"तोक्यो" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
No edit summary
(चर्चा | योगदान)
No edit summary
ओळ १:
{{माहितीचौकट शहर
| नाव = {{लेखनाव}}टोकियो
| स्थानिक = 東京都
| प्रकार = राजधानी
ओळ १०:
| बेट = [[होन्शू]]
| प्रदेश = [[कांतो]]
| प्रभाग = तोक्योटोकियो
| स्थापना =
| महापौर =
ओळ २२:
| longd = 139 | longm = 46 | longs = | longEW = E
}}
'''तोक्योटोकियो''' (अन्य लेखनभेद: '''टोक्यो''', '''टोकियोतोक्यो''' ; [[जपानी भाषा|जपानी]]: ''東京都''; [[रोमन लिपी]]: ''Tokyo''; अधिकृत नावः तोक्यो महानगर (東京都 - तोऽक्योऽ तो))<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत
|दुवा=http://www.metro.tokyo.jp/ENGLISH/PROFILE/overview02.htm
|शीर्षक=Geography of Tokyo
ओळ २९:
|accessdate=2008-10-18}}</ref> ही [[जपान]] देशाची राजधानी व सगळ्यात मोठे शहर आहे. तोक्यो हा जपानमधील ४७ पैकी एक प्रभाग (प्रभाग), तसेच जपानमधील सर्वात मोठ्या महानगरीय प्रदेशाचे केंद्रस्थान आहे.
 
तोक्योटोकियो महानगरीय प्रभागामध्ये २३ विभाग (वॉर्ड) असून एकुणएकूण ३९ महानगरपालिका ह्या प्रभागाच्या हद्दीत येतात. ह्यांची लोकसंख्या सुमारे १.३ कोटी इतकी आहे. ३.५ कोटी एकत्रित लोकसंख्या असलेला हे जगातील सर्वाधिक लोकसंख्येचा महानगर तसेच जगातील सर्वात मोठे आर्थिक उलाढालीचे केंद्र आहे.<ref name="pricewater">{{संकेतस्थळ स्रोत
|दुवा=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562
|शीर्षक=Global city GDP rankings 2008-2025
|publisher=Pricewaterhouse Coopers
|accessdate=27 November 2009}}</ref> [[न्यूयॉर्क शहर|न्यूयॉर्क]] व [[लंडन]]सोबत तोक्योचेटोकियोचा जगातील तीनसर्वात मोठे आर्थिक महासत्ताकेंद्रेमहासत्ताकेंद्र असा उल्लेख केला गेला आहे.<ref>{{cite book २०२० सालाच्या [[उन्हाळी आॅलिपिंक]] स्पर्धा तोक्योटोकियो येथे आयाजीतआयोजित केल्या जातील.
|लेखक=[[Saskia Sassen|Sassen, Saskia]]
|शीर्षक=The Global City: New York, London, Tokyo
ओळ ४२:
 
== नाव ==
टोक्योटोकियोला ला त्याचे मूळ नावपूर्वी इडो च्याया नावावरूननावाने ओळखलओळखले जात असे. ज्याचाइडो म्हणजे जपानी अर्थभाषेत आहे मुख’मुख’. १८६८ मध्ये इडोला जेव्हा याला जपानची राजधानी बनवल्याबनवले गेले तेव्हा याचेत्याचे नाव बदलवून टोक्योतोक्यो (तोउक्योउ: तोउ (पूर्व) + क्योउ (राजधानी)) ठेवल्याअसे ठेवले गेले.. प्रारंभीकसुरुवातीच्या मेईजी काळात या शहराला "तोउकेइ" च्या नावाने सुद्धा ओळखले जायचे. ज्याचाया चीनी भाषेतशब्दाचा अर्थ होतोचीनी भाषेत "लिहिले गेलेले शब्द" असा होतो.. पुष्कळशाअनेक जुन्या इंग्रजी दस्तायेवाजादस्ताऐवजांमध्ये मध्ये "टोकेई" (Tokei) लिहिल्यालिहिल्लेगेले जाते,आहे. परंतु आता हा शब्द अप्रचलित शब्दझाला आहे. आणि "टोक्योतोक्यो" या शाब्धचाचशब्दाचाच उपयोग केला जातो.
 
