"बौद्ध धर्म" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

'''बौद्ध धर्म''' (बुद्ध धम्म) ([[इंग्रजी]]: '''Buddhism''') हा [[भारत|भारताच्या]] श्रमण परंपरेतून निर्माण झालेला महान धर्म आणि दर्शन (तत्त्वज्ञान) आहे. बौद्ध धर्म हा जगातील अतिप्राचीण धर्म आणि जगभर प्रसरलेला भारतीय धर्म आहे. इसवी सन पूर्व सहाव्या शतकात बौद्ध धर्माची स्थापना झालेली आहे. [[गौतम बुद्ध|तथागत बुद्ध]] ([[इ.स.पू. ५६३]] – [[इ.स.पू. ४८३]]) हे बौद्ध धर्माचे संस्थापक आहेत. तथागत बुद्धाच्या महापरिनिर्वाणानंतर पुढील पाच शतकात बौद्ध धर्माचा भारतभर प्रसार झाला आणि त्यापुढील दोन हजार वर्षांमध्ये हा धर्म मध्य, पूर्व आणि आग्नेय जम्बुमहाद्वीपामध्ये (ईस्ट ईंडीजइंडीज) व जगात पसरला. बौद्ध धर्म हा आपल्या जन्मस्थानापासून निघून जगभर पसलेला जगातील पहिला विश्वधर्म (जगाचा धर्म) होय. बौद्ध धर्म हा निरीश्वरवादी, अनात्मातावादी, समतावादी, विज्ञानवादी, मानवतावादी, वर्णभेद विरोधी, जातीभेद विरोधी धर्म आहे. बौद्ध धर्मात भेदभाव नाही, जातीयता नाही, वर्णभेद नाही, अंधश्रद्धा नाही, उच्च नीच भेदभाव नाही, सर्व जण समान, स्त्री पुरूष समान आहेत. बौद्ध धर्म हा स्वातंत्र्य, समता, बंधुत्व, करूणा, मैत्री (प्रेम), प्रज्ञा, मानवी मुल्यें, विज्ञानवाद या तत्त्वांचा पुरस्कर्ता आहे. बौद्ध धर्म हा आधुनिक विज्ञान आणि मानवी मूल्यांचे समर्थन करणारा जगातील एकमेव धर्म आहे. म्हणूनच शास्त्रज्ञ, मानवतावादी विचारवंत बौद्ध धर्माला पसंत करतात.

बौद्ध धर्म हा जगातील प्रभावी धर्म असून आज जगात बौद्ध धर्माचे १८० कोटींहून अधिक अनुयायी आहेत. लोकसंख्येच्या दृष्टीने हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा धर्म आहे. जगातील लोकसंख्येच्या तुलनेत '''२५%''' लोकसंख्या ही '''बौद्ध धर्मीय''' आहे. [[चीन]] देशाची ९१% लोकसंख्या (१२२ कोटी) [[बौद्ध]] }धर्मीय आहे आणि ही बौद्धांची  संख्या [[भारत]]  देशाच्या एकूण लोकसंख्येपेक्षाही अधिक आहे. जगातील १८ देशांत बौद्ध धर्म हा बहुसंख्य आहे.

ऐतिहासिक दृष्टिकोनातून बौद्ध धर्म हा भारतातील एक अतिप्राचीन धर्म आहे. तत्त्वज्ञानानाच्या दृष्टीकोनातून हा जगातील सर्वात महान धर्म आहे. कारण बौद्ध तत्त्वज्ञान हे मानवतावादी आणि विज्ञानवादी धर्म आहे. हा भारतीय धर्म असून भारताच्या इतिहासात बौद्ध धर्माच्या उदयाला अतिशय महत्त्वाचे स्थान आहे. बौद्ध धर्माचा विकास इ.स.पू. ६ ते इ.स. ६ ह्या कालावधीत झाला. बौद्ध संस्कृतीचे सर्वात मोठे योगदान मौर्य कला, गांधार व मथुरा कला यात आढळते. तर बौद्ध धर्माचा व तत्त्वांचा प्रसार भारताबरोबरच शेजारील अनेक देशांमध्येही झालेला आहे. त्रिपीटकाच्यास्वरूपातील साहित्य व विविध पंथीय साहित्य हे बौद्ध संस्कृतीच्या रूपाने भारतीय संस्कृतीचा जगातील अनेक देशांमध्ये प्रसार झाला. बौद्ध संस्कृतीचा ठसा हा विहार, स्तूप, मठ, व गुफा (लेणी) ह्या मौर्य कलेच्या प्रतीकांच्या रूपाने स्पष्ट दिसतो. त्याच्या विकासाला जवळजवळ ११०० वर्षे लागली. जगाच्या आणि भारतीय जीवनाच्या सामाजिक, सांस्कृतिक, राजकिय आणि विशेषत: धार्मिक बाजूवर बौद्ध धर्माची खोलवर व न पूसणारीपूपुणारी अशी छाप पडलेली आहे.

