वंगभंग चळवळ

वंगभंग चळवळ ही १६ ऑक्टोबर १९०५ रोजी लॉर्ड कर्झनने केलेल्या बंगालच्या फाळणीच्या विरोधात सुरू केलेली चळवळ होती. १९०५ साली लॉर्ड कर्जन यांनी मुस्लिम बहुल वाली प्रांताची स्थापना केली होती, तर ती भारताच्या बंगालला दोन भागात विभागली. इतिहास मध्ये हे वंगभंग चळवळ नावांनी ओळखले जाते. हे इंग्रजांचे "फोडा आणि झोडा" हे धोरणाचाच एक भाग आहे. त्याच्या विरोधात १९०८ मध्ये संपूर्ण देशभरात वंगभंग चळवळ सुरू झाली.

सुरुवात

• १९ जुलै १९०५ :- बंगालच्या अन्य्याय फाळणीची अधिसुचना
• मूळ कल्पना :- सर विल्यम वार्ड (१८९६)
• फाळणीस विरोध :- सर हेन्री काटन (१८९६)
• फाळणी विरोधात स्वदेशी चळवळीस सुरुवात :- १७ ऑगस्ट १९०५

पार्श्वभूमी

१९०३ मध्ये काँग्रेसचा १९ व्या अधिवेशन मद्रास मध्ये झाले. त्याच्या सभापती श्री. लालमोहन घोष यांनी आपल्या सर्वसमावेशक धोरणाबद्दल प्रतिक्रियावादी धोरणाचे विवेचन केले होते. ते म्हणाले की या प्रकारचे एक षड्यंत्र चालू आहे. काँग्रेसच्या पुढील सभेत सभापती पदाने हेनरी कॉटन यांनीही असे म्हणले होते की जर हे बहाणा आहे की इतके मोठया प्रांतात एका राज्यपालची काळजी घेतली जाऊ शकत नाही तर मग मुंबई आणि मद्राससारख्या बंगालचे राज्यसभेत परिषद राज्यपाल बंगाली व वेगवेगळ्या भाषेत एक प्रांत तयार करेल त्या वेळी बंगाल प्रांत मध्ये बिहार आणि उड़ीसा देखील समाविष्ट असेल.