"मराठवाडा" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

औरंगाबादचे डॉक्टर[[डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकरआंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ, मौलाना आझाद महाविद्यालय]] आणि नांदेडचे [[स्वामी रामानन्दरामानंद तीर्थ मराठवाडा विद्यापीठ]] ही दोन शासननियन्त्रितशासननियंत्रित आणि [[विद्यापीठ अनुदान आयोग]] (यूजीसी) मान्यताप्राप्त सर्वसाधारण शिक्षणाची विद्यापीठे मराठवाड्यात आहेत. त्याशिवाय [[परभणी]] येथे [[मराठवाडा कृषि विद्यापीठ]] आहे. औरंगाबादचे शासकीय अभियांत्रिकी महाविद्यालय, [[नांदेड]]चे [[श्री गुरुगोविंदसिंहजी अभियांत्रिकी महाविद्यालय]] आणि पीपल्स कॉलेज प्रसिद्ध आहे. इतर अनेक स्वायत्त शिक्षणसंस्था मराठवाड्यात आहेत.

==== [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर मराठवाडा विद्यापीठ]]====

डॉ.[[भीमराव रामजीबाबासाहेब आंबेडकर|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकरआंबेडकर]] यांनी वेरूळ -अजिण्ठ्यालगतचअजिंठ्यालगतच औरंगाबाद परिसरात एक मोठे शिक्षण, ज्ञानकेन्द्रज्ञानकेंद्र उभारण्याची योजना आखली होती. प्रामुख्याने आधुनिक शिक्षणापासून वंचित राहिलेल्या समाजातील बहुसंख्यकांसाठी हे नियोजन होते. औरंगाबाद शहराजवळच्या भागाचे [[नागसेन वन]] असे नामकरण करून तेथे [[पीपल्स एज्युकेशन सोसायटीच्यासोसायटी]]च्या मिलिन्द[[मिलिंद महाविद्यालयाचीमहाविद्यालय]]ाची स्थापना त्यांनी केली. याच परिसरात स्वातन्त्र्यानन्तरस्वातंत्र्यानंतर [[मराठवाडा विद्यापीठ]] स्थापन करण्यात आले. या विद्यापीठाचे उद्‌घाटन भारताचे पहिले पन्तप्रधानपंतप्रधान [[जवाहरलाल नेहरू]] यांच्या हस्ते २३ऑगस्ट२३ ऑगस्ट १९५८ लारोजी झाले.<ref name="UNI">[http://www.bamu.net/history.htm डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाचा] इतिहास.</ref> सुरुवातीला मराठवाडा विद्यापीठ एवढेच नाव असलेल्या या विद्यापीठाचा नामविस्तार पुढे महाराष्ट्र शासनाने [[डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ|डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर मराठवाडा विद्यापीठ]] असा केला. या प्रदेशातील औरंगाबाद, [[जालना]], [[बीड]] आणि [[उस्मानाबाद]] या चार जिल्ह्यांतील महाविद्यालये हे या विद्यापीठाचे कार्यक्षेत्र आहे. [[उस्मानाबाद]] येथे या विद्यापीठाचे उपकेन्द्रउपकेंद्र आहे. देशातील विद्यापीठांमध्ये पहिला नाट्यशास्त्र विभाग डॉ. बाबासाहेब आम्बेडकर मराठवाडा विद्यापीठात सुरू झाला.

====[[स्वामी रामानंद तीर्थ मराठवाडा विद्यापीठ|स्वामी रामानन्द तीर्थ मराठवाडा विद्यापीठ]] ====

[[नांदेड|नान्देड]] येथे मुख्यालय असलेल्या या [[विद्यापीठ अनुदान आयोग]] (यूजीसी) मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची स्थापना १७ सप्टेम्बर १९९४ रोजी झाली. निजामाच्या राजवटीतून विभाग मुक्त करण्यासाठी विसाव्या शतकाच्या मध्यापर्यन्त चाललेल्या लढ्याचे अग्रणी [[स्वामी रामानन्दरामानंद तीर्थ]] यांचे नाव या विद्यापीठाला देण्यात आले आहे.<ref name="SRT">[http://srtmun.ac.in/Aboutsrtmun.aspx स्वामी रामानंद तीर्थ मराठवाडा विद्यापीठाचे] संकेतस्थळ.</ref> प्रदेशातील [[नांदेड|नान्देड]], [[हिंगोली]], [[परभणी]] आणि [[लातूर]] या चार जिल्ह्यांतली महाविद्यालये हे या विद्यापीठाचे कार्यक्षेत्र आहे. [[लातूर]] येथे विद्यापीठाचे उपकेन्द्रउपकेंद्र आहे.