==भूगोल==
== हवामान ==
== अर्थकारण ==
प्राइसवॉटर हाऊसकूपर्स द्वारा केल्या गेलेल्या सर्वेक्षणानुसार, टोकियो नागरी क्षेत्राचे (लोकसंख्या ३.५२ करोड़) २००८ मधील क्रयशक्तीच्या आधारे एकूण उत्पन्न अंदाजे १,४७९ अब्ज अमेरिकी डॉलर होता. हे त्या यादीतले सर्वाधिक उत्पन्न होते. सन २००८ पर्यंतच्या माहितीप्रमाणे जगातील ५०० सूचिबद्ध कंपन्यांपैकी ४७ कंपन्यांचे मुखालय टोकियोत आहे. हा आकडा दुसर्‍या स्थानावर असणार्‍या पैरिसच्या दुप्पट आहे.
टोक्यो विश्व अर्थव्यवस्था संचालन कारनेवाल्या तीन प्रमुख केंद्रामधून एक आहे, अन्य लंडन आणि न्यू योर्क. ट्योक्यो विश्वाची सर्वात मोठी महानगरीय अर्थव्यवस्था सुध्या आहे.
प्राइसवॉटरहाउसकूपर्स द्वारा केल्या गेल्या सेर्वेक्षणानुसार टोक्यो नगरीय क्षेत्र (३.५२ करोड़) चा एकूण सकल घरेलू उत्पाद चा वर्ष २००८ मध्ये क्रय शक्ति चा आधारावर १,४७९ अरब अमेरिकी डॉलर होता जो त्या सूचित सर्वाधिक होता. सन २००८ पयंत, ग्लोबल ५०० सूचीबद्ध कंपनी मधून ४७ चे मुखालय हे टोक्यो मध्ये आहे, जे कि दुसऱ्या स्तानावर असणाऱ्या पैरिस पेक्षा दुप्पट आहे.
टोक्यो विश्व्याचे एक प्रमुख वित्तीय केंद्र सुद्धा आहे, आणि येथे विश्वातीलजगातील सर्वात मोठे निवेश बँक बँकांचे आणि विमा संस्थानाचेकंपन्यांचे मुख्यालय सुध्याटोकियोत आहे. टोक्यो हे शहर जपानच्या परिवहन, प्रकाशन, आणि प्रसारण उद्योग क्षेत्राचक्षेत्राचे प्रमुख केंद्र आहे. द्वितीयद्दुसर्‍या विश्वमहायुद्धानंतर युद्धानंतर जपानचा केंद्रीयाकृत वृद्धी च्या वेळेसजपानच्या पुष्कळअनेक व्यवसाय संस्था आपले मुख्यालय ओसाका वरून टोक्यो लाटोकियोला घेऊन गेलेगेल्या. परंतु टोक्यो मध्येशहराची वाढती जनसंखालोकसंख्या आणि तेथील महाग जीवन स्तरामुळेजीवनस्तरामुळे आता याहा प्रकारातप्रकार कमी येतथांबला आहे..
 
