"मल्लखांब" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
सांगकाम्या (चर्चा | योगदान) छो →हे सुद्धा पहा: समानीकरण, replaced: हे ही प → हे सुद्धा प |
|||
ओळ ४:
मल्लखांब खेळाचा इतिहास अतिशय प्राचीन आहे असे मानले जाते. परंतु लिखित स्वरूपात हा फारसा आढळत नाही. रामायणकाळात हनुमंतानी मल्लखांबाचा शोध लावला असे सांगितले जाते. सोमेश्वर चालुक्याने सन ११३५ मध्ये लिहिलेल्या ‘मानसोल्लास’ या ग्रंथात मल्लखांब खेळाचे वर्णन आढळते. [[ओडिशा]] राज्यातील प्रसिद्ध [[जगन्नाथपुरी]]च्या प्राचीन मंदिराजवळ पंधराव्या शतकात जगन्नाथ वल्लभ आखाडा सुरू झाला. येथे स्थापनेपासून मल्लखांब प्रशिक्षण वंशपरंपरेने सुरू आहे. [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्रात]] या खेळाची नोंद [[पेशवे]] कालावधी नंतर मोठ्या प्रमाणात आढळते. पेशव्यांनी देशभरात [[कुस्ती]]चे [[आखाडा|आखाडे]] सुरू केले. या आखाड्यांमध्येच त्यांनी मल्लखांबांचीही स्थापना केली.
गुराखी समाजात मलखांबाचे महत्त्व मोठे आहे.
==बाळंभट देवधर==
दुसर्या बाजीरावाच्या काळातील मल्लखांब या खेळाचे आद्यगुरू म्हणून बाळंभट देवधर (जन्म : इ.स. १७८०; मृत्यू : इ.स. १८५२) यांचे नाव घेतले जाते. मीनल बाठे यांनी ‘एक होता बाळंभट’ नावाचे बाळंभटांचे चरित्र लिहिले आहे. त्या पुस्तकात मल्लखांबाचा इतिहासही आला आहे. [[बडोदा]] येथील दत्तात्रेय करंदीकर यांच्या व्यायामकोशाचा ३रा खंड इ.स. १९३२मध्ये प्रकाशित झाला. या खंदात बाळंभट देवधरांचे मल्लखांबाचे आद्यगुरू म्हणून उल्लेख आहे. महाराष्ट्राबाहे [[उज्जैन]] आखाडा, [[झांशी]] व [[ग्वाल्हेर]] आखाड्यांचे स्मृतिअंक, [[वाराणसी]] येथील व्यायाम नावाचे मासिक्यांत बाळंभटांपासून सुरू झालेली व्यायाम परंपरा आणि मल्लखांब यांचा उल्लेख आहे. [[गुजराथ]]मध्ये आजही मल्लखांब असलेली आखाडे आहेत.
मराठी माणसाने देशभरात मल्लखांबाला लोकमान्यता मिळवून दिली. बाळंभट देवधरांच्या चरित्रपुस्तकात मल्लखांब खेळासंबंधात चार पिढ्यांचा इतिहास आला आहे. इतिहास संशोधक डॉ. सदाशिव शिवदे यांनी या पुस्तकाची प्रस्तावना लिहिली आहे.
==स्वरूप==
|