"मानवी प्रजननसंस्था" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

अंतस्त्रावी ग्रंथींतून स्रवणाऱ्या अनेक संप्रेरकांच्या समन्वयाने जननसंस्थेचे नियंत्रण होते. बाल्यावस्थेत जननेंद्रियांची वाढ होत नाही. पण वय वर्षे -१२च्या सुमारास मेंदूमधील अग्र [[पोषग्रंथी|पोषग्रंथीमधून]] ([[:en:Pituitary gland|Pituitary gland)]] [[पुटक उद्दीपक संप्रेरक]] (फॉलिकल स्टिम्युलेटिंग हार्मोन - [[:en:Follicle-stimulating hormone|Follicle-stimulating hormone]]) व [[पीतपिंडकारी संप्रेरक]] (ल्युटिनायझिंग हार्मोन - [[:en:Luteinizing hormone|Luteinizing hormone]]) स्रवण्यास सुरूवातसुरुवात होते व त्यामुळे [[पौगंडावस्था|पौगंडावस्थेची]] सुरूवातसुरुवात होते. पुटक उद्दीपक संप्रेरकाच्या प्रभावामुळे प्राथमिक शुक्रजनन पेशीच्या अर्धसूत्री विभाजनाला चालना मिळते आणि शुक्रजंतू निर्मितीसाठी आवश्यक विशिष्ट प्रथिननिर्मिती करण्यासाठी ''''सर्टोली'''' पेशीं उत्तेजित होतात. तसेच पीतपिंडकारी संप्रेरकाच्या प्रभावामुळे वृषणामधील अंतराली उतकामधील ''''लायडिग'''' पेशींमधून टेस्टोस्टेरोन हे पुरुषसंप्रेरक स्रवते. टेस्टोस्टेरोनमुळे सर्व जननेंद्रियांची वाढ होते आणि ती कार्यान्वित होऊन पुरुषाचा लैंगिक विकास पूर्ण होतो.

गर्भाशयाच्या डाव्या व उजव्या बाजूस एक असे दोन [[बीजांडकोश]] [[श्रोणी|श्रोणिगुहेमध्ये]] असतात. त्यांमध्ये सर्वसाधारणपणे दरमहा एक याप्रमाणे [[बीजांड|बीजांडे]] तयार होतात. बीजांडांची निर्मिती आणि उत्सर्जन पोष ग्रंथीमधील [[पुटक उद्दीपक संप्रेरक]] व [[पीतपिंडकारी संप्रेरक]] यांच्या प्रभावाखाली होते. त्याचप्रमाणे बीजांडकोशातून [[ईस्ट्रोजेन]] आणि [[प्रोजेस्टेरॉन]] ही [[संप्रेरक|संप्रेरके]] स्रवतात. या संप्रेरकांमुळे गर्भाशयातील अंत:त्वचाअंतःत्वचा फलित बीजांडाच्या रोपणासाठी सज्ज करणे, फलित बीजांडाचे गर्भाशयात रोपण, गर्भारपण आणि मासिक पाळी यांचे नियंत्रण होते.  

मासिक पाळीच्या चक्रात गर्भाशयाच्या अंत:त्वचेमध्येअंतःत्वचेमध्ये इस्ट्रोजेन व प्रोजेस्टेरॉन या संप्रेरकांच्या प्रभावाखाली दरमहा बदल होतात. ते फलित बीजांडाच्या रोपणास व पोषणास योग्य असे असतात. फलित बीजांडाचे (गर्भाचे) रोपण झाल्यावर (गर्भधारणा) त्याची पूर्ण वाढ होईपर्यंत गर्भ सुरक्षित ठेवणे आणि गर्भाची पूर्ण वाढ झाल्यानंतर प्रसूती ही गर्भाशयाची महत्त्वाची कामे आहेत.

पुरुषाप्रमाणेच स्त्रीमध्येही अंतस्त्रावी ग्रंथींतून स्रवणाऱ्या संप्रेरकांच्या समन्वयाने जननसंस्थेचे नियंत्रण होते. बाल्यावस्थेत जननेंद्रियांची वाढ होत नाही. पण वय वर्षे १०-११च्या (मुलांपेक्षा एक वर्ष आधी) सुमारास मेंदूमधील अग्र पोषग्रंथीमधून (Pituitary gland) पुटक उद्दीपक संप्रेरक (फॉलिकल स्टिम्युलेटिंग हार्मोन - Follicle-stimulating hormone) व पीतपिंडकारी संप्रेरक (ल्युटिनायझिंग हार्मोन - Luteinizing hormone) स्रवण्यास सुरूवातसुरुवात होते व त्यामुळे [[पौगंडावस्था|पौगंडावस्थेची]] सुरूवातसुरुवात होते.