’इकॉनॉमिस्ट इन्टेलिजन्स यूनिट’ने टोकियोला गेली १४ वर्षांपासून जगातले सर्वात महाग शहर ठरवले आहे. २००६ मध्ये इथली महागाई स्थिरावली. टोकियोचा शेअर बाजार हा जपानमधील सर्वात मोठा शेअर बाजार., जगातला दुसरा भांडवलबाजार आणि शेअर विक्रीच्या बाबतीत जगातला चौथा सर्वात मोठा बाजार आहे.
इकॉनमिस्ट इण्टेलिजेन्स यूनिट द्वारा टोक्यो ला विश्वाचा सर्वात महाग शहराचा रुपात मूल्यांकित केल्या गेले जे लगातार १४ वर्षापायंत सुरु होते आणि २००६ मध्ये थांबले. टोक्यो शेयर बाजार जापान चा सर्वात मोठा शेयर बाज़ार आहे , आणि बाज़ार पुंजीकार्नाच्या आधारे विश्व्यामध्ये दूसरा सर्वात मोठा और शेयर विक्रीच्या बाबतीत चौथा सर्व्यात मोठा बाजार आहे.
 
== प्रशासन ==
== वाहतुकवाहतूक व्यवस्था ==
तोक्योटोकियो हिही जपानची राजधानी असल्यामुळे साहजिकच जपानमधील सर्वात मोठे राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय रेल्वे, वायू, आणि जमिनीय वाहतुकीचे केंद्र आहे. टोक्यो चेटोकियोची सार्वजनिक वाहतूक व्यावस्ता व्यवस्था साफ-स्वच्छ आहे. येथे आणि भूमिगत रेल्वे चेभुयारी रेल्वेचे विशाल जाळे आहे जेरेल्वे, बस, विभिन्नमोनोरेल नियान्त्राकाद्वाराआदी सर्वच द्वारावाहतुकीच्या नियंत्रितनियंत्रणासाठी केलेअनेक जातेयंत्रणा ,काम ज्यामध्ये बस , मोनोरेल यांचा समावेश आहेकरतात.
 
ओटाटोकियोच्या यामहानगरक्षेत्रात क्षेत्रातओटावा ,हे जेशहर कियेते. या २३शहरातून विशेषटोकियोच्या वार्डा"हानेदा" मधून एक आहे , येथून टोक्योंया अंतर्राष्ट्रीयआंतरराष्ट्रीय विमान तळ ("हानेदा")तळापर्यंत घरेलूस्थानिक विमान सेवा चालवली जाते,. आणिअसे असले चीबातरी प्रेइफेक्चरचिबा स्थितप्रीफॅक्चर येथील नारिता अंतर्राष्ट्रीयहा आंतरराष्ट्रीय विमान तळ हे जपानमध्ये येणाऱ्यायेणार्‍या पर्यटकांचे प्रवेश द्वारप्रवेशद्वार आहे.
 
स्थानिक रेल्वे ,ही टोक्योटोकियोमधील मधीलवाहतुकीचे प्रमुख वाहतूकसाधन आहे.व्यवस्ते चे प्रमुख साधन आहे आणि टोक्यो मधील रेल्वे वाहतूक व्यावस्ता हि विश्वातीलही जगातली सर्वात विशालमोठी महानगरीय रेल्वे वाहतूक व्यावस्ता आहे.. जेआरजे.आर ईस्ट, टोक्योही माचीलकंपनी सर्वात मोठी रेल्वे वाहतूक व्यावस्ता चेरेल्वेचे संचालन करते. दोनखासगी आणि संगठनसरकारी भूमिगतभुयारी वाहतूकरेल्वेवाहतुकीसाठी व्यवस्ते चे व्यवस्तापन करते: खाजगी टोक्योटोकियो मेट्रो आणि सरकारी टोक्योंटोकियो महानगर वाहतूक ब्यूरो ब्यूरो।अशा महानगरीयदोन सरकारकंपन्या आणिआहेत. अशाच खाजगीदोन वाहककंपन्या बससरकारी मार्गांनाआणि व्यवस्तापनखासगी करतेबसवाहतुकीसाठी आहेत. स्थानीय, क्षेत्रीय,रेल्वेच्या औरप्रमुख राष्ट्रीयटर्मिनल्सपासून सेवास्थानिक, विशालक्षेत्रीय रेलमार्ग स्टेशनराष्ट्रीय रेल्वेमार्ग स्थित प्रमुख टर्मिनल वर उपलब्ध आहेफुटतात.
 
