"श्रीनिवास रामानुजन" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
दुरुस्ती खूणपताका: दृश्य संपादन मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन प्रगत मोबाईल संपादन |
Created by translating the section "Life in England" from the page "Srinivasa Ramanujan" खूणपताका: मोबाईल संपादन मोबाईल वेब संपादन प्रगत मोबाईल संपादन आशयभाषांतर SectionTranslation |
||
ओळ ५४:
१९१९ साली रामानुजन इंग्लंडमधून मायदेशी परत आले. त्यांच्या आयुष्याचे शेवटचे वर्ष हे अंथरुणालाच खिळून गेले. क्षयाची असाध्य व्याधी त्यांना जडली होती. वयाच्या अवघ्या तेहेतिसाव्या वर्षी – [[एप्रिल २७]], [[इ.स. १९२०|१९२०]] रोजी हे महान गणितज्ञ हे जग सोडून गेले. त्यांच्या निधनाने केवळ भारतीयांचेच नव्हे तर संपूर्ण गणितविश्वाचे नुकसान झाले.
== इंग्लंडमधील जीवन ==
[[File:RamanujanCambridge.jpg|इवलेसे|रामानुजन (मध्यभागी) आणि त्यांचे सहकारी [[गॉडफ्रे हॅरोल्ड हार्डी|जीएच हार्डी]] (उजवीकडे), इतर शास्त्रज्ञांसह, सिनेट हाऊसच्या बाहेर, केंब्रिज, c.1914-19]]
[[File:Whewell's_Court,_Trinity_College,_Cambridge.jpg|इवलेसे|व्हेवेल कोर्ट, [[ट्रिनिटी कॉलेज, केंब्रिज]]]]
रामानुजन हे १७ मार्च १९१४ रोजी एसएस ''नेवासा'' या जहाजावर मद्रासहून निघाले. <ref>{{Harvard citation no brackets|Kanigel|1991|page=196}}</ref> १४ एप्रिल रोजी जेव्हा ते लंडनमध्ये उतरले तेव्हा नेव्हिल कार घेऊन त्यांची वाट पाहत होता. चार दिवसांनी नेव्हिलने त्यांना केंब्रिजमधील चेस्टरटन रोडवरील त्यांच्या घरी नेले. रामानुजन यांनी ताबडतोब लिटलवुड आणि हार्डी यांच्यासोबत कामाला सुरुवात केली. सहा आठवड्यांनंतर, रामानुजन नेव्हिलच्या घरातून बाहेर पडले आणि हार्डीच्या खोलीपासून पाच मिनिटांच्या अंतरावर असलेल्या व्हीवेल कोर्टवर निवासस्थान स्वीकारले. <ref>{{Harvard citation no brackets|Kanigel|1991|page=202}}</ref>
[[गॉडफ्रे हॅरोल्ड हार्डी|हार्डी]] आणि लिटलवुड रामानुजनच्या नोंदवह्यांकडे पाहू लागले. हार्डी यांना रामानुजनकडून पहिल्या दोन अक्षरांमध्ये १२० प्रमेये आधीच मिळाली होती, परंतु नोटबुकमध्ये आणखी बरेच परिणाम आणि प्रमेये होती. हार्डी यांनी पाहिले की काही चुकीचे होते, इतर आधीच शोधले गेले होते आणि बाकीचे नवीन यश होते. <ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Ramanujan|last=Hardy|first=G. H.|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=1940|location=Cambridge|page=10}}</ref> रामानुजन यांनी हार्डी आणि लिटलवुडवर खोल छाप सोडली. लिटलवुडने टिप्पणी केली, "मला विश्वास आहे की तो किमान एक जेकोबी आहे", <ref>Letter, Littlewood to Hardy, early March 1913.</ref> तर हार्डी म्हणाले की ते "त्यांची तुलना फक्त [[लिओनार्ड ऑयलर|यूलर]] किंवा जेकोबीशी करू शकतात." <ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Collected Papers of G. H. Hardy|last=Hardy|first=G. H.|publisher=[[Oxford University Press|Clarendon Press]]|year=1979|volume=7|location=Oxford, England|page=720|nopp=true}}</ref>
रामानुजन यांनी [[केंब्रिज|केंब्रिजमध्ये]] हार्डी आणि लिटलवूड यांच्या सहकार्याने जवळपास पाच वर्षे घालवली आणि त्यांच्या निष्कर्षांचा काही भाग तेथे प्रकाशित केला. हार्डी आणि रामानुजन यांचे व्यक्तिमत्त्व अत्यंत विरोधाभासी होते. त्यांचे सहकार्य म्हणजे विविध संस्कृती, श्रद्धा आणि कार्यशैली यांचा संघर्ष होता. मागील काही दशकांमध्ये, गणिताच्या पायावर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले होते आणि गणिताच्या कठोर पुराव्यांची गरज ओळखली गेली. हार्डी हे एक नास्तिक आणि पुरावा आणि गणिताच्या कठोरतेचा प्रेषित होते तर रामानुजन एक गाढ धार्मिक माणूस होते जे त्यांच्या अंतर्ज्ञान आणि अंतर्दृष्टीवर खूप विसंबून होते. हार्डी यांनी रामानुजन यांच्या शिक्षणातील पोकळी भरून काढण्याचा आणि त्यांच्या प्रेरणेला अडथळा न आणता, त्यांच्या निकालांना समर्थन देण्यासाठी औपचारिक पुराव्याच्या गरजेसाठी त्यांना मार्गदर्शन करण्याचा सर्वतोपरी प्रयत्न केला - एक संघर्ष जो सोपा नव्हता.