'''तथागत [[गौतम बुद्ध]]''' ([[इ.स.पू. ५६३]] – [[इ.स.पू. ४८३]]) हे [[बौद्ध धर्म]]ाचे संस्थापक होय. बुद्ध हे तत्त्वज्ञ, आद्य वैज्ञानिक, थोर समाज सुधारकही होते. बुद्धांचे मुळ नाव ‘सिद्धार्थ’ होय. शाक्य गणराज्याचा राजा शुद्धोधन व त्यांची पत्नी महाराणी महामाया (मायादेवी) यांचे पोटी यांचे पोटी [[इ.स.पू. ५६३]] मध्ये राजकुमाराचा जन्म [[लुंबिनी]] येथे झाला. राजकुमाराचे नाव ‘सिद्धार्थ’ असे ठेवण्यात आले. सिद्धार्थाच्या जन्मानंतर अवघ्या सातव्या दिवशीच त्यांची आई महामायाचे निधन झाले. आईचे छत्र हरवलेल्या सिद्धार्थाचा सांभाळ त्यांची मावशी व सावत्र आई महाप्रजापती गौतमीने केला. त्यामुळे राजकुमार सिद्धार्थाला ‘गौतम’ या नावानेही ओळखले जाते. राजकुमार सिद्धार्थ गौतमास आवश्यक असे सर्व शिक्षण देण्यात आले. यशोधरा या सुंदर राजकुमारीशी सिद्धार्थ गौतमाचा [[इ.स.पू. ५४७]] मध्ये विवाह झाला. राहूल नावाचा त्यांना पुत्ररत्न ही झाले.

===सर्वाधिक बौद्धबौद्धधर्मीय लोकसंख्या असलेले 25२५ देश===

बौद्ध लोकसंख्येचे हे आंकडे सन 2010२०१०-11११ मधील आहेत.

* [[चीन]] ~ 1१ अब्ज 22२२ कोटी ('''91९१%''')<ref>http://buddhaweekly.com/buddhism-now-2nd२nd-largest-spiritual-path-1१-6६-billion-22२२-worlds-population-according-recent-studies/</ref>

* [[जपान]] ~ 12१२.35३५ कोटी ('''96९६%''')<ref>http://www.infoplease.com/ipa/A0855613A०८५५६१३.html</ref>

* [[व्हिएतनाम]] ~ 7७.50५० कोटी ('''85८५%''')<ref>http://m.vietnambiketours.com/?url=http://www%2evietnambiketours२evietnambiketours%2ecom२ecom%2fvietnam२fvietnam%2dreligion२dreligion%2ehtml२ehtml</ref><ref>http://siu.no/index.php/eng/Media/SIU/Highlight-countries/Vietnam-Asia</ref>

* [[भारत]] ~ 6६.66६६ कोटी ('''5५.5५%''')<ref>http://www.ucanews.com/story-archive/?post_name=/2005२००५/06०६/17१७/buddhists-reject-religious-census&post_id=4158४१५८</ref>

* [[थायलंड]] ~ 6६.50५० कोटी ('''95९५%''')<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Religion_in_Thailand</ref>

* [[बर्मा]] / [[म्यान्मा]]र ~ 5५.01०१ कोटी ('''90९०%''')<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Freedom_of_religion_in_Myanmar</ref>

* [[दक्षिण कोरीया]] ~ 2२.50५० कोटी ('''54५४%''')

* [[तैवान]] ~ 2२.22२२ कोटी ('''93९३%''')<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Taiwan</ref><ref>http://www.indexmundi.com/taiwan/demographics_profile.html</ref>

* [[उत्तर कोरीया]] ~ 1१.77७७ कोटी ('''73७३%''')

* [[श्रीलंका]] ~ 1१.60६० कोटी (71७१%)<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Religion_in_Sri_Lanka</ref>

* [[कंबोडिया]] ~ 1१.50५० कोटी ('''97९७%''')<ref>http://en.m.wikipedia.org/wiki/Religion_in_Cambodia</ref>

* [[इंडोनेशिया]] ~ 80८० लाख ('''3३.4४%''')

* [[हांगकांग]] ~ 65६५ लाख ('''93९३%''')

* [[मलेशिया]] ~ 63६३ लाख ('''22२२%''')

* [[नेपाल]] ~ 62६२ लाख ('''21२१%''')

* [[लाओस]] ~ 62६२ लाख ('''98९८%''')<ref>http://www.liquisearch.com/list_of_religious_populations/by_proportion/buddhists</ref>

* [[अमेरिका]] ~ 61६१ लाख ('''02०२%''')

* [[सिंगापुर]] ~ 37३७ लाख ('''67६७%''')

* [[मंगोलिया]] ~ 30३० लाख ('''98९८%''')

* [[फिलीपीन्स]] ~ 28२८ लाख ('''3३.1१%''')

* [[रशिया]] ~ 20२० लाख ('''1१.4४%''')

* [[बांग्लादेश]] ~ 15१५ लाख ('''01०१%''')

* [[कॅनडा]] ~ 12१२ लाख ('''3३.5५%''')

* [[ब्राजील]] ~ 11११ लाख ('''0०.5५%''')

* [[फ्रांस]] ~ 10१० लाख ('''1१.5५%''')

जगाभरात सन 2010२०१० मध्ये आज जवळजवळ '''1१ अब्ज 80८० कोटी''' बौद्ध धर्मीय अनुयायी आहेत. बौद्ध लोकसंख्या ही जागतिक लोकसंख्येत २५% आहे. सन 2020२०२० मध्ये जगातील बौद्ध लोकसंख्या ही 2२ अब्जांवर जाईल.