कांतो, क्यूशू आणि शिकोकू बेटांना जोडण्यासाठी टोकियोपासून गतिमार्ग आहेत.
एक्स्पेस-मार्ग राजधानी चे टोक्यो क्षेत्र चे अन्य प्रमुख जागांना जोड़ते. जसेकी कान्तो क्षेत्र, और क्युशु और शिकोकू बेट.
 
त्याशिवाय रिक्षा हे स्थानिक वाहतुकीचे आणखी एक साधन आहे. टोकियोच्या बेटापासून दूर अंतरापर्यंत बोटीने प्रवास करता येतो. प्रवासी आणि सामान यांच्या देशान्तर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय वाहतुकीसाठी टोकियो बेटाजवळ्च बंदर आहे.
अन्य परिवहनाचे साधन है रिक्षा जे विशेष वार्ड, आणि उपनगरामध्ये मध्ये सेवा प्रदान करते. लांब अंतराचा सेवा नौका टोक्यो च्या बेटांजवळ सेवा प्रदान करतात, यात्री आणि कार्गो (सामान) हे घरेलू और विदेशी बंदरापयंत घेवाण देवान केली जाते.
 
== लोकजीवन ==
Line ७० ⟶ ६९:
== प्रसारमाध्यमे ==
== शिक्षण ==
टोकियोमध्ये अनेक विद्यापीठे, महाविद्यालये आणि प्रोफेशनल शाळा आहेत. टोकियो विद्यापीठ, हितोत्सूबाशी विद्यापीठ, टोकियो प्रौद्योगिकी संस्था, वासीदा विद्यापीठ आणि किओ विद्यापीठासारखी जपानच्या नावाजलेल्या विद्यापीठांपैकी काही विद्यापीठे टोकियोत आहेत. त्याशिवाय,
टोक्यो मध्ये पुष्कळसे विश्वविद्यालय, जूनियर कॉलेज, आणि वोकेश्नल स्कूल आहे. जपानचा नावाजलेल्या विश्वविद्यालायापैकी पुष्कळसे टोक्यो मध्ये स्थित हैं, ज्यात टोक्यो विश्वविद्यालय, हितोत्सूबाशी विश्वविद्यालय, टोक्यो प्रौद्योगिकी संस्थान, वासीदा विश्वविद्यालय आणि कीओ विश्वविद्यालय यांचा समावेश आहे. सर्वाधिक मोठ्या राष्ट्रीय वीश्वाविद्यालायांपैकी पुढील टोक्यो मध्ये स्तिथ आहे.
 
* ओचानोमिज़ू विश्वविद्यालयविद्यापीठ
* वैद्युत-सञ्चारसंचरण विश्वविद्यालयविद्यापीठ
* टोकियो विद्यापीठ
टोक्यो विश्वविद्यालय
* टोक्योटोकियो आयुर्विज्ञान और दन्त विश्वविद्यालयविद्यापीठ
* टोक्योटोकियो विदेशी शिक्षा विश्वविद्यालयविद्यापीठ
* टोक्योटोकियो समुद्री विज्ञान और प्रौद्योगिकी विश्वविद्यालयविद्यापीठ
* टोक्योटोकियो गाकूजेई विश्वविद्यालयविद्यापीठ
* टोक्योटोकियो कला विश्वविद्यालयविद्यापीठ
* टोक्योटोकियो कृषि एवँ प्रौद्योगिकी संस्थानविद्यापीठ
टोक्यों कृषि एवँ प्रौद्योगिकी विश्वविद्यालय
हितोत्सूबाशी विश्वविद्यालय
 