रामानुजन यांना मार्च 1916 ''मध्ये संशोधन'' पदवी <ref>The Cambridge University Reporter, of 18 March 1916, reports: ''Bachelors designate in Arts,'' Srinivasa Ramanujan ''(Research Student),'' Trin''.''
A clear photographic image of said document can be viewed on the following YouTube video at the specified timestamp:
https://www.youtube.com/watch?v=uhNGCn_3hmc&t=1636</ref> <ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.economics.soton.ac.uk/staff/aldrich/Doc1.htm|title=The Maths PhD in the UK: Notes on its History|website=www.economics.soton.ac.uk|access-date=2020-08-09}}</ref> (पीएचडी पदवीचे पूर्ववर्ती) उच्च संमिश्र संख्यांवरील त्यांच्या कार्यासाठी कला शाखेची पदवी प्रदान करण्यात आली, ज्याच्या पहिल्या भागाचे विभाग मागील वर्षी प्रकाशित झाले होते. ''लंडन मॅथेमॅटिकल सोसायटीची कार्यवाही .'' हा पेपर ५० पेक्षा जास्त पानांचा होता आणि त्याने अशा संख्यांचे विविध गुणधर्म सिद्ध केले. हार्डीला या विषयाचे क्षेत्र आवडले नाही परंतु त्यांनी टिप्पणी केली की ते ज्याला 'गणिताचे बॅकवॉटर' म्हणतात त्यामध्ये गुंतले असले तरी त्यात रामानुजनने 'असमानतेच्या बीजगणितावर विलक्षण प्रभुत्व' दाखवले. <ref>Jean-Louis Nicolas, Guy Robin (eds.), [http://math.univ-lyon1.fr/~nicolas/ramanujanNR.pdf ''Highly Composite Numbers by Srinivasa Ramanujan,''] The Ramanujan Journal 1997 1, 119–153, p.121</ref>
६ डिसेंबर १९१७ रोजी रामानुजन यांची लंडन मॅथेमॅटिकल सोसायटीवर निवड झाली. २ मे १९१८ रोजी, ते रॉयल सोसायटीचे फेलो म्हणून निवडले गेले, <ref name="FRS-Repository">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://blogs.royalsociety.org/history-of-science/2018/10/02/revisiting-ramanujan/|title=Revisiting Ramanujan|last=Embleton|first=Ellen|date=2 October 2018|website=The Royal Society|publisher=The Royal Society|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200216230325/https://blogs.royalsociety.org/history-of-science/2018/10/02/revisiting-ramanujan/|archive-date=16 February 2020|access-date=16 February 2020}}</ref> १८४१ मध्ये अर्दासीर करसेटजी नंतर ते दुसरे भारतीय म्हणून दाखल झाले. वयाच्या ३१ व्या वर्षी रामानुजन हे रॉयल सोसायटीच्या इतिहासातील सर्वात तरुण फेलोपैकी एक होते. त्यांची " लंबवर्तुळाकार कार्ये आणि संख्यांच्या सिद्धांतामधील तपासणीसाठी" निवड झाली. १३ ऑक्टोबर १९१८ रोजी [[ट्रिनिटी कॉलेज, केंब्रिज|ट्रिनिटी कॉलेज, केंब्रिजचे फेलो म्हणून]] निवडून आलेले ते पहिले भारतीय होते. <ref>{{Harvard citation no brackets|Kanigel|1991}}</ref>
१९१७ रोजी रामानुजन यांची लंडन मॅथेमॅटिकल सोसायटीवर निवड झाली. २ मे
==संदर्भ==
| |||