	हरियाणाचे राज्यपाल
मुख्यालय	सचिवालय, चंदिगढ
नियुक्ती कर्ता	हरियाणाचे राज्यपाल
कालावधी	५ वर्ष
निर्मिती	१ नोव्हेंबर १९६६
पहिले पदधारक	भागवत दयाल शर्मा
उपाधिकारी	हरियाणाचे उपमुख्यमंत्री