टोक्यो मध्येटोकियोमध्ये विविध प्रकार चे खेळ खेळल्या जातात, आणि इथे दोन व्यावसाईक बेसबॉल क्लब सुद्धा उपलब्ध आहे , योमियूरी जायंट्स जे टोक्यो डोम मध्ये खेळल्या जाते आणि टोक्योटोकियो याकुल्ट स्वैलोज जे मेइजेई-जिंगू स्टेडियम मध्ये खेळल्या जाते. जापान सूमो संघ चे मुख्यालय सुद्धा टोक्यो मधील र्योगोकू कोकूजिकन सूमो एरीना मध्ये स्थित आहे जिथे तीन वार्षिक आधिकारिक सूमो प्रतियोगिता आयोजित केल्या जाते. (जानेवारी , मे , आणि सप्टेंबर ) टोक्योचे फुटबॉल क्लब आहे एफ. सी. टोक्यो और टोक्योटोकियो वेर्डी १९६९, आणि दोघेही ही अजिनोमोतो स्टेडियम, चोफू मध्ये खेळतात.
== खेळ ==
टोक्यो मध्ये विविध प्रकार चे खेळ खेळल्या जातात, आणि इथे दोन व्यावसाईक बेसबॉल क्लब सुद्धा उपलब्ध आहे , योमियूरी जायंट्स जे टोक्यो डोम मध्ये खेळल्या जाते आणि टोक्यो याकुल्ट स्वैलोज जे मेइजेई-जिंगू स्टेडियम मध्ये खेळल्या जाते. जापान सूमो संघ चे मुख्यालय सुद्धा टोक्यो मधील र्योगोकू कोकूजिकन सूमो एरीना मध्ये स्थित आहे जिथे तीन वार्षिक आधिकारिक सूमो प्रतियोगिता आयोजित केल्या जाते. (जानेवारी , मे , आणि सप्टेंबर ) टोक्योचे फुटबॉल क्लब आहे एफ. सी. टोक्यो और टोक्यो वेर्डी १९६९, आणि दोघेही ही अजिनोमोतो स्टेडियम, चोफू मध्ये खेळतात.
 
टोक्योटोकियो हे १९६४ च्या उन्हाळी ओल्यम्पिक चे आयोजक शहर होते. राष्ट्रीय स्टेडियम, ज्याला ओलंपिक स्टेडियम, टोक्यो च्या नावाने सुद्धा ओळखल्या जाते. इथे पुष्कळ अंतर्राष्ट्रीय खेळ प्रतियोगिताचे आयोजन केल्या जाते. टोक्यो मध्येटोकियोमध्ये टेनिस, स्वीम्मिंग , मैराथन, जूड़ो, कराटे इत्यादी अंतर्राष्ट्रीयआंतरराष्ट्रीय स्पर्धांचे आयोजन केले जाते.
 
== पर्यटन स्थळे ==
टोक्यो मध्ये खालील प्रमाणेटोकियोमधील पर्यटन स्थळे आहे.:-
* शाही महाल- शाही महाल हे जपानच्या राजाचे आधिकारिक निवास स्थळ आहे. या महालात जपाजीजपानी परंपरा बघितल्याबघायला जाऊ शकतातमिळतात. येथे तसेच इथे पुष्कळ सेअनेक सुरक्षा भवन आणि दरवाजें आहेआहेत. हा येथीलमहाल सर्वातबादशहा च्या वाढदिवसाच्या दिवशी जनतेसाठी उघडला जातो. अन्य प्रसिद्ध स्थळामध्येथळामध्ये ईस्ट गार्डन, प्लाजा आणि निजुबाशी पुलपूल यांचा समावेश आहे. तसेच हा महाल बादशहा च्या वाढदिवसाच्या दिवशी जनते साठी उघडला जातो.
* टोकियो टॉवर:-
 