====[[वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ|वसन्तराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ]] ====

१९५६ मध्ये राज्य पुनर्रचनेच्या काही काळ आधी तत्कालीन हैदराबाद राज्यात असलेल्या परभणी येथे कृषी महाविद्यालयाची स्थापना करण्यात आली होती. त्याचाच पुढे विस्तार करून १८ मे १९७२ रोजी परभणीत मराठवाडा विभागातील कृषिकृषी क्षेत्राच्‍या विशेष गरजा व लोकभावना लक्षात घेऊन मराठवाडा कृषी विद्यापीठाची स्थापना झाली. हरित क्रान्तीचेक्रांतीचे प्रणेते वसन्तराव[[वसंतराव नाईक]] यांच्‍या जन्‍मशताब्‍दी वर्षानिमित्त राज्‍यातील कृषिकृषी क्षेत्रातील त्‍यांच्‍या अतुलनीय योगदानाबद्दल १ जुलै २०१३ रोजी विद्यापीठाचा नामविस्‍तार वसन्तराववसंतराव नाईक मराठवाडा कृषिकृषी विद्यापीठ असा करण्‍यात आला.

शिक्षण – १९५६ साली परभणी येथे कृषिकृषी महाविद्यालयाच्‍या स्‍थापनेने सुरुवात होऊन आज विद्यापीठांतर्गत १२ घटक व ४३ संलग्‍न महाविद्यालये आहेत. तसेच ९ घटक व २० कृषि तन्त्र विद्यालये, ३३ संलग्‍न कृषि तन्त्रकृषितंत्र निकेतने आहेत. याद्वारे विद्यार्थ्‍यांना कृषिविषयक शिक्षण मिळते. विद्यापीठामध्‍ये कृषिकृषी, उद्यानविद्या, कृषिकृषी व्‍यवसाय व्‍यवस्‍थापन, कृषिकृषी अभियान्त्रिकीअभियांत्रिकी, गृहविज्ञान, अन्‍नतन्त्रज्ञानअन्‍नतंत्रज्ञान यांतयात दोन वर्षाचा पदव्‍युत्तर, तर आचार्य पदवी कार्यक्रम हा कृषिकृषी शाखेच्‍या नऊ विषयांत, अन्‍नतन्त्रज्ञानअन्‍नतंत्रज्ञान शाखेतील पाच विषयांत, कृषिकृषी अभियान्त्रिकीअभियांत्रिकी शाखेतील चार विषयांत व गृह विज्ञान शाखेत एका विषयात राबविण्‍यात येतो.

संशोधन – विद्यापीठात राज्‍य शासन अनुदानित ३४ संशोधन योजना व २४ अखिल भारतीय समन्‍वयक संशोधन प्रकल्‍प कार्यरत असून आजपर्यंत सव्‍वाशेपेक्षा जास्त विविध पिकांचे वाण, पंचवीसपेक्षा जास्‍त कृषिकृषी औजारे व यन्त्रे विकसित करून शेतकऱ्यांसाठी सहाशेपेक्षा जास्‍त तन्त्रज्ञानतंत्रज्ञान शिफारसी प्रस्तुत केल्‍या आहेत.

विस्‍तार शिक्षण - विद्यापीठाचे तन्त्रज्ञानतंत्रज्ञान शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचण्‍याचे कार्य विस्‍तार शिक्षण गट (१), कृषिकृषी तन्त्रज्ञान माहिती केन्द्रकेंद्र (१), विभागीय कृषिकृषी विस्‍तार केन्द्रकेंद्र (४) तसेच ३ घटक व ८ अशासकीय कृषिकृषी विज्ञान केन्द्राद्वारेकेंद्राद्वारे केले जाते. विद्यापीठाचे तन्त्रज्ञानतंत्रज्ञान शेतकऱ्यांच्‍या शेतापर्यंत जलदगतीने व प्रभावीपणे पोहोचण्‍यासाठी विद्यापीठ विविध नाविन्यपूर्ण विस्‍तार शिक्षण उपक्रम नियमित राबवीत असते.

दरवर्षी १८ मे रोजी खरीप पीक मेळावा (विद्यापीठ वर्धापनदिन) व १७ सप्‍टेम्बर या मराठवाडा मुक्‍तिसंग्राम दिनाच्या दिवशी रबी पीक मेळावा घेण्‍यात येतो. शेतकऱ्यांना खरीप व रबी हंगामाबाबत मार्गदर्शन करून विद्यापीठाने तयार केलेल्‍या बियाणाचे वाटप केले जाते. [[सावित्रीबाई फुले]] जयन्तीयांच्या जयंती निमित्त ३ जानेवारी रोजी दरवर्षी महिला शेतकरी मेळावा आयोजित होतो. याचा लाभ राज्‍यातील लाखो शेतकरी बान्धवबांधव घेतात. विद्यापीठाद्वारे दरवर्षी कृषि दैनन्दिनीदैनंदिनी, कृषिकृषी दिनदर्शिका, विविध विषयांवरील पुस्तिका, घडीपत्रिका, शेतीभाती मासिक यांचे प्रकाशन होते.