"मांग" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

[[ग्रहण|ग्रहणाच्या]] वेळी मांग लोक 'दे दान सुटे गीरणगिराण' अशी साद घालत गावातून दान मागायचे. [[सूर्य]]-[[चंद्र|चंद्रांना]] गिळणारे [[राहू]]-[[केतू]] मांगांचे पूर्वज आहेत अशी यामागची लोककथा आहे. राहू-केतू यांच्यापासून सूर्य-चंद्रांचे ग्रहण सुटावे म्हणून मांगांना ग्रहणकाळात ग्रामस्थांकडून दान दिले जात असे.

=== शिवकाळशिवाजीचा काळ ते स्वातंत्र्यपूर्व काळ ===

मातंग समाज हा मुळचा रांगडा, आक्रमक तरीही प्रामाणिक तसेच गावचा संरक्षण करतासंरक्षणकर्ता समाज. त्यामुळेच शिवकाळातशिवाजीच्या काळात देखील गडांचे घेरे, चौक्या, पहारे तसेच काही ठिकाणी किल्लेदारीची जबाबदारीही मातंग समाजाकडे होती. शिवकाळात मातंगांच्या शौर्याची काही उदाहरणे सापडतात. यात शिवाजी महाराजांच्या सांगण्यावरून रायगडावर तोफ चढवणारे 'सर्जेराव मांग' व बाजी पासलकर या महाराजांच्या शिलेदाराची उमदी घोडी चोरून विजापूरकराला भेट देण्यासाठी घेऊन जाणाऱ्या मर्कतराव व सोनू दळवीचा कर्दनकाळ ठरलेले बाजी पासलकरांचे विश्वासू सहकारी 'येल्या मांग' हे आहेत. शिवकालीन बखरीत व पोवाड्यात यांचा उल्लेख आढळतो. स्वातंत्र्यपूर्व काळात इंग्रजांनी मातंग, रामोशी अशा आक्रमक जातींना गुन्हेगार ठरवलं. त्यांना गावांतून तडीपार केले, त्यांच्यावर खोटे आरोप लावले, तेव्हा मातंग समाजाने इंग्रजांच्या विरोधात गांवागांवातून संघर्ष केला. मातंग समाजातील आद्यगुरू श्री. [लहुजी साळवे]] यांनी आपल्या तालमीतून कुस्त्यांचे डाव, तलवार चालविणे, लाठ्या-काठ्या चालविणे याचे प्रशिक्षण [[लोकमान्य टिळक]], [[गो. ग. आगरकर]], [[वि. दा. सावरकर]], [[महात्मा फुले]], वा.[[वासुदॆव बळवंत ब. फडके]] इत्यादींना दिले,. या यामंडळींच्यामंडळींच्या पाठीशी ते खंबीरपणे उभे राहिले.

वर्षानुवर्षांपासून गावातील वाद्यवृंद म्हणूनदेखील मातंग समाजाची वेगळी ओळख आहे. 'कुणब्याघरी दाणं अन मांगाघरी गाणं' म्हणजे कुणब्यांकडे धान्य व मातंगांकडे गाणे,अशी ग्रामीण भागात म्हण प्रचलित आहे. गावातील यात्रा, मिरवणुका, हर्षसोहळे यात वादन व त्यातही हलगीवादन मातंगांकडूनच केले जाते. हलगीवादनाचे सादरीकरण आजही गावागावांत मातंगांकडून होते. ही कला आता सातासमुद्रापारही गेली आहे. हलगी, संबळ, दिमडी, डफ हिही पारंपारिक विशेषकरूनविशेषेकरून मातंगांची पारंपारिक लोकवाद्ये आता प्रसिद्धीच्या झोतात आली आहेत.

दखने, खानदेशी, वर्‍हाडेवऱ्हाडे, घोडके, डफळे, उचले, पिंढारी, होलर, गारुडी, ककरकाढे, मांगेला, मदारी, वगैरे.

== उल्लेखनियउल्लेखनीय व्यक्ती ==

* [[अण्णाभाऊअण्णा भाऊ साठे]]

* [[महार]]

* [[चांभार]]