"वर्ण" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

वर्ण: तोंडा वाटे निघणाऱ्यानिघणार्‍या [[मूलध्वनी|मूलध्वनींना]] 'वर्ण' असे म्हणतात.लिहून ठेवल्यामुळे हे [[ध्वनी]] नाश न पावता कायमचे राहतात म्हणून त्यांना [[अक्षर|अ-क्षर(नाश न पावणारे)]] असेही म्हणतात.

* जिभेची मागची बाजू,

* पण पडजीभेच्या मागचा भाग (uvula ) हा भाग उर्दू भाषेतले काही वर्ण उच्चारण्यासाठी वापरला जातो. जसे- क़, ख़, ग़, ड़, ढ़, फ़ वगैरे. मराठीतही च, छ, ज, झ, ञ, फ आणि ड ही अक्षरे दोन-दोन प्रकारे उच्चारली जातात, पण वेगळी दाखवली जात नाहीत. मराठीतल्या डावा या श्ब्दातला ड चा उच्चार वाड़ा या शब्दातल्या ड़ पेक्षा वेगळा आहे.

* '''[[कण्ठ्य]]''' - पडजीभ व जीभेची मागची बाजू यांच्या संयोगातून निर्माण होणारे वर्ण- जसे अ, क्, ख्, ग्, घ्, ङ्, ह्‌ आणि विसर्ग

* '''[[तालव्य]]''' - टाळू व जीभ यांचा एकमेकांशी स्पर्श होऊन त्यायोगे निर्माण होणारे वर्ण- जसे इ, च्, छ्, ज्, झ्, ञ्, य्‌, श्

* '''[[मूर्धन्य]]''' - या प्रकारातही टाळू व जीभ यांचाच एकमेकांना स्पर्श होतो, पण वेगळ्या प्रकारे. तालव्याच्या वेळी आपली जीभ सरळ , समोरच्या दिशेला असते. तर मूर्धन्याच्या वेळी जीभ थोडी आतल्या बाजूच्या दिशेने वळवून घेतली जाते. जसे- ऋ, ट्, ठ्, ड्, ढ्, ण्, र्‌, ष्, ळ्‌

* '''[[दन्त्य]]''' - दातांना जीभेचा स्पर्श झाल्यावर निर्माण होणारे वर्ण- जसे ऌ, त्, थ्, द्, ध्, न्, ल्‌, स्

* '''[[ओष्ठ्य]]''' - दोन्ही ओठ एकत्र येऊन त्यांचा स्पर्श झाल्यास निर्माण होणारे वर्ण- जसे उ, प्, फ्, ब्, भ्, म्, उपध्मानीय (कःपदार्थमधले विसर्गसदृश अक्षर)

uvula सारखाच आणखी एक उच्चारकही आपण वापरत नाही तो म्हणजे alveolar ridge. हा उच्चारक तोंडाच्या आतील बाजूस दातांच्या वर आहे.- त्याच्या व जीभेच्या टोकाच्या संयोगातून ट्, ठ्, ड्, ढ् हे इंग्रजी भाषेतले उच्चार निर्माण होतात. हे वर्ण आपल्या ट्, ठ्, ड्, ढ् हून वेगळे आहेत, कारण दोन्ही भाषांत वेगवेगळ्या अवयवांच्या संयोगातून ते निर्माण झाले आहेत. दोन्हीं वर्णगटांचे सांगितल्याप्रमाणे वेगवेगळ्या प्रकारे उच्चार करून पाहिल्यास, त्यांतला फरक लक्षात येईल.