या टावरटॉवर चेची निर्माणनिर्मिती १९५८ मध्ये झाले होतेझाली.. ३३३ मीटर उंच असे हे टावरटॉवर एफिल टावर पेक्षाटॉवरपेक्षा १३ मीटर उंच आहे. इथे दोन वेधशाळा सुद्धा आहेआहेत. जिथूनया ठिकाणाहून्टोकियोचे तोक्योविहंगम दर्शन चे दृश बघितल्या जाऊ शकतेहोते. साफ़साफ वातावरणात येथून माउंट फ़्यूजीफ़्यूजीसुद्धा सुद्धा दिसतेदिसतो.. मुख्य वेधशाळा १५० मीटर उंच आहे आणि विशेष वेधशाळा २५० मीटर उंच आहे. या टावर च्याटॉवरच्या आत टोकियो टॉवर टोक्यो टावर मोममेणाचे संग्रहालय, एक गूढ रहस्यमय क्षेत्र आणि हस्तलाघवहस्तकला कला दालन सुद्धादालनही आहे.
टोक्यो टावर
 
* मीजी जिंगू श्राइन :-
या टावर चे निर्माण १९५८ मध्ये झाले होते. ३३३ मीटर उंच हे टावर एफिल टावर पेक्षा १३ मीटर उंच आहे. इथे दोन वेधशाळा सुद्धा आहे जिथून तोक्यो चे दृश बघितल्या जाऊ शकते. साफ़ वातावरणात येथून माउंट फ़्यूजी सुद्धा दिसते. मुख्य वेधशाळा १५० मीटर उंच आहे आणि विशेष वेधशाळा २५० मीटर उंच आहे. या टावर च्या आत टोक्यो टावर मोम संग्रहालय, रहस्यमय क्षेत्र आणि हस्तलाघव कला दालन सुद्धा आहे.
 
हे मंदिर शिंतो वास्तुकलेचा उत्तम नमुना आहे. या मंदिराची निर्मिती १९२० साली येथील शासक मीजी (१९१२) च्या स्मरणार्थ केली गेली आहे. हे स्थळ ७२ हेक्टर जमिनीवर पसरलेल्या बागांनी आणि जपानी झाडांनी वेढलेल्या मीजी जिंगू पार्कने व्यापले आहे. हे स्थान जपानमधील सर्वात सुंदर आणि पवित्र जागांपैकी एक आहे.
मीजी जिंगू श्राइन
 
* अमेयोको :-
हे मंदिर शिंतो वास्तुकला चा उत्तम नमूना आहे. या मंदिराचे निर्माण १९२० मध्ये येथील शासक मीजी (१९१२) च्या स्मृति मध्ये केल्या गेले आहे. ७२ हैक्टेयर मध्ये पसरलेल्या बागा आणि मीजी जिंगू पार्क हे जापानी झाडांनी वेढलेल्या असून हे स्थान जपानमधील सर्वात सुन्दर और पवित्र जागेमधून एक आहे.
 
अमेयोको हे पादत्राणांपासून ते कपडे, आणि सर्व प्रकारच्या वैयक्तिक वापराच्या वस्तू मिळण्याचे ठिकाण आहे. हा बाजार उएनो स्टेशनपासून जवळ असल्याने पर्यटक या बाजारात जाणे पसंत करतात. येथे पर्यटक जपानच्या कलावंत कामगारांना जवळून बघू शकतात आणि त्यांच्याकडून चित्रविचित्र वस्तू कमी भावात मिळवू शकता.
अमेयोको
 
अमेयोको हे पादत्राणा पासून कपडे, आणि सर्व प्रकारच्या उपभोक्ता वस्तु करण्याचे स्थान आहे. हा बाजार उएनो स्टेशन पासून जवळ आहे त्यामुळे पर्यटक या बाजारात जाने पसंत करतात. जर आपण जापान च्या कामकाजी लोकांना जवळून बघू इच्छिता आणि अद्भुत वस्तू कमी भावात पाहिजे असल्यास हि जागा उपयुक्त आहे.
 
== संदर्भ ==
"https://mr.wikipedia.org/wiki/तोक्यो" पासून हुडकले